QeybəT (ÖLÜ ƏTİ yeməK) Bakı-2010

20 – İnsanları düz yoldan azdıran yazı və məqalələrə cavab yazmaq:

İnsanları düz yoldan azdıran, həqiqətləri səhv göstərən kitab, məqalə və sairə yazılara cavab vermək məqsədilə qeybət etmənin də bir qorxusu yoxdur. Çünki, bu vəziyyətdə cavab vermək, qarşı tərəfin qüsurlarını dilə gətirməyi tələb edir. Bu müvzu da hadisənin əhəmiyyətindən ötəri qeybətin caiz olduğu yerdən sayılmışdır.

21 – Bir zərəri dəf etmək:

Bir kimsənin qeybətini edərək onu zərərdən və bəladan qurtarmaq caizdir. Necə ki, bu mövzuda İmam Sadir (ə) Zürarə oğlu Abdullaha belə buyurduğu rəvayət edilmişdir: «Məndən atana salam de və de ki: Ey Zürarə! Sənin qüsurunu söyləyərək səni qurudum və müdafiə edim. Çünki (Əhlibeytə (ə) düşmən olan) insanlar, təriflədiyimiz kimsələri daha çox narahat edirlər. Kimi sevsək və özümüzə yaxınlaşdırsaq, onu qınayır, hətta qətlini dahi caiz bilir və qınadıqlarımız (qüsurlu olaraq bildirdiyimiz kəsləri) tərifləyirlər.

Ey Zurarə! Sən qüsurlu biri kimi göstərməmin səbəbi, hər kəs tərəfindən tərəfdarımız olaraq bilinməyindir. (Əgər dost olduğunu bildirsəydim) onların qınağına məruz qalacaqdır. Çünki onlar sənini bu durumunu qəbul edə bilmirlər. Səni qüsurlu göstərməklə dindəki dərəcəni qəbul edəcəklər. Beləcə zərərləri səndən uzaqlaşmış olacaq. Necə ki Qurani-Kərim, Həzrət Xızırın (ə) diliylə belə buyurmaqdadır: «Bələ ki, gəmi dənizdə çalışıb-vuruşan bir dəstə yoxsula mənsub idi. Mən onu xarab etmək istədim, çünki həmin adamların arasında yaxud qabağında hər bir saz gəmini zorla ələ keçirən bir padşah var idi».¹

Ey Zurarə! Bu söz Allah tərəfindədir. Bunu bilməyib və əmin olmağını istəyirəm; Xızır (ə) gəmini yalnız zalının əlindən qurtarmaq və qəsb etməsini əngəlləmək üçün qəzalı hələ gətirdi. Halbu ki gəmi sağlam idi. Əlhəmdülillah bir qüsur da olmadı. Belə olan halda bu nümunəni amma. Allahın rəhbəri üzərinizə olsun.

Allaha and olsun ki, istər xalq arasında, istərsə də atamın ölən və ya həyatda olan dostları arasında ən çox sevdiyim kimsə sənsən. Sən, bu böyük və dalğalı dənizdə yol alan gəmilərin ən üstünüsən. Zalım və qəsb padşah (Mənsur Dəvaniqi) sənin güdür. Həyatda olduğun müddətcə və öldükdən sonra Allahın rəhməti üzərinə olsun»²

Bu rəvayətə baxdığımızda, bəzilərini bəladan qurtarmaq üçün qarşı tərəfin qüsurunu dilə gətirmənin heç bir qorxusunun olmadığını görürük.

Qeyd olunan rəvayətdən bu mövzuları çıxarmaq mümkündür:

a) Islam, bəsirət istəyən bir dindir. Başqa sözlə, insan harada necə davranması lazım olduğunu çox yaxşı bilməlidir. Diqqət yetirilsə, bəzi xüsusi durumlarda haram olan bir şey caiz ola bilməkdədir. Buna görə vəzifəmizin nə olduğunu bilməmiz üçün dini hökümləri də yaxşı bir şəkildə qavramamız lazımdır.

b) Zərərli dəf etmək deyərkən, söz mövzusu edilən zərər sadə bir şey olmamalıdır. Heç olmasa qeybətin çirkinliyinə bərabər və ya daha pis olmalıdır.

c) Zərəri dəf etmək yalnız başqaları üçün söz mövzusu deyil. İnsan özünü hədələyən bir zərəri də qeybətlə kompensasiya edə bilər.

d) Qeybətin, birini bəladan qurtarmaq üçün tək çıxış yolu olduğu vəziyyətlərdə qeybət etmək, hətta vacib sayıla bilər. Məsələn; əgər qeybət edərək qarşı tərəf ölümdən qurtulacaqsa, qeybət etmək vacib olar.