R. I. Isroilov t f. d., professor, tta normal va patologik fiziologiya, patologik



Yüklə 12,15 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə93/240
tarix11.11.2023
ölçüsü12,15 Mb.
#131960
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   240
Patologik-anatomiya.-Darslik.-1-Qism

Ikkinchi bosqichi m akrofaglard an yallig'lanish jarayon i avj olib borishida 
ishtirok etad igan turli biologik faol m o d d alar ajralib chiqishi bilan tariflanadi. 
H ozirgi v aq td a m ak rofaglar ishlab ch iqaradigan 50 d an ortiq biologik faol m o d ­
d alar borligi aniqlangan. B u larnin g aloh ida d iq qatga sazovor bo'lganlari quyi- 
dagilardir:
1) 
ferm en tlar -  neytral v a n ord on proteazalar. E lastaza v a kollagenaza singari 
neytral p roteazalar to'qim alar sh ikastlan gan da ajralib ch iqadigan yallig'lanish 
m ediatorlari ju m lasig a kiradi. B osh q alari, m asalan , p lazm in ogen aktivatori plaz- 
m in h osil bo'lishiga yord am beradi. N ordon proteazalardan fosfataza va lipaza 
faol ishtirok etadi;
47-rasm . Surun kali yallig'lan ish da shu yallig'lanish infiltratida 
uchraydigan hujayralar tarkibi.
1 — plazmotsit; 2 — limfotsit; 3 — eritrotsit; 4 va 5 — makrofaglar; 
6 — tomir; 7 — endoteliy; 8 — fibroblast.
4 * 7
T


M akrofaglarn ing faol holga o'tishi k o p bosqichli jarayon dir (48-rasm ). B i­
rinchi bosqichida m akrofag'lar sensibillangan T-lim fotsitlardan ajralib chiquv- 
chi lim fokinlar, bakterial en dotoksinlar yordam ida faollashib, fibronektin bilan 
o'ralgan yuzalarga, shuningdek, o tk ir yallig'lanishning avj olib b o rish id a hosil 
bo'ladigan turli kim yoviy m ediatorlarga taqaladi.
2) p lazm a oqsillari — to q im a om ili va V, VII, IX , X om illar sin gari k om ple­
m ent oqsillari va koagu lan t oq sillar;
3) reaktiv kislorod metabolitlari;
4 ) lipidlar m ediatorlari, ju m lad an araxidon at k islota m etabolitlari v a trom - 
botsitlarni faollashtiruvchi om il;
5 ) proliferatsiya h am da boshqa hu jayralar junktsiyas'm i tartihga soluvchi om il­
lar: interferon, fibroblastlarga tasir o'tkazuvchi o'sish om ili, T v a V lim fotsitlarn i 
faollashtiruvchi, shun in gdek fibroblastlar tom onidan kollagen aza ishlanib chiqi- 
shini jonlantiruvchi interleykin-1 v a boshqalar.
M o o k h
48-rasm . Surun kali yallig'lanish da m akrofag bilan lim fotsitda 
bo'ladigan o'zaro tasir m exanizm i.
Yuqorida aytib o'tilgan m ediatorlarning ham m asi m akrofaglarni organizm - 
ning kuchli him oyalovchi om iliga aylantiradi. Shu bilan birga yot antigenlarga q a ­
rshi ishga tushishi m um kin bo'lgan bu kuchli qurol m akrofaglar xad d an tashqari 
faollashib ketgan chog'larda organizm ning o'z toqim alarini ham ancha zararlanti- 
rishi m um kinki, autoim m un kasalliklar paytida shunday hodisa kuzatiladi.
Surunkali yallig'lanishda q o n d a aylanib yurgan m onotsitlar xem otak sik
om illar ta’siri ostid a to'qim aga m igratsiyalanib o'tib, b u yerda m akrofaglarga 
aylanadi. Yallig'lanish och o g‘ ida m akrofaglarn in g yig‘ ilib qolishi uchun lim - 
fotsitlar tom onidan ajratib ch iqaradigan om illar aloh ida aham iyatga ega.


M akrofaglar, neytrofillardan farq qilib, o'zining yash ash layoqatini u zoq vaqt 
m o b ay n id a saq lab qolad i. M akrofaglarn ing bo'linish jarayon ida ko‘p yadroli u l­
kan h u jayralar paydo bo'ladi.
Yallig'lanish infiltratida lim fotsitlarn ing har xil turlari topiladi, bunday 
h o d isa im m u n yallig'lanish da kuzatilishi bilan gin a qolm aydi. M asalan , sil 
qo'zg'atuvchilari, ya’n i m ikobakteriyalar antigen xu su siyatlariga egadir, shu m u ­
n o sab at bilan lim fotsitlar sil gran ulyom asida bo'ladi. H ar qan day yallig'lanish 
h am hujayra antigen lari paydo bo'lishi bilan birga davom etib borishini va 
yallig'lan ish n in g im m u n o lo gik kom pon en ti shu antigenlarga b og'liq bo'lishini 
ta’kid lab aytib ketish kerak.
0 ‘T K I R VA S U R U N K A L I Y A L L IG 'L A N ISH M O R F O L O G IY A SI

Yüklə 12,15 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   240




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin