Geosinklinaldan əvvəlki dövr müxtəlif forma-da özünü göstərir. Bu əsasən geosinklinal sistemin hansı şəraitdə qurulmasından, yəni qitədaxili və ya qitəxarici olmasından asılıdır. Qitəxarici olduqda be-lə müxtəlif variantlar ola bilər: qitədaxili şəraitdə geosinklinal sistemlərin formalaşmasında rift əmələ-gəlmələri aparıcı rol oynayır. Burada riftin əmələ gəlməsi üçün hamar səthə malik çökəklik olmalıdır ki, buda qitə allüvial- göl çöküntüləri ilə doldurul-muş olsun. Bu isə çox vaxt geniş qalxmalar fonunda baş verməlidir. Ancaq bundan sonra rift əmələ gələ bilər, yəni qraben formalaşar. Riftin enməsi çiyin hissələrin qalxması ilə bir vaxtda baş verir. Bu zaman qitə mənşəli iri qırıntılı çöküntülərin toplan-ması ilə müşaiət olunur. Burada qitə qabığı nazilir, çatlar boyu qələvi- bazalt maqması lavasının daxil olması baş verir. Riftin çiyin hissələrində qələvi ultraəsasi süxurların çevrə şəkilli plutonitlərinin daxil olması prossesi gedir.
Bütün bu baş verən prosseslərdən sonra əgər riftin genişlənməsi dayanarsa, intrakraton geosinkli-nal əmələ gələ bilər. Yox əgər riftin genişlənməsi
davam edərsə onda müasir Atlantika tipli riftogen okean peyda ola bilər.
Dostları ilə paylaş: |