Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
nas Ecclesiasticas, segunque los derechos communes dispo- nen, y los sanctos Padres, que los ordenaron, y no mas, ni allende no embargante qualesquier comißiones, ô poderes, que lessean, ô son dados, &c. Non ergo licebit virtu- te priuilegiorum, ad ea quæ, eò quòd notoria non sint, indaginem requirunt, jurisdictionem prorogare. Non inquam obstat: nam conse- quentia est illegitima, & potiùs opposita est de- ducenda. Si enim quia sancti Patres, summi in- quam Pontifices, qui ius canonicum condide- runt, Conseruatores pro manifestis iniuriis, etiam contra laicos, concedunt, illorum est dispositio- nibus obediendum: ergo etiam eorumdem pri- uilegiis, quæ similem habent auctoritatem, & ab eâdem originem habent potestate. Præter- quàm quòd hoc non est jurisdictionem sæcula- rem perturbare; non enim perturbat, qui suo, aut sibi legitimè delegato iure vtitur, & quod omnem dubitationem submouet, priuilegia So- cietatis, quorum communicationem Religiones plures habent, & præsertim Mendicantes, in Regio Indiarum Consilio registrata sunt, & juxta ea sæpiùs conseruatores electi, qui non tantùm in notoriis iniuriis, sed etiam in iis, quæ judicialem requirebant indaginem, processe- runt. gosus suprà pag. 470. n. 27. scilicet Regulares non posse conuenire debitores coram suis conserua- toribus, quod, & ipse antecedenter probauerat, dubiæ quæstionis est, an scilicet priuilegia eorum se ad id extendant, an non? & quidem, quòd non se extendant, ex citatâ lege deduci nequit: quia aliud est commissio, & facultas etiam ampla in formâ communi: aliud iuxta specialia priuile- gia. Si ergo illa dentur, non sunt à lege vllatenus improbata. Quia quemadmodùmnon improban- tur, quæ vltra notorias iniurias se extendunt, ita neque illa, quæ ad debitores extendi possunt, ex amplitudine Apostolicæ potestatis. Aliunde ergo est positio illa comprobanda. Contra quam sen- tit Fr. Emmanuel suprà Artic. 12. satis id luculen- ter ostendens cum aliis bonæ notæ scriptoribus, vt non possit non illa satis probabilis iudicari.<-P>@@
casu contingenti poterunt Auditores Regii, quod maluerint pronuntiare. Et hoc non obstante Constitutione Gregorii XV. quia illa non tollit quò minùs Religiosi actores esse possint pro ma- nifestis iniuriis, pro quo videri potest Cardinal. Lugo suprà num. 5. quia & notoriam iniuriam possunt inferre debitores. Et Lauretus de Francis in Controuersiis pag. 116. adducens Cardinalium Declarationem. Assertio sexta de verbalibus nocumentis. iniuriis verbalibus posse conserua- tores nominari. Pro quo videndus Dom. Solorzanus citato Cap. 26. num. 116. & seqq. & in Politicâ pag. 737. §. Pero estos, & seqq. Vnde & consequenter probabilissimum est Audi- tores Regios ad eos approbandos teneri, nisi cir- cumstantiæ occurrant, quæ inconuenientia gra- uia in tali nominatione conuincant. Pro iniuriis quidem & damnis, Religiosis Conseruatores ius, & priuilegia concedunt. Et quod ad iniurias spectat tam est clarum, quàm quod clarissimum. Quoad damna etiam id benè ostendit Fr. Emma- nuel citato Artic. 12. & habetur expressè in Bullâ citatâ Gregorii XIII. pro Societate verbis illis: & damnum, & iniuria copulantur, ergo pro illis possunt conseruatores judices deputari. Minor est manifesta, circa quam nedum paginæ, sed libri possent impleri. damna commemorat, vt non immeritò Diuus Isi- dorus Pelusiota sic admoneat Lib. 2. Epistol. 158. Id agite vt linguam sexcentis frænis comprimatis. Pro quo & Diuus Valerianus Homiliâ 5. Ita scribit: Hoc habet lingua malitiosa commercium, vt lites ferat, odia moueat, mortes acquirat; ita in hoc loco Salomone dicente: Lingua multos conturbauit pacem habentes, ciuitates destruxit, & domos effodit. Falluntur profectò, qui putant nihil esse ferro fortius, nihil veneno violen- tius; quamuis autem ista in perficiendis mortibus ha- beant peculiare naturæ beneficium; cedunt tamen in contentione verborum. Nihil enim est tam noxium, aut malitiosum, quod non viribus suis minus sit, si se incitata semel lingua commouerit. Hæc ille: & alia; citans tamquam Salomonis locum Ecclesiastici 28. Cùm tamen liber ille Iesum Siracidem habeat au- ctorem, eâ fortassè de causâ, quia ex Salomonis sententiis coagmentatus, vt aduertit P. Cornelius in Prolegomenis ad illum. Cap. 2. §. secunda, quia. Vnde & alii Patres eum vti Salomonis citare soliti, vt videri apud eumdem potest. Locus au- tem integrè proponendus sic habet: Susurro & Vbi & addendum quod sequitur, Vers. 21. & 22. Flagelli plaga liuorem facit; plaga autem linguæ commi-<-P> @@0@ @@1@ Nili sententia in Capitibus Paræneticis Cap. 2. Satiùs est temerè mittere lapidem, quàm verbum. Quis ergo neget à lingua ingentia & nocumenta & damna prouenire. est certius eam in verbis frequentiùs, quàm in re- bus deprehendi. Vnde Theologi omnes resti- tutionis obligationem agnoscunt, quando alicu- ius fama verbis est alterius denigrata. Immò in- iuria specialiter de verbali dicitur, teste Vlpiano
vsu acceptum: vt pro contumeliâ sumatur, quod & dictum ab Vlpiano. Pro illis ergo me- ritò Conseruatores adhibentur, & ab Auditori- bus rem justè expendentibus approbandi: est enim euidens huiusmodi demonstratio. Pro no- toriis iniuriis possunt Conseruatores deputari: in verbis possunt esse magnæ, & notabiles iniuriæ: ergo pro illis possunt Conseruatores judices de- putari. Et hæc in Indiis præsertim attendenda; in quibus maximè oportet, vt Religiosi curam habeant de bono nomine; cùm de conuersione infidelium, & promotione fidei agere debeant; cui etsi positiuè non incumbant, debent tamen impedimento non esse, quo minùs regnum Chri- sti merito & numero, juxta Ecclesiæ preces, au- geatur. Nec plura hoc loco de Conseruatoribus, cùm plura dici possent, sed quæ conscientiæ ne- gotium non ita concernere videantur, de quibus consuli etiam potest Dom. Villaroel Parte 1. pa- cificæ gubernationis, Quæst. 6. Artic. 13. vbi Dom. Solorzano conformia proponit. Et Domin. Reyna de Perfecto Prælato, Tomo 1. Libr. 2. Tra-
cium prohibitarum, vulgo, de con- trauando, qualiter delinquere Indici possint Auditores. Pro resolutione Assertio duplex. niâ merces quædam per leges Indi- cas prohibentur, eò quòd earum in Prouincias alias aduectio communi vtilitati obsi- stere judicetur. Huic ergo inquisitioni quidam Auditorum assistit, quæ seuera satis esse solet, mercium clancularia exportatione aduectarum amissione. In qua tamen suæ solent sordes aua- ritiæ familiares admisceri, quæ si judices ipsos attingant, sunt dubio procul turpiores. Pro quibus Dico Primò. Auditor circa prædicta inqui- rens grauiter peccat, si à sua obligatione dege- nerans, ita dissimulet, vt prohibitæ merces in Prouincias istas inducantur. Id constat; quia leges prohibentes justæ debent judicari, & maxi- mè ab iis, quibus specialis earum custodia à Rege,<-P>@@
deantur dicta num. 57. & cùm aliàs communis in eo vertatur vtilitas in re momenti non parui, ex eo fit sine graui non posse crimine violari. Et quidem doctrina illa de lege pœnali, quæ à mul- tis traditur, non scilicet obligare in conscientiâ, hîc applicari nequit; quia tantùm in illos cadere potest, qui merces aduehunt, & earum commis- sione satis puniti censentur, vt non vltra damna- tionis æternæ supplicio videantur subiiciendi, juxta dicta Titul. 2. cap. 9. non verò in Iudices, qui non ex vi legis directè, sed ratione officii ad ea- rum obseruantiam obligantur. Videatur etiam P. Suarius de legibus Lib. 5. Cap. 11. num. 6. P. Fragosus Tom. 1. pag. 942. num. 72. & pag. 945.
cto dissimulans, tenetur ad restitutionem facien- dam iis, quibus merces tales erant applicandæ, juxta legum dispositionem: sic citati, ex quibus P. Sancius magis juxta terminos quæstionis lo- quitur §. Ad tertium. Sicut & P. Rebellus Lib. 1.
Soto, P. Molina Disputat. 739. num. 5. qui & alios affert, & iis addendus Nauarra Lib. 3. Cap. 4. num. 141. & est expressa decisio L. Properandum §. Sin autem alterutra. Et §. Sancimus C. de Iudic. Vbi qui peccant in omittendo, tenentur ad interesse in totum. Ratio est, quia ex officio tenentur ad impediendum juxta nuper dicta: qui autem im- pedire ex officio tenetur, & non impedit, ad re- stitutionem obligatur, cùm peccatum eius sit contra justitiam commutatiuam; neque enim contra distributiuam est, neque contra legalem, & vindicatiuam, vt constat. Dices teneri quidem ex justitia commutatiuâ, sed tantùm ad partem salarii, non verò ad pœnam, Regiæ Cameræ aut denuntiatori applicandam. Verùm hoc non vrget; nam tenetur pro damno: atqui damnum non est proprium, sed aliorum; aliàs numquam ratione damni ex officii pessimâ administratione secuti alia obligatio restitutionis consurgeret, nisi quæ ad partem salarii perti- neret.
ma: nihilominùs sunt, qui censeant judicem non condemnantem ad mercium talium amis- sionem, & sic fiscum, aliosque tali emolu- mento fraudantem, ad restitutionem non ob- ligari: quia talis judex non constituitur pri- mariò ad locupletandum fiscum, sed ad legum obseruantiam procurandam, ob illarum vtilita- tem. Sic cum aliis Pharaonius in Append. Tract. 2.
3. Tractat. 5. Resolut. 52. & Tract. 6. Resolut. 35. §. Tertiò Iudex. Escobar del Corro Tractat. de Vtro-
5. de Iustitia, & Iure, difficult. 10. §. Vnde debitor. P. Becanus de Legibus Cap. 7. quæst. 9. num. 4. Quo- rum sententia ob grauium scriptorum sic tenen- tium auctoritatem non potest penitus reprobari: illius tamen fundamentum non videtur solidum,<-P> @@0@ @@1@ non est Fisci aut alterius, de cuius interesse agi- tur, locupletatio. Quia negari nequit quin judex ad omne id constituatur, pro quo illius est dili- gentia necessaria, & ad legis totale complemen- tum spectat. Vnde euidens est constitui, vt legem faciat impleri, exequendo pœnam, quando de illius ipsi violatione constiterit; & si ad locuple- tandum Fiscum, aut alios, qui inde emolumen- tum habere possunt, saltem minùs principaliter, sine eo enim vim non haberet lex; ergo ex eo, quòd finis minùs principalis sit, non tollitur re- stituendi obligatio. Consequentia patet: nam licèt minùs principalis sit, est tamen absolutè talis: ergo & parit absolutam obligationem. Antece- dens constat ex dictis; vnde videtur euidens consequentia: pro quâ vrgeo. Nam lex talis duo præcipit, & non inferri merces, & pœnæ manere obnoxios secùs facientes: & vtriusque cura ju- dicibus demandatur, & ita ex officio ad vtrum- que tenentur; quia circa vtrumque versatur lex. Atqui pro eâ parte, quà pœnam spectat, interesse Fisci, aut aliorum agitur; ergo dum non exe- quuntur, ad restitutionem obligantur. Illatio est clara: nam ea ratione ad obligationem restitu- tionis vrget lex, cùm finis eius principalis est commodum, & interesse eam statuentis. Si quid ergo diuersitas illa finis principalis, & non prin- cipalis euincit, id tantùm est, vt eius obseruatio- nem non curans, ad quam ex officio tenetur, non ex principali fine, sed ex minùs principali, ad restitutionem teneatur, ex suppositione scilicet, vt in iis contingit, qui damni minùs principales causæ sunt, & solùm tenentur restituere ex suppo- sitione, quòd alii obligationi huiusmodi desint, vt est in materiâ de restitutione notissimum. Videatur P. Molina, benè etiam sed aliter vr- gens.
tum, quod ex pœna sequitur, sit finis minùs prin- cipalis, vel quasi consequens principalem; suffi- cienter colligi voluntatem Principis non esse ad restitutionem obligare. Sed certè responsio ista minimè potest subsistere, quæ ex dictis potest efficaciter confutari: nam Princeps statuens le- gem, vult manifestè habere id, quod amittendum præcipit, & ad cuius executionem judicem de- signat: ergo & consequenter vult non pati damnum amissionis eius, ad quod habet ius, si fuerit deprehensum; nec quemquam sibi in hu- ius emolumenti acquisitione esse contrarium: ergo & damnum ex violatione talis legis conse- cutum sibi reparari. Antecedens est clarum, & consequentia non minùs: nam hac ratione cu- stos vineæ aut segetis tenetur ad restitutionem damni ex eius dissimulatione prouenientis; quia est quid consequens ad voluntatem, quâ custo- diri res suas vult, pro quo & stipendium præstat, vt damnum ex infideli custodia resultans repa- retur. Et certè, qui custodem apponit, ex prima- ria intentione non vult damnis locupletari, sed res suas sibi custodiri: aliud autem secundarium est; sed quia exui officii subsequitur, absoluta obligatio subest, non secùs acsi id ad primarium finem pertineret. tationem posse, qui ait prædictam doctrinam<-P>@@
stet, aut absque dubio præsumatur, munus non cum tanto onere esse sibi iniunctum, vt teneatur eas pœnas cum onere exequi, aut nisi verosimili- ter præsumat illum, qui id munus sibi iniunxit, contentum fore, vt in euentibus, in quibus dissi- mulat, eas non exequatur; in dubio autem circa dicta tenetur inquirere, & se voluntati eius ac- commodare restitutionis obligatione. Quibus addi potest non esse necessarium, vt absque du- bio id sibi constet, si dubium non merè tale sit, sed probabilitati adnexum: quod tunc accidet, cùm experientia constet, non cum eo rigore cir- ca dissimulantes procedi, sed Principem aliâ eos solitum animaduersione percellere. In casu au- tem nostro nihil tale intercedere existimo; quia cum nullo dissimulante ita benignè actum est, eò quòd dissimulationes tales non soleant plenè probari, nec sit, qui audeat contra judices huius- modi supremos insurgere, nisi fortè in Syndica- tu, quando jam ob lapsum temporis difficiles sunt redditæ probationes. Vide Pharaonium Tract. 2. Sess. 2. Casu 17. Duæ aliæ Assertiones & Doctrina multiplex. mur, aliquid pro dissimulatione de- tur, circa graue peccatum, quod committit acci- piens, dubium esse nequit juxta dicta; circa obligationem autem restitutionis; si rationem muneris habeat, procedit doctrina tradita Titul. præcedenti. Cap. 4. & hoc ipso. Cap. 2. Si verò rationem solutionis veræ, quamuis palliatæ ob violatam officii legem, est nouus titulus, ut non teneatur ad restitutionem juxta eorum senten- tiam, qui dicunt acceptum à Iudice ob iniustam sententiam non esse obnoxium restitutioni, quam inter alios tenent Bonacina Tomo 1. Dispu- Molina Disputat. 94. §. Contraria sententia. P. Les- sius Libr. 2. Cap. 14. num. 54. & 55. P. Fragosus
est: onus quod supra se Iudex assumit esse pre- tio æstimabile, grande siquidem est, cùm fortu- nas suas, honorem, & officium amissionis expo- nat periculo. Neque obstat actionis turpitudo, nam datum pro actione turpi, licitè potest retine- ri, vt est communissima sententia: pro quâ Au- ctores congerit Diana Parte 1. Tractat. 16. Resol. 38. quibus & addi plures alii possent. Sed licèt prædicti ab onere restitutionis liberari pro- babiliter possint; illis tamen auaritiæ laqueis ir- retitis, & in desideria non solùm inutilia, sed exi- tialia ruentibus, quæ mergunt homines in interi- tum, iuxta Doctrinam Apostoli 1. Tim. 6. v. 9. di- cere non immeritò quispiam poterit: Pecunia ve-
unt sibi applicare tertiam partem ex condemna- tionibus commissorum; quam antiquiores leges concedebant, quandoquidem id nouioribus ve- titum inuenitur, de quibus D. Solorzanus Lib. 4. Cap. 3. num. 56. & in Politicâ Lib. 5. Cap. 3. pag. 172.<-P> @@0@ @@1@ leges, aut reuocatorias esse veterum, aut cum earum obliuione dispositas. Ex quo immeritò Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|