Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
70

---

təminatı 1965-ci ildə, banknotların isə 1968-ci ildə ləğv edilmişdi. 1934-cü ildə ABŞ 
dollarının qızıl məzmunun 1.50463 qramdan 0.888671 qrama qədər azaldılması həm də 
ölkədə qiymətlər miqyasının dəyişməsi demək idi.
3. Pul tədavülünün nisbi sabitləşdirilməsi: Məqsəd inflyasiyanın aradan 
qaldırılmasıdır ki, bunun üçün çox deflyasiya tədbirlərindən – vergilərin artırılması, 
Mərkəzi Bankın diskont dərəcəsinin qaldırılması, bankların kredit əməliyyatlarının 
məhdudlaşdırılması, bəzi hallarda pul kütləsinin bir hissəsinin tədavüldən 
çıxarılmasından istifadə edilə bilər.
4. Yeni pul sisteminin yaradılması. Bu dövlət quruluşunun köklü dəyişdirilməsi 
ilə əlaqədardır. Məsələn, 1917-ci ildə Rusiyada Oktyabr çevrilişi ilə bolşeviklərin 
hakimiyyətə gəlməsi, Sovet Ittifaqının dağılması, yeni dövlətlərin yaranması və onlarnı 
bazar sisteminə keçmək məqsədilə islahatlara başlaması, keçmiş müstəmləkələrin siyasi 
müstəqilliyə nail olması. 
Pul islahatlarının nə dərəcədə müvəffəqiyyətli olması milli valyutanın sabitliyi ilə 
ölçülür. Valyutanın sabitliyinə nail olunmasının dünya təcrübəsindən aşağıdakı üsulları 
məlumdur: 
a) pulların nullifikasiyası, yəni yüksək inflyasiya nəticəsində dəyərsizləşmiş kağız 
pulların dövlət tərəfindən etibarsız elan edilməsi. Metallar dövründə nullifikasiya tam 
dəyərli metal pullara yenidən qayıdılması ilə müşayiət olunurdu. Müasir dövrdə isə 
nullifikasiya metal pulların dövriyyəyə buraxılması ilə deyil, dəyərsizləşmiş kredit-
kağız pulların yeniləri ilə əvvəlcədən müəyyən edilmiş məzənnə əsasında əvəz edilməsi 
ilə səciyyələnir. Məzənnə çox aşağı olduqda nullififkasiya faktiki olaraq milli 
valyutanın devalvasiyasına uyğun gəlir. Məsələn, 1944-cü ildə Yunanıstanda 
nullifikasiya zamanı hər 50 mlrd. köhnə draxma 1 yeni draxma ilə əvəz edilmişdir. 
b) milli valyutanın devalvasiysı – yəni xarici valyutalara nisbətən onun 
məzənnəsinin düşməsi. 
v) milli valyutanın revalvasiyası, yəni xarici valyutara nisbətən onun 
məzənnəsinin qalxması.