Abdulla sher axloqshunoslik
Соловьёв В. Сочинения в 2-х т. Т. 1. М ., 1990. С. 124
Yüklə 10,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nikolay Onufriyevich Losskiydir
| 1 Соловьёв В. Сочинения в 2-х т. Т. 1. М ., 1990. С. 124.
2 O'sha manba. С. 228. www.ziyouz.com kutubxonasi Umuman olganda, Solovyov odamlarni yaxshi va yomonga, shafiq va yovuzga ajratishni ilmiy nuqtayi nazardan xato, insoniylik nuqtayi nazaridan esa nohaqlik deb biladi; insonni yaxlit va birato‘lasi axloqiy baholash mumkin emas, uning muayyan fe’l-atvoriga, qilmishiga qarab baho berish lozimligini ta ’kidlaydi. Vladimir Solovyovning axloqiy ta ’limoti, teran fikrlari axloq falsafasi bilan shug‘ullangan mutafakkirlarning bir necha avlodiga dasturulamal bo‘ldi, hozir ham donishmandlikning yuksak namunasi sifatida tafakkur ahlining diqqat markazidadir. Rus mumtoz axloqshunosligining yirik vakillaridan biri Nikolay Onufriyevich Losskiydir (1870—1965). Uning axloqiy qarashlari asosan «Ixtiyor erkinligi» (1927) va, ayniqsa, «Mutlaq ezgulikning sharti» (1949) asarlarida keng ifodasini topgan. N ikolay Losskiy axloqiy ta ’lim otini b ir so‘z bilan m utlaqlik axloqshunosligi deyish mum kin. U ning fikriga ko‘ra, qadriyatlar olamining asosi — Xudoning dargohi, oliy qadriyat esa — Xudo. Lekin faylasuf nafaqat mutlaq, balki nisbiy qadriyatlarni ham tan oladi, biroq ularning teng emasligini ta ’kidlaydi. Mutlaq qadriyatlarni qandaydir ibtidodan keltirib chiqarish vositasida isbotlab bo‘lmaydi, ular isbotsiz, bevosita intuitsiya (savqi tabiiy), ruhiy yetishish orqali anglanadi. Ilohni — mutlaq, ibtidosiz va intihosiz axloqiy qadriyat — butun koinotning yagona maqsadi sifatida taqdim etadi. Natijada faylasuf, birinchidan, kelajakda ezgulikni yovuzlik ustidan to ‘liq g‘alabaga erishishini ham da ezgulikning insoniyat taraqqiyotidagi barcha tarixiy kuchlardan yuksak, yengib bo‘lmas tabiatga ega ekanini e ’tiro f qiladi. Ikkinchidan, Losskiy axloqiy qadriyatni mutlaq, ichdan «sof», qandaydir chetki «qo‘shimchalar»dan xoli, deb hisoblaydi. «Mutlaq ijobiy qadriyat o ‘z -o ‘zidagi, oqlangan qadriyat, demakki, qat’iy, har qanday nuqtayi nazardan, har qanday holatda va har qanday subyekt uchun ezgulik tabiatiga ega qadriyatdir; u nafaqat o ‘z-o‘zicha doimo ezgulik bo‘ladi, balki uning oqibati ham hech qachon o ‘zida yovuzlikni mujassam etmaydi», — deydi u 1. Uchinchidan, mutafakkir real hayotda, olamda mutlaq qadriyatlar tantanasini bashorat qiladi; to ungacha esa ular mutlaq komillikning ideali sifatida namoyon bo‘ladi. Shu bois ham Losskiy yovuzlik va ezgulikning mavjudligi haqida mana bunday Yüklə 10,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|