.) dalali, 2) yem-xashakli 3) maxsus
Dalali almashlab ekishning maqsadi galla, moyli, texnik va boshqa ekinlar yetishtirishdir Dalali almashlab ekishlar bir kancha turga: galla almashlab ekish, zigir almashlab ekish va paxta almashlab ekishga bo’linadi
Yem-xashakli almashlab ekish chorvachilikii pichanga, mayni va dagal yem xashakka va yemli donlarga bo’lgan extiejini kondiradi Bunday almashlab ekish ikki turga: ferma yeni va o’tloq-yaylov almashlab ekishga bo’linadi Ferma yeni almashlab ekishi sersuv xul yem-xashak (ildiz mevalar, silos)va yashil em tayyorlash uchun, shuningdek, don yetishtirish uchun tashkil etiladi
O’tloo-yaylov almashlab ekish esa chorvani yaxshi yem-xashak bilan ta‘minlaydi
Maxsus almashlab ekishda sabzavot ekinlar, tamaki, moxorqa va boshqa texnik ekinlari yetishtiriladi Bu xamma almashlab ekishlar xo’jalik tarmoqlarini rivojlantirish va yer maydonini tashkil etish umumiy rejasi orqali o’zaro bog’langandir
Almashlab ekishni olib borish tartibi va agronomik iqtisodiy asoslanishi
Almashlab ekish uni joylashtirish planini tuzish, dala va brigala uchastkalarini ajratishdan so’ng almashlab ekishga utish rejasidan boshlanadi Almashlab ekish loyixasini tuzishda birinchi navbatda xo’jalikning rejali ixtisosi aniqlanadi, ekin maydoni xosildorlik xakida, chorva mollari aa ularning maxsuldorligi xakida, axolining mexnatga yarokli kishilarn soni, ishlab chiqarish vositalari to’g’risida va shu kabi ma‘lumotlar tuplanadi Yer (tuproq, relef) urganiladi, geobotaniq va suv xo’jalik tadkikotlar o’tkaziladi, yer tuzish s‘emkasi kilinadi
Almashlab ekish maydonini xududiy tashkil qilishning asosiy vazifalari:
xar bir gektar yer bo’lagi unumdorligidan tula foydalanishdap,
barcha qishloq xo’jalik ekinlaridan yuqori xosil olishdan, ' «
tuproq unimdorligini donmiy oshirib borishdan
fan, texnika yutuklarini va ilgor agrotexnika usullarini tadbik qilishga xududiy sharoit yaratib berishdan iboratdir
Tuplangan maternal asosida xo’jalikning xozirgi vaktda kanday tashkil etilganligi taxlil kilinadi va yangi yerlarni almashlab ekishga jalb etish xamda ulardan foydalanish rejalari tuziladi, chorvachilik tarmoqlari, chorva mollari soni, yem-xashakka extiej va uni tayerlash uchun zarur bo’lgan maydon aniqlanadi: almashlab ekish maydonlari xamda agrotexnik tadbirlar tizimi belgilanadi
Almashlab ekishning agro-iqtisodiy asoslanishi qabo’l qilingan almashlab ekish sistemasi xo’jalik ixtisoslanishining bunday keyingi taraqqiyotini va kuchayishini kay darajada ta‘min etishini mexnat resurslaridan aa ishlab chiqarish vositalaridan kanchalik unumli foydalanilishini ko’rsatadi
Agroiqtisodiy tadkikotning asosiy ko’rsatkichlari qo’yidagilar:
ayrim ekinlarning almashlab ekishga utish yillaridagi va admashlab ekishga to’liq o’tilgan yildagi ekin maydoni;
asosiy ekinlarning yalpi xosili;
mollar soni va ular maxsuldorligi;
dehqonchilik va chorvachilikning xar .00 ga yerga taqqoslab xisoblaganda beradigan maxsuloti
Tushuntirish xatida foydalaniladigan yerning iqlimi, tuprog’i va relefiga ta‘rif beriladi, suv bilan ta‘minlanganligi xaqida ma‘lumotlar va jadvallarga izoxlar keltiriladi