Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
76

---

3. Kreditin vacib prinsiplərindən biridir – onun ödəncli olmasıdır. Bu o deməkdir 
ki, kredit nəinki müəyyən olunmuş müddətdə tam qaytarılmalıdır, həmçinin kreditdən 
istifadəyə görə ödəniş-faiz ödənilməlidir.
Kreditin ödəncli olması borcalana kreditdən səmərəli istifadə etmək məsuliyyəti 
aşılayır, onda daxili resursları artırmaq marağı oyadır. O, kreditdən elə istifadə etməyə 
çalışmalıdır ki, əldə etdiyi nəticə nəinki kreditin geri qaytarılmasını, kreditə görə 
faizlərin ödənilməsini təmin etsin, həmçinin özünə gəlir gətirsin. Ödənclik kreditor üçün 
də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Kreditor ödənclik əsasında öz müstəqilliyini və 
gəlirliliyini təmin edir, resurslarını artırır.
Bank kreditinə görə faiz stavkaları müəyyənləşdirərkən aşağıdakılar nəzərə 
alınmalıdır: 
1. Faiz şəklində gəlir gətirən kredit qoyuluşu və digər aktiv əməliyyatların həcmi; 
2. Bankın öz müştərilərinə depozit hesablara görə verdiyi orta faiz dərəcəsi; 
3. Bankın aktiv əməliyyatları üzrə faiz dərəcəsi; 
4. Bankın kredit resurslarının quruluşu; 
5. Bank kreditlərinə olan tələb və təklif; 
6. Kreditin təminatlığından asılı olaraq risq səviyyəsi; 
7. Inflyasiya prosesinin tempi; 
8. Istehsalın mövsümlüyü və s.
Kreditin vaxtında və tam qaytarılması şərtlərindən biri də kreditin təminatlı 
olmasıdır. Təminatlılıq prinsipi kimi kreditin ödəniş vaxtı çatarkən kredit 
ödənilmədikdə onun ödənilməsini təmin edən faktor başa düşülür. Hal-hazırda 
kreditləşmə müştərinin kredit qabiliyyəti əsasında həyata keçirilir. Bu prinsipə görə 
kredit ehtiyacı olan müştərilərə deyil kredit qabiliyyətli müştərilərə verilir.
KitabYurdu.az 
77

---

KREDITIN FUNKSIYALARI 
Kreditin ilk və əsas funksiyası yenidən bölgü funksiyasıdır. Formasından asılı 
olmayaraq bütün hallarda dəyərin yenidən bölgüsü baş verir. Kredit vasitəsilə 
resursların yenidən bölgüsü müxtəlif səviyyələrdə baş verir.
Kreditin ikinci funksiyası həqiqi pulların kredit əməliyyatları ilə əvəzlənməsi 
vasitəsilə tədavül xərclərinə qənaət edilməsidir. Müasir iqtisadiyyatda bu cür əvəzlənmə 
üçün zəruri şərait mövcuddur.
Kreditin 
üçüncü 
mühüm 
funksiyası 
kapitalın 
təmərküzləşməsi 
və 
mərkəzləşməsinin sürətləndirilməsidir. Kredit mexanizminin vasitəsilə dəyərin 
kapitallaşması prosesi daha sürətlə baş verir. Kapitalın təmərküzləşməsinin küclü amili 
kimi çıxış etməklə kredit fərdi yığımın hüdudlarını genişləndirir. Kreditin köməyi ilə bir 
fərdin kapitalları onlara digər fərdlərin kapitallarını əlavə etməklə artırılır. Bu mənada 
kredit fərdi müəssisələrin səhmdar cəmiyyətə çevrilməsi və yeni şirkətlərin yaradılması, 
inhisarların və beynəlxalq şirkətlərin meydana gəlməsi amillərindən biridir. Məhz 
kapitalın mərkəzləşdirilməsi mexanizmi kimi çıxış etməklə kredit rəqabətin güclü 
vasitəsinə çevrilir.
KREDIT RESURSLARININ MƏNBƏLƏRI 
Kredit resursları aşağıdakı mənbələr hesabına formalaşır: 
1. Müəssisə, idarə və təşkilatların bankdakı hesablarında olan sərbəst pul 
vəsaitləri; 
2. Əhalinin banklarda olan əmanətləri; 
3. Sığorta fondlarının sərbəst vəsaiti; 
4. Dövlət büdcəsinin və yerli büdcənin sərbəst vəsaitləri; 
5. Bankların vəsaiti.