Sh. Sh. Shodmonov

2.2. Tovar pul munosabatlarining vujudga kelishi
Ayirboshlash qiymatiga, awalo, bir turdagi iste’mol qiymatini 
boshqa turdagi iste’mol qiymatiga ayirboshlaydigan miqdoriy muvofiqlik 
(proporsiya) sifatida qaraladi:
2 etik = 1 kostum
Turli xildagi tovarlarni tenglashtirish ularning ayirboshlashgacha 
bo‘lgan obyektiv tengligini nazarda tutadi. Buni qadimgi grek faylasufi 
Aristotel ham ta’kidlab o ‘tgan: «Almashinuv tengsizlikda yuz berishi 
mumkin emas, tenglik esa umumiy o'lchovsiz», degan edi u.
Tovar-pul munosabatlarini tushunishda tovarning mazmunini, uning 
xususiyatlarini bilish muhim ahamiyatga egadir. Tovarga ta ’rif berishda 
ham iqtisodchilar tomonidan turlicha yondashuvlar mavjud. Jumladan,
E.F.Borisov ta’rifiga ko‘ra «Tovar — bu bozorda boshqa tovarga ekviva­
lent asosida ayirboshlashga m o’ljallangan, mehnat orqali yaratilgan 
ytimoiy naflikdir»1. Bundan ko‘rinadiki, u tovarga inson mehnati mahsuli 
sifatida qaraydi.
V.I. Vidyapin va boshqalar tahriri asosida tayyorlangan darslikda 
«nc’mat* va «tovar» tushunchalariga keng izoh berilgan. Unda tovar iqti­
sodiy ta’rifning maxsus shakli bo'lib hisoblanishi ko'rsatib berilgan: «Tovar
- bu ayiiboshlash uchun ishlab chiqarilgan maxsus iqtisodiy ne’mat»2.
Bu va boshqa qator olimlaming fikrlari asosida ta’kidlash mumkinki, 
tovar — bu blron-bir naflilikka va qiymatga ega bo‘lgan ayirboshlash
uchun yaratilgan mehnat mahsuli.
Tovar ikki xususiyatga ega: 
birinchidan,
 
u kishilarning qandaydir 
ehtiyojini qondiradi; 
ikkinchidan,
u boshqa buyumga ayirboshiana ola- 
digan buyumdir. Boshqacha aytganda, tovar iste’mol va almashuv 
qiymatlariga ega.
1 
Борисов Э.В.
Экономическая теория учеб. - 2-е изд, перераб. Изд-во
ПРОСПЕКТ - М.: ТК Вслби ТК , Изд-во ПРОСПЕКТ, 2005, с. 144.