Педагогика indd

Ushbu qo‘llanma O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus 
ta’lim vazirligining 2020-yil 30-iyundagi 359-sonli buyrug‘iga asosan 
nashrga tavsiya etildi. 
The present tutorial can be used by students, teachers and interns.
Mas’ul muharrir 
n.J.Isakulova, pedagogika fanlari doktori, professor
Taqrizchilar:
M.Maxmudova, pedagogika fanlari doktori, professor
D.Xoshimova, pedagogika fanlari doktori, professor
ISBN 978-9943-20-768-4
I.Tuxtasinov, n.Isakulova, B.kulmatov, «Bolalar pedagogikasi». «Yangi asr 
avlodi», 2020. 

---

3
MUNDARIJA 
kIRIsh.......................................................................................7
1-BoB. MAkTABGAChA TA’LIM – UZLUksIZ TA’LIM-
NING BО‘G‘INI...............................................................................8
Davlat va jamiyat tomonidan yosh avlod tarbiyasiga talablar ....8
Maktabgacha ta’limga qо‘yiladigan Davlat talablari ..............19
2-BoB. MAkTABGAChA TA’LIM TAshkILoTInI 
BoshQARIsh VA UnInG FAoLIYATInI TAshkIL eTIsh 
TARTIBI .......................................................................................28
Boshqaruv tushunchasi va uning mazmun-mohiyati................28
Maktabgacha ta’limni boshqarish tizimi...................................37
3-BoB. o‘ZBekIsTon ResPUBLIkAsIDA MAkTAB-
GAChA TA’LIM TAshkILoTLARI.............................................53
Maktabgacha ta’lim tashkilotlari..............................................53
Maktabgacha ta’lim tashkilotlari pedagog xodimlarining kas-
bi....................................................................................................55
4-BoB. MAkTABGAChA PeDAGoGIkA TARIXI .............63
Maktabgacha pedagogika tarixi ...............................................63
О‘rta asrlarda Sharqda, Yevropada, Rossiyada ta’lim va tarbiya 
berish hamda til ta’limiga e’tibor ..................................................66
О‘zbekistonda maktabgacha pedagogikaning rivoj la ni-
shi...................................................................................................79
5-BOB. XORIJIY DAVLATLAR ILG‘OR TAJRIBALARI......83
Rivojlangan mamlakatlar ta’lim tizimining o‘ziga xoslik lari...83
Xorijiy davlatlarda maktabgacha ta’limning variativ shakl-
lari.................................................................................................86

---

4
Jahon ta’lim tajribasida differensial va integratsion ta’lim masa
lalari...............................................................................................86
6-BoB. MAkTABGAChA TA’LIM MUAssAsALARIDAGI 
TA’LIM FAoLIYATInInG MAQsAD VA TAMoYILLARI.....106
Maktabgacha ta’lim muassasasidagi ta’lim faoliyatining 
maqsadlari va tashkil qilish tamoyillari........................................106
Qо‘shimcha ta’lim xizmatlarini tashkil qilish va sog‘lom 
ovqatlanishni tashkil etish............................................................107
7-BoB. MAkTABGAChA YoshDAGI BoLALARnInG 
RIVoJLAnIshI VA TARBIYAsI.................................................113
Bolaning ruhiy taraqqiyotida ta’lim va tarbiyaning roli ...........113
Muhit va biogenetik omillarning roli ......................................114
Maktabgacha yoshdagi bolalarning yosh davrlari.....................118 
8-BOB. 
MAKTABGACHA 
YOSHDAGI 
BOLALAR 
TA’LIMIGA koMPeTensIYAVIY YonDAshUV..................123
Maktabgacha yoshdagi (6-7 yosh) bolaning asosiy umumiy kompe-
tensiyalari...................................................................................123
Bolaning rivojlanish sohalari kompetensiyalari......................124
9-BOB. MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNI TAR-
BIYALASHNING MAQSAD VA VAZIFALARI..................129
har tomonlama rivojlangan shaxsni tarbiyalashning maqsad va
vazifalari......................................................................................129
Maktabgacha yoshdagi bolalarni intellektual, axloqiy, estetik 
va jismoniy jihatdan har tomonlama rivojlantirish uchun 
sharoitlar yaratish........................................................................131
Jismoniy tarbiyа. Aqliy tarbiyа. Axloqiy tarbiyа. Mehnat 
tarbiyasi .......................................................................................132
10-BOB. О‘QUV-TARBIYAVIY FAOLIYAT .......................152
Maktabgacha ta’lim bo‘yicha metodik ishlarni tashkil qilish 
vazifalari, mazmuni va shakllari...................................................152

---

5
o‘quv-tarbiyaviy faoliyat va uni rejalashtirish.......................153
Rivojlantiruvchi muhitni tashkil etish.....................................154
11-BoB. MTM TA’LIM DAsTURI VA UnI TUZIsh TALABL
ARI...............................................................................................156
MTM ta’lim dasturini tuzish bo‘yicha tavsiyalar.....................156
namunaviy o‘quv rejasi va soatlar miqdori..............................161
3 dan 7 yoshgacha bo‘lgan bolaning rivojlanish xaritasi..........167
12-BoB. MAkTABGAChA TA’LIM MUAssAsAsIDA 
o‘YIn...................................................................................171
o‘yin bolalar faoliyatining asosiy turi ekanligi. o‘yinning 
ijtimoiy xarakteri. o‘yin bolalar hayotini tashkil etish vositasi 
ekanligi ........................................................................................171
o‘yin turlari: mazmunli, ijroli, o‘yinlar, harakatli o‘yinlar, 
ta’limiy o‘yinlar, syujetli-rolli o‘yinlar, milliy o‘yinlarning o‘ziga 
xos xususiyatlari ..........................................................................173
kichik yoshdagi bolalar o‘yiniga rahbarlik kilish. o‘yinchoq va 
uning ta’lim-tarbiyadagi ahamiiyati...............................................181
13-BoB
. INGLIZ TILI MАSHG‘ULOTLАRIDА KOMMU-
NIKАTIV O‘YINLАR.................................................185
«Head and shoulders» va «So‘zni аyt» o‘yinlari.......................186
«I can see» va «Simon says» o‘yinlari ....................................186
«My family» o‘yini va «Сompliment» o‘yinlari ....................187
«Ikki qo‘g‘irchoq» va «Hаyvonot bog‘idа» o‘yinlari ..............187
«To have» va «Stand up! Sit down!» o‘yinlari.........................188
14-BOB. BOLA VA JAMIYAT................................................190
Bolalar tarbiyasida oilaning roli. Ota-onalar bilan hamkorlik..190
MTT oila bilan ishlash shakllari. Alohida ehtiyojga ega bо‘lgan 
bolalar uchun mо‘ljallangan ta’lim faoliyati ................................194

---

6
Bolalarni maktabga tayyorlash vazifalari. Tayyorlov guruhida 
olib boriladigan ishlar. Bog‘cha bilan maktab о‘rtasidagi aloqa shakl
-
lari................................................................................................195
sohada davlat-xususiy sherikchilikni rivojlantirish...............202
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RО‘YXATI..........206
GLOSSARY...........................................................................208
ILoVALAR.............................................................................211

---

7
KIRISH
Ushbu darslik maktabgacha yoshdagi bolalarning til ta’limini 
tashkil etishning nazariy va amaliy asoslari, bolalarning ma’naviy, 
jismoniy, aqliy-axloqiy, iqtisodiy, huquqiy, ekologik ta’limini 
amalga oshirishning metod va vositalari kabi masalalarni qamrab 
oladi. О‘zbekistonda maktabgacha ta’lim tashkilotlarini tashkil 
etishning asosiy xususiyatlari, yuqori malakali rahbar, metodist-
nazoratchi, pedagog-xodimlarni tayyorlash vazifalari, metodlari, 
metodik rahbarlik qilish tamoyillari bilan qurollantiradi. 
«Bolalar pedagogikasi» fani ixtisoslik fanlari blokiga 
kiritilgan kurs hisoblanib, 3-kursda о‘qitilishi maqsadga muvofiq. 
«Bolalar pedagogikasi» fani ixtisoslik fanlari turkumiga kiradi 
va maktabgacha va boshlang‘ich ta’limda xorijiy til (ingliz tili) 
bakalavriat ta’lim yо‘nalishida о‘qitiladi. 
Darslikda maktabgacha ta’lim – uzluksiz ta’limning bo‘g‘ini, 
maktabgacha pedagogika tarixi, maktabgacha ta’lim muassasa-
laridagi ta’lim faoliyatining maqsad va tamoyillari, maktabgacha 
yoshdagi bolalarning rivojlanishi va tarbiyasi, maktabgacha yosh-
dagi bolalar ta’limiga kompetensiyaviy yondashuv, maktabgacha 
yoshdagi bolalarni tarbiyalashning maqsad va vazifalari, o‘quv-
tarbiyaviy faoliyat, maktabgacha ta’lim muassasasida o‘yin, bola 
va jamiyat berilgan.
Mazkur darslikdan talabalar, professor-о‘qituvchilar, malaka 
oshirish instituti tinglovchilari foydalanishi mumkin.

---

8