R. I. Isroilov t f. d., professor, tta normal va patologik fiziologiya, patologik

Difteritik yallig'lanish ko'p qavatli yassi epiteliy bilan qoplan gan sh illiqpar­
dalard a kuzatiladi. Ko'p qavatli yassi epiteliy biriktiruvchi to'qim a bilan m ah kam
birikkan bo'ladi, shu m u nosabat bilan fibrin qatlam i h am shilliq p ard aga m a h ­
kam yopishib turadi. Yallig'lanishning bu xilid a shilliq p ard a bilan uning osti- 
d agi pardalarda ancha seziiarli va ch uqur joylashgan nekrotik jarayon lar bo'lishi 
xarakterlidir. Fibrinoliz n atijasida fibrin q o plam i (p ardasi) ko'chib tushib, 
chuqur yaralar hosil qiladi. D ifteritik (soxta m em bran oz) yallig'lanish b od om - 
cha bezlari, og'iz bo'shlig'i, qizilo'ngach shilliq p ard asid a kuzatiladi. U k ru poz 
yallig'lanishga qaragan da o g'irro q o'tadi va b ir qan ch a aso ratlar berishi m u m ­
kin, difteriya qo'zg'atuvchisi ajratib ch iqaradigan ekzotoksin toksik sh okka olib 
borishi va hayot uchun m uhim organlarn i zararlashi m u m kin; difteriya kasal- 
ligid a paydo bo'ladigan fibrinoz p ard alar asfiksiya, ya’ni bo'g'ilib qolish ga) sabab 
bo'lishi m um kin.

---

Shilliq va seroz p ard alard a bosh lan gan fibrin oz yallig'lanishning oqibati har 
xil bo‘ladi. Seroz p ard alard a fibrinoz ekssudatning uyushish h o d isasi ro'y beradi, 
n atijada plevra bo'shlig'i, p erik ard bo'shlig'i bitib ketishi m um kin.
B u n d a h osil bo'ladigan bitish m alar o'pka, yurak faoliyatini Peritonit natijasi­
d a h osil bo'ladigan bitish m alar ichak tutilishiga va ichakda bituv kasalligi b o sh ­
lan ish iga sab ab bo'lishi m u m kin.
Sh illiq pard alard a h osil bo'lgan fibrinoz p ard a fibrinoliz tufayli ko'chib tushib, 
sh illiq p ard ad a yara-chaqalar hosil bo'lishiga olib b orad i, u larn ing chuqurligi 
fibrin nin g qan cha ichkari o'tganiga bog'liq, bo'ladi. Y ara-chaqalar so h asid a ke­
yinch alik reparativ jarayon lar boshlanadi. O 'pkada pnevm oniya eson -om on o'tib 
ketadigan m ah allard a fibrinoz ekssu dat lizisga uchrab, so rilib ketadi. K am roq 
h ollard a fibrinoz ekssu dat u yush ish h o d isasiga uchrab, skleroz och oq larin i hosil 
qiladi (o'pka karnifikasiyasi).
Y IR IN G L I Y A L L IG ‘L A N IS H
Yiringli yallig'lanish ochog'ida kollikvatsion nekroz boshlanib, yirin g hosil 
bo‘lishi bilan tariflan ad i. Bu y irin g oqsilga boy ekssudatdan iborat, unda ju d a ko‘p  
tirik leykositlar va o'lgan leykotsitlarning detriti (yiring tanach alari) bo'ladi.
Y irin gli yallig'lan ish ga stafilokokk, gram m anfiy bakteriyalar, ichak tayoqcha­
si, m en in gokok k, gon okokk, p n evm ok okk singari yiring tug'diruvchi m ikroblar 
sabab bo'ladi. Yiringli infeksiya boshlanish in in g sababi ko'pincha tillarang sta- 
filokokkdir (50-rasm ).
Y iringli yallig'lanish ning quyidagi turlari tafovut qilinadi: furunkullar, kar- 
bunkullar, abssesslar, flegm on a v a im petigo.
F uru n ku l (chipqon) — soch xaltachasining yiringli yallig'lanishi bo'lib, bunda 
yon gin adagi yog bezi, teri osti kletchatkasi va teri ham jaray on ga qo'shilib ketadi. 
K arbun kul (ho'ppos) — bir qan cha soch xaltalari va y o g ' bezlarining o'tkir yiring- 
linekrotik yallig'lanishga uchrab, jarayon n in g teri h am da teri osti kletchatkasiga 
ham tarqalishidir (51-rasm ). B u n d a nekrozli k attagina um um iy yallig'lanish in- 
filtrati h o sil bo'ladi. Z ararlangan jo yg a anchagina sh ish kelib, o'sha yerdagi qon 
va lim fa tom irlar bosilib qolad i, qon aylanishining m ah alliy izdan chiqishi, nek­
roz h o d isalari ko'riladi. N ekroz bosh lan gan jo yn in g g ir aylanasi yiringlab ketadi, 
b u yirin glash to'qim alardagi kollikvatsion nekroz jarayon ini kuchaytiradi. N ek ­
ro zga u ch ragan jo y k eyinch al ik irib, ko'chib tushadi.