Pedagogika va psixologiya
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
71
O‘quvchi shaxsini intellektual rivojlantirish, chuqurlashtirilgan, ixtisoslashtirilgan holda o‘qitish, ularning ilmiy tafakkuri va aqliy salohiyatini oshirish bugungi kunning dolzarb muammosidir. O‘quv fanlariaro aloqadorlikning o‘rganilmagan qirralarini aniqlashga intilib, bir qator pedagog olimlarning ushbu muammo bo‘yicha amalga oshirgan ilmiy-tadqiqot ishlari atroflicha o‘rganildi. Maqsadimiz fanlararo aloqadorlikning nazariy jihatdan tan olingan qonuniyatlariga zid kelmaydigan yondashuvlar asosida o‘rganilmagan jihatlarini tadqiq qilishdan iborat edi. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga o‘qitiladigan fanlarni o‘zaro bog‘lab o‘rgatishda ta’limning amaldagi barcha qonuniyatlariga amal qilgan holda yondashildi. O‘quv predmetlari, o‘qitish va bilim olish hodisalari o‘zaro aloqador va mazmunan uyg‘un faoliyat ekanligi didaktik jihatdan asoslandi.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida mustaqil fikrlash ko‘nikmasini rivojlantirishda o‘quv fanlariaro aloqadorlik mexanizmidan foydalanish muhim amaliy ahamiyat kasb etadi. Matematikani o‘rganish jarayonida hosil qilingan tasavvur va bilimlarni umumlashtirgan holda o‘quvchilarda ijtimoiy-gumanitar turkumdagi o‘quv fanlariaro aloqadorlik asosida muayyan ko‘nikma va malakalar shakllantirildi va quyidagi xulosalarga kelindi:
1. Kuzatishlarimiz shuni ko‘rsatdiki, o‘quv fanlariaro aloqadorlik hodisasi murakkab va serqirra didaktik jarayondir. Fanlararo aloqadorlikning falsafiy asosi, fanlar va ilmiy tushunchalarning o‘zaro bog‘langan holda rivojlanishi taniqli olimlar tomonidan ochib berilgan. Ular o‘quv fanlariaro aloqadorlik qonuniyatlari metodologik-didaktik tamoyillar ichida yetakchi didaktik hodisa ekanligini ta’kidlab o‘tganlar.
2. Fanlararo aloqadorlik – ta’lim jarayoni va uning barcha o‘qitilish shaklida didaktik shart-sharoitlarni takomillashtiruvchi didaktik hodisadir.
3. O‘quv fanlariaro aloqadorlikni ta’minlashda mazmunan bir-biriga yaqin o‘quv predmetlarining materiallari nihoyatda talabchanlik bilan muvofiqlashtirildi; o‘rganilayotgan materialning ilmiy va amaliy darajasini oshirishga harakat qilindi; o‘zaro aloqador bilimlar didaktik birlik sifatida yaxlitlashtirildi; o‘quvchilar ongida
72
barqaror va tizimlashtirilgan bilimlarni singdirish yo‘llari ko‘rsatildi; umumlashtirilgan bilimlarni o‘zlashtirish imkoniyatlarini kengaytirishga xizmat qiladigan vositalar belgilab berildi. O‘quv fanlariaro aloqadorlik ta’lim jarayonining asosiy tarkibiy qismlariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni o‘quv materialining mazmuni, o‘qitish metodlari va texnik vositalar ushbu jarayonga muvofiq holda tanlandi.
Tajriba-sinov ishi davomida boshlang‘ich sinflarda integratsiyalashgan darslar quyidagi talablarga javob berishi lozimligini aniqladik: ikki yoki undan ortiq fan elementlari bog‘lanishi lozim; dars to‘liq loyihalashtirilishi kerak;
tasavvurni hosil qilishga qaratilmog‘i zarur;
o‘quvchilar fanlararo bog‘liqlikni topishga va mustaqil hamda ijodiy mushohada yuritishga yo‘llanishi kerak. Mazkur vazifalarga hamohang tarzda o‘quv fanlariaro aloqadorlikni ilmiy jihatdan asoslash maqsadida uning metodologik-didaktik infratuzilmasini vujudga keltirish, ta’lim jarayonida qo‘llanilayotgan ilg‘or pedagogik texnologiyalardan foydalangan holda o‘quv fanlarining o‘zaro aloqadorligini ta’minlash lozim.
4. O‘quv fanlariaro aloqadorlikni ta’minlash bo‘yicha amalga oshiriladigan faoliyatning samaradorligi asosan o‘quv predmetlari o‘qituvchilarining ijodiy izlanishlari va faoliyatlarining mazmundorligiga ham bog‘liqdir.
5. Boshlang‘ich sinflarda o‘quv fanlarini o‘zaro aloqadorlikda o‘qitish asosida quyidagi natijalarga erishish mumkin: - Boshlang‘ich ta’lim o‘quv rejalari va o‘quv dasturlari optimallashtiriladi; - Boshlang‘ich sinflarda bir qancha fanlar qisqarishi natijasida kichik maktab yoshidanoq chet tillarini o‘rgatish yoki jismoniy rivojlantirish uchun imkoniyat tug‘iladi; - Kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarda mustaqil va mantiqiy fikrlash, abstrakt tafakkur yuritish ko‘nikmalari shakllantiriladi.
|