Q. Y. MƏMMƏdov m. M. İSmayilov b I t k I Ç İ L i K

Çoxillik paxlalı otların toxumlarının xarakteristikası 
 
Bitkilər 
Uzunluğu 
mm-lə 
1000 ədəd 
toxumun 
kütləsi qr-la 
1 kq-da
toxumun sayı 
1000 ədədlə 
Rəngi
Forması
Yonca 
2,3 – 2,5 
1,9 
542 
Sarı, açıq-qəhvəyi, 
tutqun 
Lobyaşəkilli
Xaşa
3,0 – 4,0 
9,0 
120 
Parlayan yaşılımtəhər 
qonur 
Lobyaşəkilli 
Çəmən 
üçyarpağı
1,8 -2,3 
1,7 
585 
Sarı, mavi parıltılı, 
alabəzək 
Birtərəfli
Sürünən 
üçyarpaq
1,0 – 1,3 
0,7 
1450 
Sarı və parıltılı qəhvəyi, 
alabəzək 
Dyzgün-
ürəkşəkilli 
Ağ xəşənbül
2,0 – 2,5 
2,0 
507 
Sarı yaxud yaşılımtıl-
sarı 
Oval
Sarı xəşənbül 
1,5 – 2,5 
1,6 
625 
Mavi ləkələrlə 
yaşılımtıl-sarı 
Yumurtavarı-
ellipsşəkilli 
Qurdotu 
1,2 – 1,5 
1,0 
1053 
Qaraya oxşar tünd-
qonur 
Şarşəkilli, azacıq 
yastılaşmış 
Çəpişotu 
2,0 – 3,5 
7,0 
143 
Sarı, Sarı-yaşıl, zeytuni, 
açıq-darçını 
Birtərəfi 
ürəkvari 
 
Cədvəl 49 
Cücərmə qabiliyyətini itirən və itirməyən paxlalı otların toxumlarının saxlanma müddəti 
Bitkilər 
Bərk toxumların 
miqdarı, (%) 
Cücərmə qabiliyyətini 
itirməyən toxumların 
saxlanma müddəti, (il) 
Cücərmə qabiliyyətini 
itirən toxumların 
əlamətləri 
Yonca 
60 qədər 
7 – 8 
Darçını rəngli 
Xaşa
15-20 qədər 
1 - 2 
Parıltısız qonur rəngli 
Çəmən üçyarpağı
80 qədər 
3 – 4 
Darçını, qonur, tutqun 
rəngli 
Sürünən üçyarpaq 45-60 qədər 
6 – 7 
Parıltısız qonur rəngli 
Ağ xəşəmbül
90 qədər 
6 - 15 
Sarı-darçını rəngli, 
kumarinin iyi itmiş 
Sarı xəşəmbül 
90 qədər 
17 
ı---------ı--------ı 
Qurdotu 
80-90 qədər 
3 – 4 
Nisbətən tünd rəngli 
Çəpişotu 
95 qədər 
3 – 5 
Darçını rəngli 

---

272 
Zülallar, vitaminlər və sulu karbonların ən aşağı itkisi zülallı-vitaminli ot unu istehsal edən 
zaman olur. Xırdalanmış yaşıl kütlənin yüksək temperaturda ani olaraq qurudulması nəticəsində 
zülalın və digər qidalı maddələrin saxlanması (miqdarı) 94-96% təşkil edir. Bu növ konservləşmə 
digər yemin hazırlanması ilə müqayisədə daha çox enerji işlədir, (1 ton una orta hesabla 220 kq 
maye yanacaq sərf olunur) lakin qidalı maddələrin itirilməsinin aşağı düşməsi əlavə xərcləri ödəyir. 
Yüksək enerji sərfini nəzərə alaraq xam mal qismində yalnız yüksək zülallı otlardan, ilk növbədə 
yonca və üçyarpaqdan istifadə etmək məqsədəuyğundur. Onların yığımını budaqlanma fazasından 
başlayaraq, qönçələmə dövründə və çiçəkləmənin başlanğıcında qurtarmaq olar. 1 kq ot ununun
tərkibində 0,7-0,9 yem vahidi, 250-300 mq karotin, 20-25% xam zülal, 17-22% sellüloza, eləcə də 
E, B
2 
, K vitaminləri və s. vardır. Bu əvəzedilməz zülallı-vitaminli mürəkkəb qatışıq (kombikorm) 
quşlar və donuzlar üçündür.