99
KİTAB
VƏ
SÜNNƏ
BARƏSİNDƏ
DİGƏR
BİR BƏHS
Allahın kitabı (Quran) islami təfəkkürün əsas
mənbəyidir, sair dini mənbələrə etibar və höcciyyət verən
də məhz odur. Buna görə də o, hamı üçün dərk olunası bir
səviyyədə olmalıdır.
Bundan əlavə, Qurani-Kərim özü özünü “hər bir şeyin
nuru və aydınlaşdırıcısı” kimi təqdim edir.
Mübariz
istəyərkən camaatdan onun ayələri barəsində təfəkkür
etməsini və nəticədə onda heç bir növ ixtilaf və təzad
olmadığını müşahidə etmələrini istəyir. Quran buyurur
ki, bacarırlarsa onun kimi bir kitab yazıb Quranla
qarşılaşdırsınlar. Aydındır ki, Quranın hamı
tərəfindən
dərk olunması mümkün olmasaydı heç vaxt onlara belə
xitab etməzdi.
Əlbəttə, belə təsəvvür etmək olmaz ki, bu mətləb
(Quranın
hamı
tərəfindən
dərk
olunmasının
mümkünlüyü)
əvvəldə
qeyd
olunan
mətləblə
(Peyğəmbəri-Əkrəm (s) və
onun Əhli-beytinin Qurani-
kərimin məzmunlarından ibarət olan islami maarifdə elmi
müraciət yeri olmaları ilə) təzadlı deyildir. Çünki Quran,
şəriət qanunları və hökmlərindən ibarət olan islam
maarifinin bir qisminin külliyyatını ehtiva edir, onların
müfəssəl şəkildə bəyan olunması sünnəyə (Əhli-beyt
hədislərinə) müraciət edilməklə mümkün ola bilər.
Əxlaqi və etiqadi maarifdən ibarət olan digər bir bölmə
isə, məzmun və izahlarının hamı
tərəfindən dərk
olunmasına baxmayaraq, onların həqiqi mənalarını dərk
etmək üçün adi qayda-qanunlardan, gündəlik ünsiyyətdə
100
olduğumuz fərdi-ictimai nəzəriyyələrimizdən istifadə
etməliyik; əksinə, Əhli-beytin (ə) getdiyi yolla getmək və
hər bir Quran ayəsini sair bir Quran ayəsi ilə izah və təfsir
etmək lazımdır.
Əmirəl-möminin Əli ibni Əbitalib (ə) buyurur:
“Quranın bəzi ayələri digər ayələri ilə danışaraq öz
mənasını anladır, onların
bəzisi digərlərinə şahidlik
edir.”
1
Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurur: “Quranın bir hissəsi
digər bir hissəsini təsdiq edir.”
2
Başqa bir hədisdə buyurulur: “Hər kəs Quranı öz şəxsi
rəyi ilə təfsir etsə, özü üçün cəhənnəmdə bir yer
hazırlayar.”
3
Quranın bəzi ayələrinin başqa
ayələr tərəfindən təfsir
olunmasına sadə misallar vururuq: Allah-taala Lut
qövmünə əzab verilməsi ilə əlaqədar bir yerdə buyurur:
“Onlar üçün çox bir pis yağış yağdırdıq.”
4
Başqa bir yerdə isə bu kəlməni başqa bir kəlmə ilə
dəyişərək buyurur:
“Onlar üçün daş yağdırdıq.”
5
İkinci ayəni birinci ayəyə əlavə etməklə, pis yağış
dedikdə məqsədin asimani daşlardan ibarət olması
məlum olur. Tədqiqatçı nəzəri ilə Əhli-beytin (ə)
hədislərində, səhabə və tabeindən
olan müfəssirlərin
1 “Nəhcül-bəlağə”, 231-ci xütbə, eləcə də “Quran dər islam”
kitabının vərəqaltı haşiyəsində də mövcuddur.
2
“Durrul
Mənsur”
, 2-
ci
cild
,
səh-
6
3
“Təfsiri
Safi”
, 8-
ci
cild
,
“Biharul
-
ənvar”
, 19-
cu
cild
,
səh-
28
4
“Şüəra”
surəsi
,
ayə-
127
5
“Hicr”
surəsi
,
ayə-
74
101
rəvayətlərində araşdırma aparsaq, Quranın Quranla təfsir
olunmasının yalnız Əhli-beytə (ə) məxsus olan bir üslub
olduğunu başa düşərik.
Dostları ilə paylaş: