Raqamli mobil aloqa

O‘zbekistonda WiMAX tizimlari uchun chastotalarning ajratilishi
O‘zbekistonda zamonaviy keng polosali simsiz tarmoqlarni joriy 
etish jarayoni O‘zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi 
(O‘zAAA) tomonidan faol qo‘llab-quvvatlanmoqda va ular uchun 
chastotalarni ajratish imkoniyati deyarli barcha uchta 2,5GGs, 
3,5GGs va 5GGs diapazonlarda ko‘zda tutilgan. 34.1-jadvalda 
O‘zbekistonda 2010-yilning oxiri holatigacha chastotalarga ruxsat 
etilishi darajasi keltirilgan. 
3
4.1-jadval
O‘zbekistonda WiMAX tizimlari uchun chastotalarga
ruxsat etilishi
Diapazon
Ruxsat etilishi darajasi
2,3GGs
WiMAX tarmog‘i qurilgan (IEEE 
802.16e standarti)
2,4GGs
Wi-Fi (b/g/n) tarmoqlari foydalani-
shi uchun ajratilgan
2,5GGs
“MTS-Uzbekistan” kompaniyasi
LTE tarmog‘ini qurmoqda.
Harakatdagi aloqa fuqaro xiz matlari 
foydalanishi mumkin.
3,5GGs
Harakatdagi fuqaro xizmatlari 
ikkilam chi asosda foydalanishi 
mumkin. 
WiMAX tarmog‘i qurilgan (IEEE 
802.16d standarti)
5,15GGs – 5,25GGs
Harakatdagi fuqaro xizmatlari ikkilam-
chi asosda foydalanishi mumkin.
5,25GGs – 5,35GGs
Wi-Fi (a/n) tarmoqlari foydalanishi 
uchun ajratilgan
5,7GGs – 5,8GGs
Umuman olganda hukumatga 
mo‘ljallangan diapazon, lekin unda 
qo‘shma foydalanish uchun polosalar 
mavjud

---

487
2,5GGs diapazon (2,3GGs–2,7GGs keng intervalda) hozir 
ayniqsa shaharlarda o‘ta yuklangan, chunki unda hozirda Wi-Fi 
xot-spotlar ishlamoqda va LTE keng polosali tarmoqlarni (ya’ni, 
10MGs va 20MGs polosalarli) qurish rejalashtirilmoqda. Shu-
ning uchun WiMAX tarmoqlarini qurish uchun 3,4GGs–3,6GGs 
diapazon ma’qulroq bo‘lib qoladi, yetiladigan uskunalar paydo 
bo‘lganidan keyin esa 5GGs diapazon o‘zlashtirishi mumkin. 
Umuman olganda shuni tasdiqlash mumkinki, O‘zbekistonda 
WiMAX tarmoqlarini qurish uchun chastotalarning ajratilishi 
muam mosi hal etiladigan masala.
Bunga qaramasdan 2011-yilning boshiga kelib mamlakatda ham 
turg‘un, ham “mobil WiMAX” xizmatlarini taqdim etadigan faqat 
bitta operator (EVO savdo markali Super iMax kompaniyasi) ish-
lamoqda. 2010-yilning oxiriga kelib EVO 9 ta viloyatni qamrab oldi 
va o‘z abonentlari sonini 13000 kishigacha yetkazdi. EVO tarmog‘i 
ikkita WiMAX standartidan (IEEE 802.16d va IEEE 802.16e), 
ikkita chastota diapazonidan (mos ravishda 3,5GGs va 2,3GGs) 
foydalanadigan kombinatsiyalangan tarmoq namunasi hisoblanadi. 
Yangi WiMAX tarmoqlariga kelsak, 2011-yilning boshiga kelib 
O‘zAAA ning ma’lumotlariga ko‘ra, 2010-yilda WiMAX tarmoq-
larini qurish va tizimlarini ishlatishga ega bo‘lgan 2 ta sotali opera-
tor va 4 ta Internet-provayder bunday tarmoqlarni qurish rejalari 
haqida bildirmadi.
Bu yerda ta’kidlash joizki, umumiy foydalanishdagi aloqa tar-
moqlari (ularga WiMAX tarmoqlari ham kiradi) doimo ularning 
tijoriy foydaliligiga asoslanadi. Mos ravishda operatorlarga, av-
valo, shaharlar va zich joylashgan hududlar qiziqarli (manfaatli). 
Lekin yirik shaharlarda WiMAX texnologiyasi simli ulanish tex-
nologiyalari va sotali aloqa tizimlari tomonidan katta raqobatga 
duchor bo‘ladi. Shuning uchun ko‘plab mutaxassislar WiMAX 
texnologiyasiga simli ulanish va mobil aloqa murakkab yoki mum-
kin bo‘lmagan joylarda qo‘llanilishini tavsiya qilish bilan an’ana-
viy simli ulanish va mobil tarmoqlarga to‘ldirish yoki zaxira rolini 
berishmoqda.

---

488
Umumiy foydalanishdagi tarmoqlardan farqli ravishda korporativ 
aloqa tarmoqlari hamma vaqtlarda ham zich joylashgan hududlar-
da (energetiklar shaharchasi, neft-gaz majmuasi korxonalari ishchi-
lari va boshqalar) qurilavermaydi. Olisdagi joylardagi radiochastota 
spektri nisbatan bo‘sh va 20 MGs gacha kenglikdagi chastotalar 
polosasini ajratish ajratish mumkin. Shuning uchun yirik shaharlar-
dan olisdagi korporativ tarmoqlardan WiMAX texnologiyalari im-
koniyatlarining maksimal ishlatilishini kutish ke rak. Shu bilan bir-
ga, bunday tarmoqlar dastlab asosiy qo‘llanilishi bo‘yicha o‘ziga 
yetarli (qo‘shimcha bo‘lmagan) tarzda qurilishi mumkin.
WiMAX texnologiyalarining qo‘llanilishiga olib keladigan kor-
porativ tarmoqlarning yana bir o‘ziga xos xususiyatlaridan biri 
ko‘plab korporatsiyalarda abonent terminallarni sotib olish uchun 
moliyaviy vositalarning mavjudligi hisoblanadi (hozirda umumiy 
foydalanishdagi aloqa tarmoqlari abonetlari uchun terminallar 
narxi juda qimmat bo‘lgan holda).