Паша Ибиш оьлу Сяфяров

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
17 
Ə. Əzizbəyov, Ə. Ş. Şıxəlibəyli, R. N. Abdullayev və b. ). Eyni 
zamanda Az
ərbaycan Neft Elmi-Tədqiqat və Lahiyə İnstitutunda 
v
ə  onun tərkibində  fəaliyyət göstərən  mikrofauna  laboratoriyası 
t
əşkil olunur (B. E. Livental, C. İ. Cəfərov və b. ) və burada təcili 
t
əyinatlar aparılırdı.  
XX 
əsrin ikinci yarısından başlayaraq Xəzər dənizində geoloji-
k
əşfiyyat  işləri və  neft  istehsalı  sürətlə  artır.  Neft  daşları, 
Qumdaşı,  Pirallahı  adası  və  b.  neftli-qazlı  strukturların  kəşf 
edilm
əsində  geoloqlardan  Ə.  Ə.  Yaqubov, A.  T.  Əliyev,  F.  İ. 
S
əmədov və  b.  böyük  rolu  olmuşdur.  Azərbaycanda 
karbohidrogen  yataqlarının  öyrənilib,  inkişaf  etdirilməsi 
sah
əsində  1994-cü  ilin  sentyabr  ayında  Azərbaycan 
Respublikasının  Prezidenti  cənab H.  Ə.  Əliyevin rəhbərliyi 
altında  bağlanan  “Əsrin  müqaviləsi”  mühüm iqtisadi əhəmiyyət 
k
əsb edir. Qısa müddətdə Çıraq, Azəri, Kəpəz yataqları sınaqdan 
çıxaraq  istismara  verildi,  terminallar  quruldu.  Hasil olan neft 
Bakı-Ceyhan, Bakı-Novorossiysk və Bakı-Subsa neft kəmərlərilə 
xarici bazara çıxarılır.  
M
əlum  olduğu  kimi, Azərbaycan zəngin karbohidrogen 
ehtiyatlarına  malik  olmaqla  yanaşı,  bollu  filiz  yataqları 
m
ənbəyidir.  Azərbaycanda dəmir,  mis,  qurğuşun  və  s.  filizlərin 
olması  eramızdan  əvvəlki dövrlərdə  səyyah, tarixçi, 
coğrafiyaşünaslara  məlum idi.  XIV-XV  əsrlərdə  yunanlar uzun 
m
əsafə  qət edərək,  Böyük  Qafqaz  dağlarının  cənub  yamacında, 
Kiçik  Qafqazın  şimal-şərq hissəsində  mis, dəmir və  s.  əritmək 
m
əqsədilə sobalar quraşdırmışlar. XVIII əsrin sonunda Rusiyadan 
g
ələn məmurlar, təbiətşünaslar:  Musin-Puşkin,  Eyxvald  və  b. 
Qazax  rayonunda  qızıl,  Daşkəsəndə  dəmir, Zəylikdə  alunit 
filizl
ərinin  olması  barədə  məlumatlar verirlər.  XIX  əsrin 
ortalarından  başlayaraq  H.  V.  Abix, F.  Frex, Q.  Arthaber və  b. 
t
ərəfindən Respublikanın ayrı-ayrı mahallarının geoloji xəritələri 
t
ərtib  olunur.  XX  əsrin  əvvəllərindən  başlayaraq  Azərbaycanın 
faydalı qazıntı yataqlarının öyrənilməsində canlanma hiss olunur. 
Bu dövrd
ə əsasən Rusiyadan gələn geoloqlar fəaliyyət göstərirlər. 

---