etishga asoslangan. M asalan, oliy m a’lum otdan olingan
daromadni kollejni bitirgan xodimlaming va o ‘rta maktabni
tugatgan xodimlaming umr davomidagi ish haqlari o ‘rtasidagi
farq sifatida tasawur etish mumkin. Sarf-xarajatlar tarkibiga,
bevosita xarajatlardan tashqari, boy berilgan ish haqlari
kiritiladi, ya’ni o‘qish davomida o‘quvchilar tomonidan olin-
magan daromad. Boy berilgan ish haqlariga o ‘qishning jami
sarf-xarajatlaridan taxminan uchdan ikki qismi to ‘g‘ri keladi.
Qaytimning ichki m e’yori — bu diskontning shunday stav-
kasiki, bunda ta’limning foyda va xarajatlaming keltirilgan
miqdorlari teng bo‘ladi.
Ta’limga qo‘yilmalarning samaradorligi.
Ikkinchi yon-
dashuv insonning ish haqini uning m a’lum oti darajasi,
mehnat staji, ishlagan vaqti davomiyligi va boshqa omillarga
bog‘liqligini ta’riflaydi. Dj. Minser bunday model doirasida
ta’limni o ‘zgaruvchi ko‘rsatkichi olididagi koeffitsient ichki
qaytim m e’yoriga teng bo‘lishini isbotlangan1.
D. Rikardo ham "Ishchi kuchini qayta ishlab chiqarish
sarf-xarajatlari" tushunchasini ta’riflab, unga ko‘ra ta’limga
sarf-xarajatlami kiritgan.
Dj.S. Mill insonning mehnatga qobiliyatini tahlil qilgan.
U boylikning asosiy o ‘ziga xos xususiyati etib mahsulotni
uzoq muddatliligini hisoblab, shunday degan: "mahsulot bu
foydali h am d a ja m g ‘arishga m oyil b o ‘lgan m ah su lo t
hisoblanadi. Mohirlik, g‘ayrat va uddaburonlik ham, mashi-
nalar hamda asboblar kabi, boylikdir". Millning fikricha,
inson — bu boylik emas, u jamoaviy boylikni rivojlan-
tirishning maqsadidir. Uning qobiliyatlari esa, vosita sifatida
chiqib va mehnatda ortirilgan bo‘lib ushbu toifaga asosli
ravishda kiritiladi.
Millning hisoblashicha, ishlab chiqarishdagi muvaffaqiyat
ishlab chiqarish sharoitiga emas, k o ‘p jih atd an ishlab
chiqarishda qatnashayotgan insonlaming shaxsiy sifatlariga
bog‘liq.
Dostları ilə paylaş: 
