Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
75

---

Kredit vasitəsilə hərəkəti müvəqqəti olaraq dayanmış dəyər yeni sahibə keçməklə 
öz hərəkətini bərpa etmiş olur. Bununla bərabər kreditorla borcalan arasında hərəkət 
edən dəyər təkrar istehsal prosesini sürətləndirmək qabiliyyətinə yiyələnir. Kredit 
vasitəsilə hərəkət edən dəyər təsərrüfat fondlarının fasiləsiz dövranı üçün zəmin yaradır, 
onların hərəkətində boşdayanmaları aradan qaldırır və son nəticədə təkrar istehsal 
prosesini sürətləndirir.
Kredit münasibətləri zamanı tərəflər müəyyən prinsiplərə əməl etməlidirlər: 
1. Kreditin qaytarılmalı olması onun mahiyyətindən irəli gəlir, yəni verilən vəsait 
geri qaytarılmalı olmasa o, heç vaxt kredit adlanmazdı. Bir iqtisadi kateqoriya kredit 
əmtəə-pul münasibətlərinin digər iqtisadi kateqoriyalarından bu xüsusiyyəti ilə 
fərqlənir. Bazar münasibətləri şəraitində bu xüsusiyyət daha kəskin xarakter daşıyır. 
Kreditin qaytarılmalı olması borc alana və borc verənə ciddi maddi məsuliyyət aşılayır.
2. Qaytarılma məfhumu mücərrəd xarakter daşıdığından kreditləşmə prosesində 
bu məfhum daha dəqiqləşdirilir. Yəni kredit müddətlilik prinsipi əsasında həyata 
keçirilir. Bu o deməkdir ki, kredit konkret müəyyən olunmuş müddətlərdə 
qaytarılmalıdır. Müddətlilik prinsipi onu tələb edir ki, borc vəsaiti borc alanın 
dövriyyəsində müəyyən müddət iştirak etməlidir və bu müddət başa çatdıqdan sonra o 
geri qaytarılmalıdır.
Müddətlilik – yəni borcun əvvəlcədən müəyyən edilmiş müddətdə geri 
qaytarılması – borcun səmərəli istifadə olunduğunu göstərir. Kreditin müəyyən olunmuş 
müddətdə geri qaytarılmaması əsassız olaraq müəssisənin dövriyyəsində borc vəsaitinin 
iştirakından xəbər verir və pul tədavülünə mənfi təsir göstərir.
Bankların kommersiya prinsipləri əsasında fəaliyyət göstərdiyi bir şəraitdə bu 
prinsipin əhəmiyyəti daha da artır. Kreditin ödənilmə müddəti tərəflər arasında başlanan 
müqavilədə əks olunur. Müddətlilik prinsipinə əməl etməyən borc alanlara iqtisadi 
sanksiyalar tətbiq olunur.