Shaxs va jamiyat

vii bob. mustaqil O‘zbekistonning ijtimoiy-madaniy tavsifi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

164
O‘zbekistonda yangi davlat tizimi yarati-
lishi jarayoni demokratiyaning eng muhim 
belgilaridan bo‘lgan saylov tizimini 
ham yetarli darajada qamrab oldi. xalq 
(ya’ni, saylovchilar) saylovlarda ovoz berish yo‘li bilan vakillariga 
hokimiyatni amalga oshirish huquqini beradi. bu, o‘z navbatida, 
uning uchun siyosatda qatnashishning vakolatli shakli yaratiladi. 
saylov shunday vositaki, uning yordamida mahalliy organlardan tortib 
mamlakat prezidentigacha bo‘lgan vakolatli hokimiyatning butun 
tizimi shakllantiriladi. ayni vaqtda, saylov bu tizim tarkibidagi kichik 
tizim hisoblanadi.
har bir davlatda saylov tizimi an’ana va mahalliy sharoitlardan 
kelib chiqib shakllantirilgan. uning tarkibiga saylov o‘tkazish 
to‘g‘risidagi qonun hujjatlarida ifodalangan saylov huquqi va 
saylov o‘tkazish bilan bog‘liq turli-tuman xatti-harakatlardan iborat 
saylov jarayoni kiradi. saylov huquqi kishilarga siyosiy qarorlar 
qabul qilishda juda katta imkoniyatlar beradi. O‘zbekistonda saylov 
tizimining o‘ziga xosliklaridan biri shundaki, vakolatli organlarga 
saylash uchun nomzodlarni amaldagi tegishli qonunlarga ko‘ra 
ro‘yxatdan o‘tgan siyosiy partiyalar va jamoatchilik vakillari ko‘r-
satadi. Ovoz berish huquqi 18 yoshga, saylanish huquqi 21 yoshga, 
prezidentlikka nomzod bo‘lish esa 35 yoshga yetganlarga beriladi. 
mamlakat fuqarolari saylovda umumiy, teng, to‘g‘ridan to‘g‘ri va 
yashirin ovoz beradilar. bularning bari tegishli saylov qonunlarida 
ko‘rsatilgan.
O‘zbekistonda faoliyat ko‘rsatayotgan siyosiy partiyalarning 
har biri aholining muayyan qismi xohish-irodasini ifodalaganidan, 
davlatdagi siyosatga hal qiluvchi ta’sir ko‘rsatadilar. partiyalar o‘z 
saylovchilari (buni siyosiy fanlarda elektorat deb ataydilar) doirasini 
kengaytirishga harakat qiladi. ular, oxir-oqibatda, saylovchilari va 
hukumat o‘rtasidagi vositachilikni amalga oshiradi. bu endi tegishli 
siyosiy madaniyat bo‘lishini taqozo etadi.
mamlakatdagi partiyalar siyosiy tizim ichidagi kichik tizim 
hisoblanadi. ular qator vazifalarni bajarishga qaratilgan faoliyat olib 
boradilar. Jumladan, ular saflarida shakllangan kadrlar parlament 
a’zolari va hukumat a’zolarini tashkil etadilar. ular, o‘z navbatida, 
hokimiyat ishiga partiyadosh apparatchilarni jalb qiladilar.