Qaraqalpaq mamleketlik universiteti ekonomika fakulteti buxgalteriyaliq esap ham audit kafedrasi

Hár bir tárep basqa tárep ushın qádirli zatqa ıyelewi kerek.
Hár bir tárep óz tovarların baylanıs qılıw hám jetkizip beriw múmkinshiligine ıye boliwi kerek.
Hár bir tárep basqa táreptiń usınısın qabıllaw yamasa biykarlawda ulıwma erkin bolıwı kerek.
Hár bir tárep basqa tárep menen mámile etiwdiń maqsetke muwapıqlıǵı yamasa qalenbegenligine isenim payda etiwi kerek.
Bul bes shárt tek almaslaw potencialın jaratadı. Bul júz bere me, onıń shártleri boyınsha tárepler ortasındaǵı shártlesiwge baylanıslı.
Pitim. Eger ayırbaslaw ilimiy pán retinde marketingnin’ tiykarǵı túsinigi bolsa, marketingde tiykarǵı ólshem birligi pitim esaplanadı.
Pitim - bul eki tárep ortasında kommerciya ma`nisin almaslaw. Ol keminde eki zárúrli áhmiyetke iye bolǵan ob'ekttiń bar ekenligin jáne onı jumısqa túsiriw shártleri, waqıtı hám jayınıń shártlesiwin názerde tutadı.
Qaǵıyda menen de, pitimler shártleri úrp-ádetler, dástúrler, nızam hújjetleri menen qollap -quwatlanadı hám qorǵaladi, olardıń atqarılıwı tiyisli mámleket institutları hám mámleket strukturaları tárepinen támiyinlenedi. Eger málim túrdegi operaciyalardı saqlaw ushın zárúr bolǵan úrp-ádetler hám dástúrler ámelde bolmasa, ol halda bul pitimler salasında bazar mexanizmi islemeydi. Nızam hújjetleri jáne onı támiyinleytuǵın institutlar, mámleket strukturaları, eger olar pitimler qatnasıwshılarınıń mútajliklerin qandirsa, tiyisli úrp-ádet hám dástúrlerdi qáliplestiriwi múmkin.
Tranzaksiyani transferdan parıqlaw kerek. Ótkerme ayırbaslaw formalarınan biri bolıp, sıylıqlar, subsidiyalar, qayırqomlıq ilajların názerde tutadı. Sıylıq beretuǵın ol yamasa bul mápke úmit etedi (ózine salıstırǵanda jaqsı munasábet, ayıpkerlik sezimlerinen qutılıw hám taǵı basqa ) yamasa basqa tárepti minnetleme jaǵdayına qoyıwdı qáleydi.
Qayır-exsanlardi qabıl etiwshi shaxslar hám shólkemler donorlardin minez-qulqı tiykarında jatqan “óz-ara” motivlerdi túsiniwleri hám ózleri izlep atirgan máplerdi támiyinlewge umtılıwları kerek. Eger donorlardin mápleri umitilsa yamasa olarǵa minnetdarshılıq bildirilmese, járdem tez arada toqtaydı.
Marketologlar marketing kontseptsiyasın keń aytadilar, sonday-aq óz kóleminde uzatıw processinde minez-qulqlardı úyreniw.
Ótkeriw arqalı shaxs yamasa shólkem málim bir usınısqa juwap beriwge ıntıladı. Bul reaksiya “satıp alıw” yamasa “kommerciya almasinuvi”ga teń bolıp tabıladı. Siyasiy lawazımǵa kandidat dawıs alıwdı qáleydi, universitet abituriyentlar sanın kóbeytiwdi qáleydi, social háreket - onıń ideyaların qabıllawdı qáleydi. Marketing hár qanday ob'ekt, xızmet, ideyaǵa salıstırǵanda auditoriyanıń kerekli munasábetine erisiw ushın ámelge asırilatuǵın háreketlerden ibarat. Bazar. " Tranzaksiya" túsinigi " bazar" túsinigi menen baylanıslı. Bazar - bul ónimdiń ámeldegi hám potentsial qarıydarları kompleksi.
Bazardıń mánisin túsiniw ushın adamlar óz mutajliklerin qandırıwdıń úsh qıylı usılın oyda sawlelendiriw etiń. Birinshi jol - ózin ózi támiyinlew, bunda hár kim ózi ushın zárúr bolǵan hámme zattı ǵárezsiz túrde alıwı múmkin. Bunday iskerliginiń natiyjeliligi júdá tómen. Ekinshi jol - oraylashmagan almasinuv, hár bir kisi basqa barlıqtı potentsial " qarıydarlar" dep esaplaǵanda. Bul almaslaw kózqarasınan júdá qıyın hám nátiyjesiz.
Úshinshi jol - oraylastırılǵan almasiniww. Saqnada jańa júz payda boladı - sawdager. Ol “bazar maydani” degen orında óndiriwshiler hám qarıydarlar ortasında dáldalshı. Óndiriwshi málim tovarlardı jetkizip beredi hám sawdager olardı kerekli zatqa almastıradı. Sonday etip, basqalar tárepinen usınıs etilgen tovarlardı satıp alıw ushın qarıydar kóp shaxslar menen emes, bálki bir sawdager menen shuǵıllanadı. Sawdagerdiń payda bolıwı málim kólem degi almasinuvni ámelge asırıw ushın zárúr bolǵan operatsiyalardıń ulıwma sanın keskin azaytadı. Sawdager hám oraylasqan bazar ekonomikanıń sawda hám operatsion natiyjeliligin asıradı.
Fizikalıq shaxslar hám pitimler sanı artıp barıwı menen sawdagerler hám bazarlar sanı artıp baradı. Rawajlanǵan jámiyette bazar qarıydarlar hám satıwshılar ushrasatuǵın hám mámile etetuǵın anıq jay emes. Pitim qarıydar menen tikkeley baylanısqa kirmasdan orınlawǵa bolatuǵın. Mısalı, firma televideniede ónimdi reklama etedi, klientlerden telefon arqalı buyırtpalar aladı hám ónimlerdi pochta arqalı jiberedi. Zamanagóy ekonomikada hár qıylı tovarlar, xızmetler hám basqa baha ob'ektleri ushın bazarlar qáliplestirilip atır. Mısalı, miynet bazarı mıynet haqı ornına óz miynetin usıwǵa tayın adamlardan ibarat. Onıń átirapında miynet bazarınıń islewin ańsatlastırıw ushın túrli dáldalshı shólkemler hám máslahát firmaları payda boladı hám ko'payadi. Pul bazarı qarız alıw, qarız beriw, pulni tejew jáne onıń saqlanıwın kepillik beriw múmkinshiligin beretuǵın taǵı bir zárúrli bazar bolıp tabıladı. Onıń járdemi menen resurslar kem nátiyjeli kárxanalar hám isbilermenlerden natiyjelilew bolǵanlarǵa qayta bólistiriledi.
Marketing. " Bazar" túsinigi, aqır-aqıbetde, cikldıń juwmaqlawshı kontseptsiyası - " marketing" ga alıp keledi. Marketing - bul bazar menen baylanıslı bolǵan ol yamasa bul tárzde insan iskerligi. Marketing - bul insan mútajlikleri hám mútajliklerin qandırıwdan ibarat bolǵan almasinuvni ámelge asırıw ushın bazar menen islew. Sonday etip, biz F. Kotler tariypiga qaytamız : marketing - bul almasinuv arqalı mútajlik hám talaplardı qandırıwǵa qaratılǵan insan iskerliginiń bir túri.
Ayırbaslaw procesi miynet talap etedi. Sotmoqchi bolǵan hár bir kisi qarıydarlardı tabıwı, olardıń mútajliklerin anıqlawı, tiyisli ónimlerdi jaratılıwması, bazarda targ'ib etiwi, saqlawı, tasıwı, bahalardı kelisip alıwı kerek. Marketing iskerliginiń tiykarın ónimdi izertlew hám islep shıǵıw, baylanıs, tarqatıw, bahalaw hám xizmet kórsetiwdi shólkemlestiriw quraydı. Marketologlar bazardıń eki túrin ajratadılar : satıwshı bazarı hám qarıydar bazarı. Satıwshı bazarı - bul satıwshılar kóbirek kúshke iye bolǵan hám qarıydarlar eń aktiv " bazar qatnasıwshılari" bolıwı kerek bolǵan bazar bolıp tabıladı. Bul ekonomikanı basqarıw hám basqarıw ushın eń tán bolǵan tovarlar hám xızmetler deficitligi bazarı. Qarıydar bazarı - bul qarıydarlar kóbirek kúshke iye bolǵan hám satıwshılar eń aktiv " bazar qatnasıwshılari" bolıwı kerek bolǵan bazar bolıp tabıladı.

1950. 
      jıllardıń baslarında bazar ekonomikası mámleketlerinde tovarlar usınısı olarǵa bolǵan talaptan asıp keta basladı hám marketing satıwshılardıń qarıydar tabıwǵa urınıwı menen baylanıstırna basladı. Bul kitapda, sonıń menen birge, F. Kotlerning ataqlı sabaqlıǵında biz bul kózqarasqa ámel etemiz hám qarıydar bazarında satıwshılar dus keletuǵın marketing máselelerin analiz etemiz.
      

Marketing túsinikleri waqıt ótiwi menen almasiniw procesine tartılǵan hár bir kisi úyrenedi, marketing rawajlanıwlasadı, túsinikler qáliplesedi, olar tiykarında bul tarawda menejment ámelge asıriladı.
Marketingni basqarıw - bul bazar úlesin asırıw, satıwdı kóbeytiw, payda alıw sıyaqlı málim shólkemlestirilgen maqsetlerge erisiw ushın klientler menen paydalı almasinuvlarni ornatıw, bekkemlew hám qollap-quwatlawǵa qaratılǵan ilajlardı analiz qılıw, joybarlaw, ámelge asırıw hám baqlaw.
Marketing menejeriniń eń ataqlı jumısı - bul kompaniya tárepinen islep shıǵarılǵan ónimlerdiń pútkil kólemin satıw ushın zárúr bolǵan klientlerdi tabatuǵın qánige. Biraq bul onıń wazıypaları sheńberi haqqında júdá tar túsinik bolıp tabıladı. Marketing menejeri tekǵana talaptı jaratıw hám keńeytiw menen, bálki onı ózgertiw, geyde bolsa hátte kemeytiw máseleleri menen de shuǵıllanadı.
Marketing menejmentiniń wazıypası talap dárejesine, waqıtına hám tábiyaatına sonday tásir kórsetiwden ibarat, ol shólkemge óz maqsetlerine erisiwge járdem beredi.
Marketing menejerleri - bul marketing jaǵdayın analiz etetuǵın, jobalardı ámelge asıratuǵın hám qadaǵalawdı ámelge asıratuǵın lawazımlı shaxslar. Bularǵa sawda menejerleri, reklama boyınsha menejerler, satıwdı xoshametlew boyınsha qánigeler, marketing izertlewshilerdińi, ónim menejerleri hám baha boyınsha qánigeler kiredi.
Marketing kontseptsiyası - bul túrli bazarlarda satıwdıń kerekli dárejelerine erisiw ushın zárúr bolǵan wazıypalar, olardı sheshiw principlerı hám usılları. Qanday kontseptsiya marketing háreketlerin basqarıwı kerek? Shólkem, klientler hám jámiyet mápleriniń salıstırıwiy áhmiyeti nede? Kóbinese bul mápler bir-birine qarsı keledi. Shubhasız, marketing salasındaǵı hár qanday iskerlik birden-bir kontseptsiya sheńberinde ámelge asırılıwı kerek. Marketing iskerliginiń besew tiykarǵı túsinigi bar. Olar jáhán ekonomikası rawajlanıwınıń túrli dáwirlerinde 20 -asirde júz bergen social, ekonomikalıq hám siyasiy ózgerislerge juwap retinde payda bolǵan.
Islep shıǵarıwdı jetilistiriw kontseptsiyası. Bul kárxanalar basqaratuǵın eń áyyemgi jantasıwlardan biri bolıp tabıladı. Bul kontseptsiya qarıydarlar keń tarqalǵan hám arzan ónimlerdi satıp alıwlarına tiykarlanadı, sol sebepli menejment islep shıǵarıw hám tarqatıw sistemasın jetilistiriwge itibar qaratıwı kerek.
Islep shıǵarıwdı jetilistiriw kontseptsiyası eki jaǵdayda qollanıladı : ónimge bolǵan talap usınıstan asıp ketkende hám ónim ózine túser bahası júdá joqarı bolsa, yaǵnıy onı tómenletiw zárúr bolǵanda, bul bolsa miynet ónimliligin asırıwdı talap etedi. Bul kontseptsiyaǵa Rossiya kárxanaları hám shólkemleriniń zárúrli bólegi ámel etken hám ámel qılıp atır, bul olardıń kóbisiniń dárdeseriniń sebeplerinen biri bolıp tabıladı. Bul qarıydarlarǵa kemsalıyqalıq túsinigi bolıp, ol kemnen-kem jaǵdaylarda, mısalı, standartlastırılgan tovarlar hám tovarlardı óndiriste qollanıladı, mısalı, neft, metall ingotlari, shırpı, avtomatikalıq qural patronlari.
Ónimdi jetilistiriw túsinigi. Bul kárxanalardı basqaratuǵın taǵı bir eski tıyanaqlı jantasıw. Ónimdi jetilistiriw kontseptsiyası sonnan ibarat, qarıydarlar joqarı sapalı, eń jaqsı islew hám ayrıqshalıqlarǵa iye ónimlerdi satıp alıwadı, sol sebepli shólkem óz umtılıw-háreketlerin ónimdi turaqlı túrde jaqsılawǵa qaratıwı kerek. Kóplegen óndiriwshiler, eger olar tıshqanshanı yamasa skuterni jaqsılay alsalar, olardıń bosaǵasına baratuǵın jol ósip shıqpaydı, dep esaplasadı. Biraq, olar kóbinese qattı zarbaga dus keliwedi. Klientler tıshqanlardan qutılıw jolin qıdırıp atırlar, lekin aldıńǵı tıshqanshanı qopqon menen emes, bálki minishni qálesedi, lekin skuterda emes. Tıshqansha yamasa mototsiklga qarsı ximiyalıq aerozol mashqalanı sheshiwi múmkin. Bunnan tısqarı, óndiriwshi onı dizayn hám baha arqalı ózine tartatuǵındor qılıw ushın sharalar kórmese, rawajlanıwlastırılgan skuter bazarǵa kirmaydi. Eger ol qolay tarqatıw kanalları arqalı tovarlar háreketin tashkil etpese, skuterga mútáj bolǵanlardıń itibarın tartmasa jáne bul adamlardı óz óniminiń ájayıp pazıyletlerine ishontirmasa, ol áwmetsizlikke ushraydı.
Ónimdi jetilistiriw kontseptsiyası " marketing miyopi" ga alıp keledi, sebebi ol klientlerdiń mútajliklerin sawınadı. Rossiya áskeriy-sanaat kompleksi kárxanaları tárepinen bul kontseptsiyadan paydalanıw olardıń qıyınshılıqları hám máseleleriniń sebeplerinen biri bolıp tabıladı.
Kommerciya háreketlerin aktivlestiriw kontseptsiyası. Bul jantasıw kóplegen óndiriwshiler tárepinen qollanıladı. Sawdanı kúsheytiw kontseptsiyası sonnan ibarat, qarıydarlar shólkem ónimin jetkiliklishe satıp almaydılar, eger ol zárúrli marketing hám reklama ilajların ámelge asırmasa.
Qarıydar uzaq waqıt dawamında satıp alıwdı oylanbaytuǵın tutınıw tovarlarına salıstırǵanda kommerciya háreketlerin aktivlestiriw kontseptsiyasınan agressiv paydalanıw. Bul tarawlarda potentsial qarıydarlardı anıqlaw hám olarǵa tovarlardı " qattı satıw" ushın túrli usıllar islep shıǵılǵan hám rawajlanıwlastırılgan. Olar basqa tovarlarǵa, mısalı, avtomobillerge salıstırǵanda " qattı satıw" menen shuǵıllanadılar. Agressiv hám intruziv reklama qollanıladı. Klient dúkandaǵı taxtada payda bolıwı yamasa kórgezbe zaliga kiriwi menen satıwshı bir demde " psixologiyalıq qayta islew" ni baslaydı. Eger klient kórgezbege qoyılǵan buyımdı yoqtirgan bolsa, oǵan bul aqırǵısı ekenligin, basqası onı satıp alıwın aytiwi múmkin. Sol sebepli keshiktirmasdan qarar qabıllaw kerek. Eger qarıydar bahadan qaniqmasa, satıwshı iyesi menen soylesip, arnawlı chegirma alıwdı usınıs etedi. Bulardıń barlıǵınan maqset " klientti alıw" jáne onı múmkinshiligi barınsha tezirek satıp alıw bolıp tabıladı.
Bul kontseptsiyaǵa ámel etken kárxananıń uzaq múddetli nátiyjeleri kóbinese qolaysız bolıwı múmkin.
Marketing túsinigi. Bul ekonomikalıq rawajlanıwdıń postindustrial dáwirine tán bolǵan isbilermenlik iskerligine zamanagóy jantasıw. Bul kontseptsiyaǵa kóre, shólkemdiń maqsetlerine erisiwdiń gilti maqsetli bazarlardıń mútajlikleri hám talapların anıqlaw hám básekishilerge qaraǵanda natiyjelilew hám natiyjelilew tárzde qálegen qaniqishni támiyinlew bolıp tabıladı.
Marketing kontseptsiyasınıń mánisi " Mútajliklerdi tabıń hám qandiring" yamasa " Ózińiz islep shıǵara alatuǵın zattı satıwǵa háreket qılıw ornına satıwıńız múmkin bolǵan zattı islep shıǵaring" sıyaqlı shaqiriqler menen ańlatpalanadı.
Kommerciya umtılıw-háreketlerin kúsheytiw túsinigi hám marketing túsinigi kóbinese bir-biri menen shálkesip ketedi. T. Levitt olardı tómendegishe ajratadı.
Kommerciya sawda háreketleri satıwshınıń mútajlikleri menen baylanıslı. Bul onıń tavarın naq aqshaǵa aylandırıw ǵamqorlıǵı bolıp tabıladı. Marketing - bul ónim jáne onı jaratıw, jetkizip beriw hám aqır-aqıbetde tutınıw qılıw menen baylanıslı bolǵan faktorlar arqalı klienttiń mútajliklerin qandırıw menen baylanıslı jumıs. Ol payda menen táǵdirlenedi. Marketing kontseptsiyası klientler mútajligi hám talaplarına itibar qaratıw bolıp, qarıydarlardıń qaniqishini jaratılıwma qaratılǵan keń qamtılǵan marketing háreketleri menen támiyinlenedi. Klientlerdiń qaniqishi shólkemdiń maqsetlerine erisiw ushın tıykar bolıp tabıladı.
Marketing kontseptsiyası qarıydarlardıń suverenitet teoriyasına sadıqlıqtı sáwlelendiredi. Shólkem qarıydarǵa kerekli zattı islep shıǵaradı jáne onıń mútajliklerin maksimal dárejede qandırıw arqalı payda aladı. Marketing túsinigi Procter & Gamble, IBM, McDonald's sıyaqlı kóplegen firmalar tárepinen qabıl etilgen.
Social hám etikalıq marketing túsinigi. Social -etikalıq marketing házirgi zaman hádiysesi bolıp tabıladı. Bul kontseptsiyaǵa kóre shólkemdiń wazıypası maqsetli bazarlardıń mútajliklerin, mútajliklerin, máplerin anıqlaw hám qálegen qaniqishni básekishilerge qaraǵanda natiyjelilew hám natiyjelilew támiyinlew bolıp tabıladı. Usınıń menen birge, qarıydardıń hám ulıwma jámiettiiń párawanlıǵı saqlanıp qaladı yamasa bekkemlenedi. Social etikalıq marketing kontseptsiyası átirap -ortalıq sapasınıń jamanlashuvi hám tábiy resurslarınıń tańsıqlıǵı menen sap marketing kontseptsiyasınıń biziń dáwirimizge sáykes keliwine shubhalar sebepli júzege keledi. Coca-Cola kompaniyası qarıydarlardıń didini qandiradigan ájayıp alkogolsız ishimlikler islep shıǵaratuǵın joqarı juwapkerli korporatsiya esaplanadı. Biraq qarıydarlardı qorǵaw gruppaları onı Coca-Cola onsha azıqlıq bahaǵa iye emes hám qumsheker hám kofeinni sog'liq ushın zıyanlı dep búydewde qaralap atır.
Sol hám soǵan uqsas jaǵdaylar social etikalıq marketing túsinigin júzege keltirdi. Bul kontseptsiya kárxanadan marketing siyasatı sheńberinde ush omilni bólewdi talap etedi, yaǵnıy : payda alıw, qarıydarlardıń mútajliklerin qandırıw hám adamlardıń ulıwma párawanlıǵın asırıw. Marketing iskerliginiń maqsetleri
Marketing ol yamasa bul tárzde hár kimning, qále qarıydar, qále óndiriwshi, qále satıwshı, qále ápiwayı puqaranıń máplerine tásir etedi. Biraq bul adamlar bir-birine qarsı bolǵan maqsetlerge ıyelewi múmkin. Jámiyet marketing sistemasınan neni kútiwi kerek? Bul másele aktual bolıp tabıladı, sebebi túrli dárejedegi organlar marketing iskerligin tártipke saladı. Marketing sistemasınıń tórtew alternativ maqseti bar.
Maksimal múmkin bolǵan tutınıwǵa erisiw. Kóplegen kárxanalar basshıları marketingning maqseti eń joqarı tutınıwdı kiyim-kensheklestiriw hám xoshametlew, dep esaplaydilar, bul bolsa óz gezeginde islep shıǵarıw, bántlik hám baylıqtıń maksimal ósiwi ushın sharayat jaratadı. Bulardıń barlıǵı artında adamlar qansha kóp satıp alınǵan zat qilsa hám tutınıw qilsa, sonshalıq baxıtlı boladı, degen dawa jatadı. Biraq, tutınıwdıń málim bir salıstırǵanda joqarı dárejesine erisilgende, materiallıq naǵıymetler massasınıń kóbeyiwi ózi menen kóbirek baxıt keltiriwi shubhalı.
Klientlerdiń maksimal qaniqishiga erisiw. Júdá keń tarqalǵan kózqarasqa kóre, marketing sistemasınıń maqseti tutınıwdıń maksimal dárejesine emes, bálki klientlerdiń maksimal qaniqishiga erisiw bolıp tabıladı. Ókiniw menen aytamız, klientler qaniqishini ólshew qıyın. Hesh bir ekonomist málim bir ónimnen ulıwma qaniqishni qanday ólshewdi ele anıqlay almadı. Bunnan tısqarı, bólek qarıydarlar tárepinen anıq " tavar" den qaniqish unamsız tárepke iye. Mısalı, semizlik yamasa mastlik menen baylanıslı sawlıqqa zálel, átirap -ortalıqtıń pataslanıwı nátiyjesinde etkazilgan zálel.
Eń keń tańlawdı támiyinlew. Marketingning tiykarǵı maqseti tovarlardıń maksimal túrli-tumanlıǵın támiyinlew hám qarıydarǵa eń keń tańlawdı usınıw bolıp tabıladı, degen pikir bar. Qarıydarǵa onıń ta'miga sáykes keletuǵın ónimlerdi tabıw hám oǵan eń úlken qaniqishni alıw múmkinshiligin beriw kerek.
Ókiniw menen aytamız, qarıydarlardıń tańlawın maksimal dárejede asırıw qımbatqa túsedi. Tavar túrlerin kóbeytiw qarıydar ushın haqıyqıy tańlaw múmkinshiligin keńeytiwdi anglatmaydi. Pivoning túrli markaları bar, lekin olardıń kóbisi birdey ta'mga iye. Ónim qatlamında bir-birinen kishi ayırmashılıqlarǵa iye bolǵan kóplegen ónim brendlari bar. Bul " mollıq" qıyalıy tańlawdı támiyinleydi. Qarıydarlar mudamı da keń túrdegi ónimlerdi xosh kórmeydilar. Geyparalar, málim ónim taypalarında artıqsha tańlawdı kórip, shálkeslik hám uwayım sezimin basdan keshirimedi. Turmıs sapasın maksimal dárejede asırıń. Kópshilik marketing sistemasınıń tiykarǵı maqseti " turmıs sapasın" jaqsılaw bolıwı kerek dep esaplaydı. Bul kontseptsiyaǵa tómendegiler kiredi: sapası, muǵdarı, assortimenti, tavar ózine túser bahasınıń arzanlıǵı, xızmetler túrli-tumanlıǵı hám kóleminiń ósiwi; átirap -ortalıq sapası hám materiallıq ortalıq sapası. Derlik hámme marketing sisteması ushın turmıs sapasın jaqsılaw ábzal hám ullı maqset ekenligine qosıladı, lekin tán alıw kerek, bul wazıypa júdá qıyın jáne onıń talqinlari geyde bir-birine qarsı keledi.