Psg inception Report

BÖLÜM 5: PLAN VEYA PROGRAMIN ÇEVRE ÜZERİNE OLASI ÖNEMLİ ETKİLERİ – ABP UYGULAMASI İLE ÇEVRE ÜZERİNDEKİ OLUŞABİLECEK HERHANGİ BİR ÖNEMLİ OLUMSUZ ETKİNİN ÖNLENMESİ, AZALTILMASI VE GİDERİLMESİ İÇİN ÖNGÖRÜLEN ÖNLEMLER

Bu bölümde, kapsam belirleme aşamasında belirlenmiş olan ve bu rapor’un önceki bölümlerinde tanımlanan kilit çevre bileşenleri üzerindeki olası ABP etkileri konusunda açıklamalar yer almaktadır. Bölüm 1’de belirtildiği gibi, ABP, özel yerel yatırım projelerinden oluşmamaktadır; öngörülen faaliyetlerin kesin konumlarını da göstermez. Dolayısıyla, öngörülen önlemlerin çoğu için, çevre üzerindeki net olarak lokalize olmuş etkilerin tespit edilmesi mümkün değildir.

Bu tür etkiler için potansiyel değerlendirmesi yapmak amacıyla, (ABP’nin öngördüğü çeşitli politikalar/faaliyetler ile bazı çevre bileşenleri arasında), çoğunlukla uzmanlardan oluşan SÇD ekibi tarafından, İlgili ABP politikalarının Bölüm 4’te belirlenmiş olan çevresel hedefler ile doğrudan ilişkilendirilmesiyle bir değerlendirme gerçekleştirilmiştir. Kilit bulgular ve önemli potansiyel riskler, azaltım önlemleri için yapılan önerilerle birlikte aşağıdaki bölümde ele alınmıştır.

SÇD Raporu’nun ‘okuyucu dostu’ biçiminde tutulabilmesi amacıyla, potansiyel etkiler, bunların kategorileri ve ilgili azaltım önlemleri, bileşene göre hazırlanmış özet tablolar şeklinde verilmiştir.

1. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ EĞİLİMLERİ – AFET VE RISK YÖNETİMİ

İklim değişikliği azaltımı çerçevesinde, ticari gelişim, konut gelişimi ve ekonomik faaliyetleri artırmaya yönelik ABP politikaları, enerji kullanımının ve sera gazı üretiminin genel olarak artması ile sonuçlanma potansiyeli taşısa da, bu olumsuz etkiler, prensipte, planlama yaklaşımının enerji kullanımı ve kentsel gelişme açılarından sürdürülebilirlik ilkelerini kapsama eğilimi göstermesi ile giderilebilir.

Genellikle “sürdürülebilir” ve “çevre dostu” bir yaklaşım yöneliminde olan ABP gelişim politikaları, özellikle, mevcut ve gelecekte yapılacak olan iyi toplu taşıma bağlantıları yakınlarında yer alan arazilerin etkili kullanılmasını sağlayan, dolayısıyla kentsel saçaklanmayı minimuma indiren entegre bir bölgesel kapsam içindeki kompakt bir şehri hedeflemelidir. Ek yerleşim ve ekonomi faaliyetlerinin şehirde/mevcut kentsel alanlarda gerçekleştirilmesinin kesin bir şekilde kolaylaştırılması gerekir; gelişmenin, kent saçaklarında ve ötesinde yer alan daha az erişilebilir yerlere özel araçla seyahati azaltacak toplu taşıma hizmetinin sağlandığı, bağlantıları iyi bir şekilde yapılmış, erişilebilir yerlerde gerçekleştirilmesi ile bunların olası olumsuz etkilerinin (sera gazı emisyonlarında artış) giderilmesi amaçlanır.

ABP’nin genel perspektifinden ve bazı Politikaları/Önlemleri açısından bakıldığında, ABP, yürüyerek, bisikletle veya toplu taşıma ile birbirine kolay erişimi bulunan ticaret, istihdam, konut ve rekreasyon amaçlı kullanımlara ayrılmış grupların yer aldığı karışık-kullanımlı bir formatta, daha kompakt, konsolide bir şehir geliştirilmesi ile genel iklim koşullarında bir iyileştirme sağlanması için temel oluşturabilir. İyi toplu taşıma bağlantıları, şimdiki ve gelecekteki önemli gelişimler, ABP’nin, özel araç kullanımına olan ihtiyacın önemli derecede azaltılmasını ve dolayısıyla daha az enerji tüketimini ve sera gazı emisyonlarının azaltılmasını ve iklim değişikliği sonucu ortaya çıkacak taşkın riskinin orta/uzun vadede azaltılmasını amaçlayan sürdürülebilir planlama yaklaşımına dayanak oluşturmaktadır.

İklim değişikliğine uyum perspektifinden bakıldığında, ABP’nin, yıllık yağışta gelecekte meydana gelecek değişimlerin ilk olarak (Bu Rapor’daki Bölüm 2’de yer alan dayanakta gösterildiği gibi) su kaynaklarına erişimin azalmasına yol açabileceğinin farkında olarak, doğruca iklim değişikliği konusunu ele alması gerektiği belirtilmelidir. Dolayısıyla, iklim değişikliği ile bağlantılı ABP önlemlerinin su kullanımı ve su tasarrufu konularına daha net bir şekilde odaklanması gerekir.

Kentsel drenaj, geçmişte kentsel drenaj altyapıları yapılmamış olan, hiçbir şekilde toplanmayan ve fırtına ve şiddetli yağmur sırasında serbestçe akan yağmur suyuna karşı son derece hassas kentsel alanlara sahip Ankara’nın (sadece iklim değişikliği ile bağlantılı açısından değil) önemli bir sorundur. Bu durum bazı sorunlara yol açar; yüksek kentsel taşkın riski, hiçbir arıtma yapılmadan su kütlelerine yönlendirilen yüksek oranda kirlenmiş sular, yeniden kullanılabilecek olan su kaynaklarının yok edilmesi vb. Ankara’nın kentsel alanlarının çoğunda taşkına karşı korunma işlevi gören sürdürülebilir kentsel drenaj sistemleri ve elemanları inşa edilerek taşkın önleme ve taşkın yönetimi dayatılmalı ve geliştirilmelidir. ABP, taşkın yönetimi konusunu açık bir şekilde değerlendirmemektedir; yani, bu konu ile ABP arasında doğrudan bir bağlantı yoktur ve dolayısıyla olası etkiler analiz edilemez. Taşkın yönetimi konusunun – özellikle iklim değişikliğinin olası sonuçları düşünüldüğünde – doğru bir şekilde ele alınması gerekir, SÇD yeni ABP’de dikkate alınacak olan taşkın yönetimi konusuna odaklanan ek önlemlerin değerlendirilmesini önerir.

Daha genel anlamda, sonraki ABP revizyonunda, kesin olarak, bir risk yönetimi yaklaşımı benimsenmesi ve başlatılması gerekir, yani afet yönetiminin hazırlık (planlama, eğitim, iletişim, gıda tedariği, lojistik, arama kurtarma ekipleri kurulması, vb.) ve hasar azaltımı (kentsel dönüşüm, taşkın, çığ, toprak kayması yaşanan bölgelerde iyileştirmeler yapılması, tesislerin ve altyapıların iyileştirilmesi, vb.) aşamaları.

Büyük afetlerin sıkça yaşandığı ülkemizde, Ankara’nın afete karşı dirençli ve sürdürülebilir bir şehir haline getirilmesi, ekonomik kalkınma ve yoksullukla mücadele kadar yüksek önceliğe sahip bir konudur. Bu nedenle, afetler için hasar azaltımı konusuna odaklanan sistematik hazırlık, planlama, önleme ve kentsel dönüşüm çalışmaları, Ankara İl bölgesi ve Ankara metropol bölgesi için öncelikli gereksinimlerdir.

Bu çalışmalar, sosyal ve fiziksel gelişmenin yanı sıra ekonomik gelişmeyi de destekleyecektir. Ancak, doğal/teknolojik risklerin topluma dayalı bir yaklaşım ile azaltılması zorunludur. Sadece kent ölçeğinde değil bina ölçeğinde de, daha doğrusu aile ölçeğinde de afet hazırlığı yapılması bu konunun başka bir boyutudur.

Bu açıdan, Ankara Bölge Planı’nın sonraki revizyonlarında/güncellemelerinde aşağıdakiler en öncelikli konular olarak kabul edilmelidir:

• 
  Ankara’nın, şimdiki ve gelecekteki gelişmeler doğrultusunda potansiyel hasarlara maruz kalabilecek olan ve bu tür hasarlar nedeniyle ortaya çıkan risklerden etkilenebilecek olan yaşam alanlarının, ekonomik kaynaklarının, kamu hizmeti alanlarının ve tarihi, sosyo-kültürel ve doğal değerlerinin tespit edilmesi;
  
• 
  Şehrin bu tür risklere karşı esnek hale getirilebilmesi için hasar ve risk azaltım önlemleri uygulanması.
  

Ankara’daki potansiyel Afet Risklerinin ve Hasarlarının azaltılması için, çığ, taşkın, yangın veya toprak kaymasına karşı, afet yönetimi alanındaki eksikliklerin giderilmesini, düzensiz yapılaşmanın iyileştirilmesini, afet sırasında kullanmak üzere yol düzenlemeleri yapılmasını ve halkın farkındalığının artırılmasını amaçlayan yoğun örnekleme çalışmaları yapılmalıdır. Afet öncesinde hasar ve risk azaltımı için harcanan bir TL, afet-sonrası müdahale ve bireylerin hayatta kalması için 100 TL kazanç sağlayacaktır.

Risk analizleri ve risk iletişimi çalışmaları, afetlere ilişkin risk yönetimi ve hazırlık çalışmaları için gerekli olan veri tabanının yaratılmasına önemli oranda katkı sağlayacaktır. Detaylı risk haritaları hazırlanması ve isteyen herkesin bilgi edinebilmesi için, nicel hasar analizi ve risk değerlendirmesi yöntemleri ile dijital veri işleme çalışmaları yapılacaktır.

ABP genel olarak, yeni yerleşim, ekonomik (tarım, turizm, endüstri) kalkınma oranlarının (nicel olmayan) sağlanması için politika çerçevesi belirler. Kent ve il için önemli ulaşım ve mühendislik altyapı projeleri de planlanır. Yeni kalkınma projeleri, tesisler ve büyük ölçekli inşaat projeleri, iklim değişikliği ile bağlantılı olarak, şehrin bitki örtüsünün karbon yutağı olarak korunması da dahil, çevre alıcıları üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Etki azaltımı yapılmazsa, kalkınma çalışmalarının bazı durumlarda eskiden gelişmemiş olan araziler üzerine inşa edilebilmesi ve sonuç olarak enerji kullanımın ve sera gazlarının vb. artması temelinde, bu tür politikaların potansiyel etkileri olabilir. İlgili ABP Politikaları/Önlemleri’nden kaynaklanan potansiyel etkilerin analizi için aşağıdaki tablolarda sunulduğu ve vurgulandığı gibi, ABP zaten bu potansiyel etkilerin azaltılmasına yardımcı olacak politikaları/ilkeleri devreye sokmuştur. Ancak, şehrin yeşillendirilmesi ve ilde başarılı etki azaltım ve adaptasyon önlemleri alınması için sonraki revize edilmiş ABP’ye dahil edilebilecek bazı politikalar vardır. Bu “ek” etki azaltım politikaları, tespit edilen potansiyel etkilerin sonucu olarak aşağıdaki tablolarda da verilir.

İklİm Değİşİklİğİ – Afet ve rİsk yönetİmİ İLE İLGİLİ FARKLI ABP POLİTİKALARI/ÖNLEMLERİNDEN KAYNAKLANAN POTANSİYEL ETKİLER

Tablo : İklim Değişikliği- Afet Yönetimi ile ilgili ABP Önlemlerininin Olası Etkileri

Çevre Bileşeni: İklim Değişikliği - Afet ve Risk Yönetimi
ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 3.1.1: İklim değişikliğiyle mücadele konusunda farkındalık artırılacak ve önlemler alınacaktır. ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 3.1.6: Hassas ekolojik bölgeler korunacak, doğal kaynakların etkin ve verimli kullanımı özendirilecektir.
Çevre Bileşeni	Gösterge/ler	Çevresel etki Tespit ve kısa açıklama	Alansal ölçek İlgili alt bölgeler
Sera gazı emisyonlarının minimuma indirilmesi Afet-risk yönetimi kapasitesinin artırılmasıyla Ankara İli’nin afetlere karşı direncinin maksimuma çıkarılması Kuraklık ve su kıtlığı riskinin azaltılması ve yönetimi Taşkın riskinin azaltılması ve yönetimi	Kişi/adam başına karbon emisyonu Yıllık toplam yağışın yıllık ortalaması Günlük min. hava sıcaklığının yıllık ortalaması Günlük maksimum hava sıcaklığının yıllık ortalaması Yıllık ortalama sıcaklık Yıllık taşkına uğramış temlik edilen ev sayısı Taşkın maliyeti (sigortacılara, makamlara) Afetler nedeniyle hayatını kaybeden kişi sayısı Yangın nedeniyle kaybedilen yıllık ortalama hektar oranı	Etkili önlemler ve eylemler için temel oluşturacak olan, iklim değişikliği konusunda farkındalığın artırılmasının olumlu etkisi Daha hassas alanların korunması ile iklim değişikliği/afet önleme ve adaptasyona ilişkin olumlu etkiler Herhangi bir önemli olumsuz etki bulunmamıştır Birincil/ikincil: ikincil Olasılık/kesinlik: yüksek Geçici veya kalıcı: kalıcı Süre: orta - uzun vadeli Miktar ölçümü: sera gazı emisyonlarında zamanla azalma - bölgesel ölçekte daha fazla direnç	Bütün alt bölgeler.
Politika Önlemi oluşturulması için önerilen değişiklikler: Şehrin/ilin eko-ayak izinin azaltılması ve iklim değişikliğinin kilit etmenleri ile mücadele için aktiviteler geliştirilmesine paralel olarak şehrin/ilin ekonomik rekabetçiliğinin geliştirilmesi ve şehrin geleceğe, yaşam kalitesi etmenleri ve sürdürülebilir yaşam konusunda lider bir şehir olarak taşınması. Sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine karşı etki azaltım önlemleri alınması için, enerji, planlama, ulaşım, atık yönetimi ve biyoçeşitliliğe özel önem verilerek, bölgesel düzeyde, Ankara İli’ndeki komşu yerel makamlar ile yakın işbirliği yapılarak, uyum içinde çalışılması.
Etki azaltım/İyileştirme Önlemleri: Arazi kullanımı ve planlama araçlarında zorunlu risk değerlendirmelerinin başlatılması
Uygulama koşulları: Risk değerlendirme konuları ve ilgili yönetim/adaptasyon önlemleri, ABP fonlama çerçevesine sunulan bütün projelere/eylemlere entegre edilmelidir.
İzleme süreci önlemleri: - Izlenecek tek eylemler: Sektörel/Bölgesel/Belediye planlaması - İzleme süresi: Planlama süresine göre - Doğrulama kaynakları: Kamu Kurumları/Bölge Ajansları/İlçeler/Belediyeler - Göstergenin beklenen gelişimde meydana gelen sapmalar: - - Dikkate alınacak iyileştirme eylemleri: Arazi kullanımı ve planlama araçlarına Risk değerlendirmelerinin dahil edilmesi

Tablo : İklim Değişikliği – Enerji Üretimi ve Kullanımı ile ilgili ABP Önlemlerinin Olası Etkileri

Çevre Bileşeni: İklim Değişikliği – Afet ve risk yönetimi ENERJİ ÜRETİMİ ve KULLANIMI KONUSUNDAKİ ABP POLİTİKALARI
ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 2.2.7: Ankara’nın yenilenebilir enerji kullanımı ve teknolojilerinin üretimi desteklenecektir. ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 3.1.3: Ankara’da alternatif ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı yaygınlaştırılacaktır. ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 3.2.3: Ankara’da temiz yakıt kullanımının payı sürdürülebilir şekilde artırılacaktır.
Çevre Bileşeni	Gösterge/ler	Çevresel etki Tespit ve kısa açıklama	Alansal ölçek İlgili alt bölgeler
Sera gazı emisyonlarının minimuma indirilmesi Bütün sektörlerde enerji tasarrufunun ve enerji veriminin maksimuma çıkarılması Yenilenebilir enerji kaynaklarının üretiminin ve kullanımının maksimuma çıkarılması	Sera gazı emisyonları Ülkenin toplam enerji kullanımı Toplam gaz kullanımı Üretilen ve kullanılan yenilenebilir enerji kaynaklarının payı Isınma ve soğuma günleri	Yenilenebilir enerji kaynaklarının üretiminin ve kullanımının maksimuma çıkarılması konusunda Önemli Olumlu Etkiler 3.2.3. No’lu Politika ile de önerildiği gibi ısıtma sistemlerinde ve/veya toplu taşımada Doğal Gaz kullanımına özel önem verilmelidir. Doğal gaz, yenilenemez bir fosil yakıtıdır ve CO2 emisyonu geleneksel dizel motorlar/yanmadan özellikle daha iyi değildir (hatta daha kötü bile olabilir) Yakıt/teknoloji seçimindeki en belirleyici etmen çevre performansı açısından önceliktir. Örneğin, otobüs taşımacılığı, bölgesel hava kirliliğine katkıda bulunan en önemli etmendir. Bölgesel hava kirliliğinin önemli bir sorun olduğu yerlerde, bir şehir NOx emisyonlarına ve enerji verimliliği veya CO2performansı partiküllerine dayalı taşıt seçimine öncelik verebilir. Bazı makamlar, CO2azaltımı konusunda alternatif taşıt seçeneklerinden yana sağlam hedeflere sahip olabiliyorken, bazıları ise hem bölgesel, hem de küresel hava kirliliğinin azaltılmasını amaçlayabiliyor. Herhangi bir önemli olumsuz etki bulunmamıştır. Birincil/ikincil: birincil Olasılık/kesinlik: yüksek Geçici veya kalıcı: kalıcı Süre: orta - uzun vadeli Miktar ölçümü: sera gazı emisyonlarında zamanla azalma	Bütün alt bölgeler.
Politika Önlemi oluşturulması için önerilen değişiklikler: Bölgedeki bütün yeni kalkınma çalışmalarında enerji tasarrufunun, enerji son kullanım verimliliğinin, yenilenebilir enerji kullanımının ve enerji performansının iyileştirilmesinin teşvik edilmesi ve geliştirilmesi.
Etki azaltım/İyileştirme Önlemleri: ABP’nin özellikle şu konulara odaklanması: Enerji tasarrufu Enerji verimliliği Yenilenebilir enerji kaynakları ve kapsam içindeki her bir sektörü hedefleyen özel politikalar/önlemler geliştirmesi gerekir.
Uygulama koşulları: Enerji tasarrufunun maksimuma çıkarılması ve enerji verimliliğinin artırılması için alınacak önlemlerin ABP fonlama çerçevesine sunulacak bütün projelere/eylemlere entegre edilmesi gerekir.
İzleme süreci önlemleri: - İzlenecek tekil eylemler: Yeni geliştirme eylemleri - İzleme süresi: Her bir geliştirme eyleminin türüne göre - Doğrulama kaynakları: Yetkili/ilgili kamu kurumları ve inşaat sektörü - Göstergenin beklenen gelişiminde meydana gelen sapmalar: - Dikkate alınacak iyileştirme eylemleri: Enerji tasarrufunun/verimliliğinin/yenilenebilirlik eylemlerinin/payların yeni geliştirme çalışmalarının hepsine entegrasyonu