Regional geologiyanin öYRƏNİLMƏ MƏSƏLƏLƏRİ


Oroqrafik və batimetrik üsullar



Yüklə 0,75 Mb.
səhifə43/95
tarix31.12.2021
ölçüsü0,75 Mb.
#112959
növüDərs
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   95
REGİONAL GEOLOGİYA VƏ GEOTEKTONİKADAN ƏSAS DƏRS VƏSAİTİ. 90s. 2021

Oroqrafik və batimetrik üsullar

Geomorfoloji üsullar içərisində bu ən sadə üsuldur.

Oroqrafiya üsulu quru sahələrdə denu­da­siyanın sürə-tinin şaquli hərəkətlərdən çox aşağı olduğu yerdə tət-biq olunur. Epiplatforma orogenezi sahələrində (Ru-siyada Tyan- Şan, Sayanlar, Za­baykal və s.) tağ və tağ- qayma qalxıntılarında relyefdə açıq əks olun-muşdur.

Batimetrik üsulla dağların mövcud olduğu zo-nalarda, 150- 200 m arasında yerləşən qalxıntılar və çökəkliklər öyrənilir.



Dəniz sahillərinin öyrənilməsi

Dəniz səviyyəsi kimi təbii reperlərin olması sahillərin qalxması və enməsinin miqdari qiy­mətlən-dirilməsinə imkan verir. Bunun üçün­ ən yaxşı şərait tədqiqat rayonunda dəniz terras­larının inkişaf etdiyi yerlərdir.


Çay şəbəkələri və çayların öyrənilməsi

Çay dərələri bir qayda olaraq tektonik şə­raitə uyğun olaraq çox vaxt tektonik parça­lanmalar və sinklinal çökəkliklər boyu əmələ gətirilir. Qalxmalar zamanı çaylar adətən öz yatağını dəyişir, asılı dərələr və yataq əmələ gətirir. Axım güclü və böyük olduq-da çay öz dərəsini dərinləşdirir və qalxmalara qarşı

davam gətirir. Bu zaman cavan antiklinalı yarmış dərə əmələ gəlir. Həmin dərələr “antisedent” dərələr adlanır. Burada yarılmış “meandrlar” əmələ gəlir. Bu göstərir ki, çay əvvəllər dü­zənlikdə axıb.

Struktur planın dəyişməsi çox vaxt bir- neçə çayın birləşməsinə səbəb olur.

Nisbi yüksək qalxıntılarda çay yatağının meyl-liyi artır “meandrlar” düzənliyə çevrilir, yaxud ta-mam yox olur. Nisbi enmə sahə­lərində yatağın meyl-liliyi azalır, yataq və dərə genişlənir, “meandr”lar peyda olur.


Yüklə 0,75 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   95




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin