Sözcükte ve Söz Obeklerinde Anlam "Sözcük" Nedir?
Yüklə 2,47 Mb.
|
DEVLETUMUMİHUKUKU Kamu hukuku bölümlerinden biri olan devletler umumi hukuku, egemenliğe sahip bağımsız bir devletin diğer bir devlet veya devletler ile ve milletlerarası kuruluşların birbirleriyle olan ilişkilerini düzenler. Bu hukuk dalını milletterarası hukuk şeklinde isimlendirenler de vardır. Bir devletin ülkesinde vatandaşları arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarına iç hukuk denir. Bağımsız bir devlet ile diğer bir devlet veya devletler arasındaki ilişkileri düzenleyen kurallar ise bir devlete göre dış hukuku meydana getirir. îç hukukta devlet üstün bir iradenin sahibidir. Oysa dış hukukta, devlet gibi üstün kudrete sahip bir otorite henüz yoktur. Miiletlerarası hukukta eşitlik söz konusudur. Birleşmiş Milletler Örgütü, üye devletlere bazı tavsiyelerde bulunmak yetkisine sahiptir, fakat tam anlamıyla üstün bir otoritenin sahibi değildir.
Türk yargı sistemL Anayasa yargısı, İdari yargı; Askeri yargı ve Adli yargı olmak üzere başlıca dört yargı çeşidi tanımaktadır. Adli yargı, adli mahkemelerdeki yargıdır. Adli yargı, medeni yargı ve ceza yargısı olmak üzere ikiye ayrılır. Böylece yargılama hukuku da medeni yargılama hukuku ve ceza yargılama hukuku şeklinde ikili bir ayrıma tabi tutulur. Medeni Yargılama Hukuku Medeni yargılama hukuku, özel hukuk alanında ortaya çıkan uyuşmazlıkların bir sonuca bağlanmasında mahkemelerin izleyecekleri yöntemleri belirleyen hukuk kurallarından meydana gelir. Devletler umumi hukukunun kaynakları, andlaşmalar, milletlerarası teamül, içtihatlar ve doktrindir.
Vergi hukuku, devlet ile kişiler arasındaki vergi ilişkisinden doğan karşılıklı hak ve ödevleri, verginin tarh ve tahakkukunu, tahsitini ve vergi yargısını düzenleyen hukuk kurallarından meydana gelir. İŞ HUKUKU iş hukuku, işçi ve işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarının türünden meydana gelen hukukdalıdır. ÖZEL HUKUKUN DALLARI MEDENİ HUKUK "Medeni hukuk, kişilerin toplum halinde yaşaması 98- -GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI- bakımından bir hüküm ve değer ifade eden bütün eylem ve davranışlarını, işlem ve ilişkilerini düzenleyen hukuk kurallarının tümüdür." Medeni Kanunumuz bir kimseyi, sağ doğmak koşuluyla ana rahmine düştüğü andan itibaren hak sahibi olarak kabul etmektedir. Bir kimsenin doğumundan ölümüne kadar geçen zaman içerisinde giriştiği ilişkilerin pek büyük bir kısmı da medeni hukuk tarafından düzenlenmektedir. Bir kimse öldükten sonra da medeni hukukla bir süre daha ilgilisini kesmez. Medeni hukuk, düzenlemekte olduğu ilişkilerin mahiyetlerine göre beş kısma ayrılır. Bunlar: kişiler hukuku, aile hukuku, miras hukuku, eşya hukuku ve borçlar hukukudur.
Kişiler arasındaki ticari ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarının tümüdür. Medeni hukuk kişiler arasında günlük hayatta cereyan eden ilişkilerden ticari işletme ile ilgili olmayanları, ticaret hukuku ise, ticari işletme ile ilgili olanları düzenler. Ticari İşletme Hukuku: Ticarethane veya fabrika yahut ticari şekilde işletilen diğer müesseselar, ticari işletme sayılır. Şirketler Hukuku: Şirket, iktisadi bir amacı gerçekleştirmek, yani kazanç elde ederek bunu ortakları arasında paylaştırmak amacıyla kurulmuş kişi topluluğu şeklindeki tüzel kişidir. Kıymetli Evrak Hukuku: Kıymetli evrak hukuku, kambiyo senetleri veya ticari senetler de denilen kıymetli evrak ile ilgili hukuk kurallarından oluşmaktadır. o Deniz Ticareti Hukuku: Deniz ticareti hukuku, danizde gemilerle yolcu ve eşya taşıma işlerini düzenleyen hukuk kurallarından oluşmaktadır. Sigorta Hukuku: Sigorta, önceden bilinemeyen tehlikelerden dolayı uğranılan zararların telafi edilmesı amacına yönelik bir kurumdur. DEVLETLER ÖZEL HUKUKU Devletler özel hukuku, çeşitli devletlere bağlı bulunan, yani aynı uyrukta olmayan kişiler arasındaki özel hukuk ilişkilerini, hangi devletin kanununun uygulanacağını veya bu ilişkilerle ilgili davaların hangi devletin mahkemesinde görüleceğini gösteren hukuk kuralları İle kişilerin veya şeylerin uyrukluğunu düzenleyen hukuk kurallarından oluşur. Uyrukluk: Uyrukluk, kişileri veya şeyleri devlete bağlayan hukuki siyasi bağ demektir. Bir devlete uyrukluk bağı ile bağlı olan gerçek kişilere vatandaş veya "tebaa" denir. Yabancılar Hukuku: Bulunduğu ülkeye vatandaşlık bağıyla bağlı olmayan kişi yabancıdır. HUKUKUN KAYNAKLARI Hukuk kurallarının nasıl ve ne suretle meydana geldiklerini, nereden çıktıklarını ifade eden kaynaklara hukuku doğuran kaynaklar veya hukuku yaratan kaynaklar denir. Hukuk kurallarının dışa karşı hangi şekillerde göründüğünü gösteren kaynaklara ise, hukuku bildiren kaynaklar veya mahiyetlerine de uygun düşülecek biçimde hukukun şekli kaynakları denilmektedir. HUKUKUN ŞEKLİ KAYNAKLARI Yazılı Kaynaklar • Anayasa • Kanun Kanun Hükmünde Kararnameler • Tüzükler • Yönetmelikler Yazısız Kaynaklar (Örf ve Adet Hukuku) Yardımcı Kaynaklar
-TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ- 99 
İİİİISİ
Yazılı Kaynaklar Kanunlar Hukukun yazılı kaynaklarının en başında kanunlar gelir. Kanun, Anayasanın yetkili kıldığı organ tarafından yazılı bir şekilde ve bu ad altında tespit edilmiş bulunan genel, sürekli ve soyut hukuk kurallarından ibarettir. Meciise kanun teklif etmeye, Bakanlar Kurulu ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri yetkilidirler. Bakanlar Kurulunun hazırlayarak Meclis8 sunduğu kanun projeterine kanun tasarısı denir. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin, yani milletvekillerinin sundukları projeye ise kanun teklifi denilmektedir. Kanunların yazılı olması demek, kanunun içinde yer alan hukuk kurallarının Anayasa ile belirlenmiş yetkili organ tarafından yazılı biçimde tespit edilmiş olması demektir. Kanunların genel olması demek, kanunun belli bir kişi veya olayı değil, aynı durumda bulunan bütün kişileri ve aynı nitelikteki bütün olayları kapsaması demektir. Kural olarak belli bir kişi veya olay için kanun çıkartılamaz. Kanunların sürekli olması ise, kanunların yürürlüğe girdikleri tarihten itibaren kapsamına giren kişi ve olaylara her zaman uygulanması demektir. Sıkıyönetim veya olağanüstü hal durumunda çıkarılabilecek kanun hükmünde kararnamelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Bakanlar Kurulunca Danıştay'ın incele- mesinden geçirildikten sonra çıkarılabilir B) Temet hak ve hürriyetlere ilişkin düzenleme yapamaz
E) Bir yetki kanununa dayanması gerekmez (Cevap E) Tüzükler Tüzükler, herhangi bir kanunun uygulanmasını göstermek veya kanunun emrettiği işleri belirtmek üzer8, kanunlara aykırı olmamak şartıyla V8 Danıştayın incelenmesinden geçirtilerek Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılırlar. ÜıHHîil
İİİIİII Tüzükler, Cumhurbaşkanı tarafından imzalanırlar ve Resmi Gazete'de yayımlanırlar. w Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletierle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak andlaşmaların >■ onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Kuvvet derecesi bakımından kanunların başında "Anayasa" gelir. Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz. "Anayasa hükümleri yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır".
Kanun hükmünde kararnameler, Türkiye Büyük Millet Meclisinin bir kanunla yetki vermesi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belli konuları düzenlemek amacıyla çıkarılan yazılı hukuk kurallarıdır. fîilgiNotuf Kanun hükmünde karamameler, Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girerler. Yönetmelikler Yönetmelikler başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüze! kişilerin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkarıldıkları yazılı hukuk kurallarıdır. Yazısız Kaynak: Örf ve Adet Hukuku Pozitif hukukun yazılı kaynakları yanında yazısız, yani yazılı olmayan kaynağı da vardır ki, bu kaynağa örf ve adet hukuku denilmektedir. Hukukun bazı bölümlerinde, örneğin ceza hukukunda örf ve adet hukukunun kaynak olması asla söz konusu değildir. Kanunla belirlenmemiş olan suç ve cezanın örf ve adetle ortaya konulmasına imkan yoktur. Buna karşılık, hukukun bazı bölümlerinde, örneğin medeni hukuk, ticaret hukuku ve devletler umumi hukukunda örf ve adet hukuku kuralları, yazılı kaynakların yanında tali kaynak olarak önemli rol oynamaktadır. Medeni hukuk bakımından örf ve adet hukukunun tali kaynak olması demek, hakimin medeni hukuka ilişkin bir anlaşmazlığı çözümlerken ilk defa yazılı kaynaklara 100- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ- 
ÇOZUMLU ONU KAVRAMA TESTİ başvurması ve anlaşmazlığı çözümlemeye yarayacak hukuk kuralını orada araması, yazılı kaynaklarda bir hukuk kuralı bulamadığı takdirde ikinci olarak örf ve adet hukukuna. yani yazısız kaynağa başvurması demektir. Hakim ilk defa yazılı kaynaklara başvurmak zorunda olduğu içindir ki, yazılı kaynaklara asli kaynaklar da denilmektedir. Yardımcı Kaynaklar Yardımcı kaynaklardan biri bilimsel görüşler, diğeri ise yargısal kararlardır. Hakim, önüne gelmiş olan bir anlaşmazlığı çözümlerken bu kaynaklara mutlaka başvurmak zorunda olmayıp dilerse bunlardan faydalanabilir; yani bu kaynaklar mecburi nitelikte kaynaklar değildir. Bilimsel Görüşler Bilimsel görüşler genellikle tartışmalı olan hukuki konularda hukuk bilgilerinin ileri sürmüş oldukları görüş, düşünce ve kanaatlerdir. Buna doktrin veya öğreti denilmektedir. Yargısal Kararlar Yargısal kararlar, mahkemelerin vermiş oldukları kararlarda bir sorunun çözümlenmesinde yardımcı rol oynarlar. 1. Anayasa Mahkemesi'ne göre, bir Kanun Hükmünde Kararnamenin, konusu yönünden aşağıdaki niteliklerden hangisini taşımaması gerekir?
E) Zorunlu olma 2. Anayasa Mahkemesi'nde doğrudan iptal davası açma hakkına aşağıdakilerden hangisi sahiptir?
E) Bakanlar Kurulu o co 3. Aşağıda sayılanlardan hangisi TBMM'nin görevlerinden biri değildir?
E) Savaş ilanına karar vermek 4. Aşağıda tüzükler için verilen bilgilerden hangisi yantıştır?
E) Bakanlar Kurulu'nca çıkarılır. -TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ 101 5. Bölge idare mahkemesi için aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
E) Bir başkan ve iki üyeden oluşur. 6. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanının Anayasada belirtilen görev ve yetkileri arasında ver almaz?
E) Milletlerarası antlaşmaları onaylamak ve yayınlamak 7. Aşağıdakilerden hangisi, ilk kez 1982 Anayasasıyla Cumhurbaşkanına tanınan yetkilerden biridir?
E) Milli Güvenlik Kuruluna başkanlık etmek. çg "o (X. UU Q CO (fi o_ 9. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanlığına bağlı kuruluşlardan biridir?
E) Türk Dil Kurumu 10. Kurallar hiyerarşisinin en üst sırasındaki norm hangisidir?
E) KHK 11. Aşağıdakilerden hangisi Medeni Hukuka girmez?
E) Aile Hukuku 12. Yargı yetkisi kim tarafından kullanılır?
E) Başbakan 13. Aşağıdakilerden hangisi adli yargı türü içerisinde yer almaz?
E) Ağır ceza mahkemesi 8. Aşağıdakilerden hangisinin yönetmelik çıkarma yetkisi yoktur?
E) Karayolları Genel Müdürlüğünün 14. Aşağıdaki hukuk dallarından hangisinde örf ve adete ver verilmez? A) B) C) D) E) Özel Hukuk Borçlar Hukuku Ceza Hukuku Medeni Hukuk Ticaret Hukuku
102- -GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI- 15. Aşağıdakilerden hangisi bilimsel görüşler içerisinde yer almaz? B) Monografiler D) Kitaplar A) Makaleler C) Sistematik eserler E) Otobiyografiler
B) Maddi unsur D) Taksir A) Manevi unsur C) Kanuni unsur E) Kast
1924 tarihinde 1929 tarihinde 1923 tarihinde 1937 tarihinde 1960 tarihinde
E) 1960 Anayasasında, 18. Aşağıdakilerden değildir? hangisinin yaptırımı manevi
E) Ekonomi kurallarının 19. 1982 Anayasasına göre, aşağıdakilerden hangisi TBMM'nin görev ve yetkilerinden biri değildir?
E) Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde karamame çıkarma yetkisi vermek 20. Aşağıdakilerden hangisi, hukuk tanımının temel unsurlarından biridir?
E) Yoksunluk o 0J ÇÖZÜMLER Anayasa Mahkemesi'ne göre, KHK'lerin konu yönünden kısa süreli oiması, önemlilik, zorunluiuk ve ivedililik gibi anayasada belirtilmeyen şartlar taşıması gerekir. (Cevap C) Anayasa md. 150'ye göre göre iptal davası açabilme hakkı, Cumhurbaşkanına, iktidar ve ana muhaiefeı partisi meclis grupları TBMM üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki üyelere aittir. (Cevap B) Anayasa md.122'ye göre sıkıyönetim ilan etmeye Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu yetkilidir. (Cevap B) Tüzükler Anayasa md.115/7'e göre kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere çıkarılır. Yani tüzük kanun boşluğunu dolduramaz. (Cevap C) İYUK md. 46 Danıştay dava daireleri ile idare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarını temyiz edebilir. Dolayısıyla Bölge idare mahkemesinin kararlarına karşı temyiz yoluna başvurulamaz. (Cevap C)
(Cevap B) Başbakanın teklifi üzerine bakanların görevlerine son vermek ilk kez 1982 Anayasasıyla Cumhurbaşkanına tanınan yetkilerden biridir. (Cevap A) Kamu tüzel kişileri yönetmelik çıkarabilir. Oysa Diyanet İşleri Başkanlığının yönetmelik çıkarma yetkisi yoktur. (Cevap D)
-TEMEL YURTTAŞUK BİLGİSİ- 103
9. Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak kurulan "Devlet Denetleme Kurulu"nda, idarenin hukuka uygunluğunun, düzenli ve verimli şekilde yürütülmesinin ve geliştirilmesinin sağlanması amacıyla her türlü inceleme, araştırma ve denetlemeter yapılır. (Cevap A) 10. Hukuk kuralları arasında bir sıralanış, bir
(Cevap A) 11. Medeni hukuk, düzenlemekte olduğu ilişkilerin
(Cevap C) 12. Anayasamıza göre, yargı yetkisi Türk Milleti adına
(Cevap C) -| O 13. Adli yargı, adli mahkemelerdeki yargıdır. Adli yargı,: medeni yargı ve ceza yargısı olmak üzere ikiye ayrılır. Böylece yargılama hukuku da medeni yargılama hukuku ve ceza yargılama hukuku şeklinde ikili bir ayrıma tabi tutulur. (Cevap A) 14. Ceza hukukunda örf ve adet hukukunun kaynak
(Cevap C) 15. Bilimsel görüşler genellikle tartışmalı olan hukuki
(Cevap E) 16. Kanunİ unsur, fiilin ceza kanununda yazılı tanıma
(Cevap C) 17. İlkeler 1924 anayasasında 5 Şubat 1937'de yapılan
(Cevap D) 18. Verilenlerden hukuk kurallarının yaptırımı manevi
(Cevap B) 19. Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri
"Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; Bakanlar Kurulunu ve bakanları denetlemek; Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde karamame çıkarma yetkisi vermek; Bütçe ve kesin hesap kanun tasarılarını görüşmek ve kabul etmek; Para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek; Milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, TBMM üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek ve Anayasa'nın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmek. Maddede öngörülen diğer görevler arasında Cumhurbaşkanmı seçmek görevi de vardır. Sıkıyönetim ve olağanüstü hal KHK'ları Cumhurbaşkanının Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılır. (Cevap A) 20. Hukuk, sosyal hayatta kişiler ile kişiler veya kişiler ile toplum arasındaki ilişkileri düzenleyen, maddi yaptırımlı, yani uyulması zorunlu kuralların bütününden ibarettir. (Cevap A) Yüklə 2,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|