Q. Y. MƏMMƏdov m. M. İSmayilov b I t k I Ç İ L i K

Toxumun səpinə hazırlanması,
səpin müddəti, üsulu və normaları. 
Toxum materialı 
toxumluq sahələrdən yığılır və təmizləyici, çeşidləyici maşınlardan keçirildikdən sonra quru 
ambarlarda saxlanılır. Buğda toxumu kimi xəstəlik və zərərvericilərə qarşı dərmanlanır. Bir ton 
toxuma 2 kq 19,5%-li baytan, 2-3 kq 75%-li vitovaks, 2,5-3,0 kq 50%-li fundazol işlədilir. 
Toxumların səpin keyfiyyəti nəzarət laboratoriyalarında yoxlanılıb kondisiya dərəcəsinə 
çatdırıldıqdan sonra səpinə başlanılır. 
Arpanın erkən səpilməsi yüksək məhsul alınmasının əsas şərtlərindəndir. Havanın sərin 
keçməsi və torpaqda kifayət qədər nəmlik olması çıxışların bir bərabərdə alınmasına və kök 
sisteminin yaxşı inkişaf etməsinə səbəb olur. Erkən müddətdə səpilmiş arpa göbələk 
xəstəliklərindən az zədələnir. Tez səpildikdə bitkilər yarovizasiya mərhələsini başa vuraraq işıq 
mərhələsinə keçirlər və gövdə əmələ gətirirlər. Dağətəyi rayonlarda səpini nisbətən tez keçirmək 

---

141 
olar. Arpa bitkisinin səpini üçün adi, darcərgəli və çarpaz səpinlər aparılır. Ən səmərəlisi darcərgəli 
səpin üsuludur. Toxumun basdırılma dərinliyi hava şəraitindən, torpağın nəmliyindən və 
qranulometrik tərkibindən asılıdır. Ağır torpaqlarda toxum 4-6 sm, yüngül qumsal torpaqlarda 5-6 
sm, lakin quraqlıq ərazilərdə 6-8 sm-ə qədər dərinliyə basdırılır. 
Səpin norması torpaq iqlim şəraitindən asılı olaraq dəyişir. Adətən hektara 3,5-4,0 mln. ədəd 
cücərən toxum səpilir. Bu da fiziki çəki hesabı ilə 150-170 kq-a bərabərdir. Çox sıx səpinlərdə 
bitkilər işıqla yaxşı təmin olmurlar. Onlar sürətlə böyüyərək yerə yatırlar. Seyrək səpinlərdə bitki 
sıxlığı az olduğundan məhsuldarlıq aşağı olur. 
Əkinlərə qulluq. 
Qulluq işləri yazlıq buğdada olduğu kimidir. Yemləmə gübrəsi verilir. 
Erkən yazda köndələn malalanır. Alaqlara qarşı mübarizə aparılır. Yaz yemləmə gübrəsi 1 RMQ-4, 
RUM-5 və RUM-8 markalı maşınlarla verilir. Azot gübrəsi ilə yemləmə kollanma fazasında-boruya 
çıxmanın başlanğıcında həyata keçirilir. Boruyaçıxmanın əvvəlində 2-ci yemləmə aparılır. Aran 
bölgələrində 2-3 dəfə suvarma aparılır. Suvarmanın müddəti, norma və üsulları yazlıq buğdada 
olduğu kimidir. Hektara 1 kq 2,4-D herbisidi çilənir.