Shaxs va jamiyat
Yüklə 1,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
| islom dini maydonga
kelishining shart-sharoitlari musulmonchilikning tarqalishi vi bob. Jamiyat va sivilizatsiya www.ziyouz.com kutubxonasi 122 musulmonchilikning bir avlodi ko‘zi o‘ngida mag‘rib-u mashriq va Janub-u shimolga yoyildi? muhammadning payg‘ambarlik sifatlari, dastavval, shunda ko‘rinadiki, u arablar nazarida sayyid – qavmlar dohiysi, yo‘lboshchisi, hakam – mojarolarni odil hal etuvchi, notiq – o‘zi targ‘ib qilgan din qoidalarini bayon etuvchi, shoir – yangi dinni zarur poetik tarzda bayon etuvchi, kohin – alloh bilan aloqada bo‘luvchi mukammal va betimsol inson bo‘lgan. payg‘ambarlik bilan shoirlik va kohinlik yaqinligi shunday deyishga undaydi. ta’kidlash joizki, islom dini tug‘ilayotganda yangi e’tiqod tashuvchilari, dastavval, muhammad va uning yaqin safdoshlari Abu Bakr, Umar, Usmon va Ali ham o‘z harakatlaridan shaxsiy manfaat kutishmagan. bu ehtiroslar musulmonlarda shunday kuch namoyon qildiki, ular 636-yilda sosoniylar bilan urushda xurosonni zabt etishgan bo‘lsa, vizantiyaning sharqiy qismi ixtiyoran musulmon bo‘ldi, ya’ni, fath etildi. nisbatan qisqa vaqt ichida shimoliy afrika va yevropaning janubiy hududi – pirineya egallanib islomlashtirildi. shu vaqtdan boshlab katta hududda islomiy qarashlar asosidagi umumiylik qaror topdi. bu umumiylikning ma’naviy, siyosiy va iqtisodiy tarkibi o‘zaro mutanosiblikda tugal qaror topishini yevropaning ko‘p- gina sharqshunoslari iv–xiii asrlar bi- lan belgilaydi. Jumladan, avstriyalik olim Adam Mets «musulmon Renessansi» asarida islom dunyosi ko‘tarilishini shu davr bilan bog‘laydi. musulmonlar o‘zlari yaratgan qadriyatlarni boshqalarga berish barobarida o‘zgaradigan falsafiy g‘oyalar, ilmiy bilimlar va texnik vositalarni o‘zlashtirdilar. alohida ta’kidlash joizki, islom dini madaniyatni turli bo‘hronlardan himoyalaydigan o‘ziga xos «qalqon» vazifasini bajardi. afrikadan Osiyoning markazigacha, hindistondan gibraltargacha bo‘lgan ulkan makonda xalqlar din va til birligi asosida birlashdilarki, bu o‘zaro madaniy ta’sirni ancha kuchaytirdi. islom dunyosidagi madaniy aloqalar rivoji ikki muhim jihat bilan izohlanadi: birinchidan, musulmon mamlakatlarining geografik Yüklə 1,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|