Sıra sayı Mövzular Mühazirə

FƏNNİN MÖVZULARI:

Sıra sayı	Mövzular	Mühazirə	Seminar
1	2	3	4
1.	Proqram və proqram təminatı	2	2
2.	Əməliyyat sistemləri	2	2
3.	MS DOS əməliyyat sistemi, yüklənməsi və əmrləri	2	2
4	MS DOS əməliyyat sisteminin fayl sistemi, qurğuların adları	2	2
5.	Əməliyyat sistemlərinin təyinatı, əsas funksiyaları və tipləri	2	2
6.	Windows əməliyyat sistemi	2	2
7.	Windows əməliyyat sisteminin fayl sistemi, faylların əsas xassələri	2	2
8.	Windows 7 əməliyyat sistemi	2	2
9.	Dialoq pəncərəsinin parametrlərinin müəyyən edilməsi	2	2
10.	Servis proqramları	2	2
11.	Arxivləşdirici və antivirus proqramları	2	2
12.	Disk fəzasının təşkili	2	2
13.	UNİX əməliyyat sistemi	2	2
14.	LINUX əməliyyat sistemi	2	2
15.	Şəbəkə əməliyyat sitemi	2	2
Cəmi:		30	30

Kursun məzmunu

1. 
   Proqram və proqram təminatı
   

Ümumi anlayışlar və proqram təminatının təsnifatı. Proqram təminatının həyat dövrülüyü. Əməliyyat mühiti anlayışı. Hesablama prosesləri və resursları anlayışları.

2. 
   Əməliyyat sistemləri
   

Əməliyyat sistemlərinin inkişaf tarixi. Əməliyyat sistemlərinin təsnifatı. Əməliyyat sistemlərinə olan tələbatlar

3. 
   MS DOS əməliyyat sistemi
   

MS DOS əməliyyat sisteminin strukturu və funksiyaları. MS DOS əməliyyat sisteminin yüklənmə­si. MS DOS əməliyyat sisteminin daxiili və xarici əmrləri. MS DOS əməliyyat sisteminin fayl sistemi, qurğuların adları. DİSK əməliyyat sisteminin əsas anlayışları. MS-DOS-da DİSK-in strukturu. DİSK-in fayl strukturu

4. 
   Əməliyyat sistemlərinin təyinatı
   

Sistemin əsas funksiyaları və tipləri. Windows əməliyyat sistemi. Windows əməliyyat sisteminin fayl sistemi, faylın əsas xassələri.

5. 
   Windows 7 əməliyyat sistemi
   

İşçi stol və onun nizamlanması. Əlavələrlə işləmək. Əlavənin işə salınması. Əlavənin işə salınması. Əlavənin pəncərəsinin idarə edilməsi.Dialoq pəncərələrinin parametrlərinin müəyyən edilməsi. Əlavədə kəsilmələr baş verdikdə Windows əməliyyat sisteminin yerinə yetirəcəyi işlər. Əlavədə sənədlər üzərində əməliyyatlar. Windows əməliyyat sisteminin mübadilə buferi.

6. 
   Servis proqramları. UNİX, LINUX və şəbəkə əməliyyat sistemləri
   

Servis proqramları. Arxivləşdirici və antivirus proqramları. Disk fəzasının təşkili. UNİX və LİNUX əməliyyat sistemləri, üstünlükləri və nöqsanları. Şəbəkə əməliyyat sistemi

Mövzu 1. PROQRAM VƏ PROQRAM TƏMINATI

Plan:

1. 
   Sistem proqramları
   
2. 
   Tətbiqi proqramlar
   
3. 
   Proqramlaşdırma dilləri
   

Proqramlar

Kompüter digər qurğulardan fərqli olaraq onun üçün əvvəlcədən hazırlanmış proqrama uyğun işləyən və ona daxil olan informasiyanın təhlilinə aid istənilən əməliyyatları yerinə yetirən qurğudur. Odur ki, kompüter üçün onun başa düşəcəyi dildə və ətraflı əməllər ardıcıllığı, yəni proqram tərtib olunmalıdır. 

 Proqram-maşının addım-addım yerinə yetirəcyi təlimatlar və yaxud əmrlər siyahısıdır. Kompüterdən istifadə etmək və onun tətbiq sahəsini genişləndirmək üçün onlar proqram təminatına malik olmalıdır. 

Proqram təminatı elə proqramlar kompleksidir ki, onsuz kompüterin işini təsəvvür etmək olmaz. Proqram təkcə konkret məsələni həll etmək üçün deyil, istifadəçi ilə kompüter arasında ünsiyyət yaratmaq, informasiya emalı prosesini idarə etmək, məsələnin həllində proqramçıya kömək etmək, səhvləri aşılayıb ona çatdırmaq və s. üçün lazımdır. Proqram təminatı kompüter istifadəçisinin araşdırdığı problem və məsələlərin həllini təşkil edən proqramlar yığımıdır.

İş üsuluna görə proqram təminatına daxil olan proqramlar üç kateqoriyaya bölünürlər:

• 
  Sistem proqramları. Belə proqramlar həmişə işə hazır vəziyyətdə olub yaddaşda saxlanılırlar. Onların əsas vəzifəsi kompüterin qurğuları və aparat hissəsi ilə iş prosesində istifadə edilən digər proqramlar arasında əlaqə yaratmaqdır. Belə proqramlara  BİOS proqramını göstərmək olar;
  
• 
  Qeyri-rezident (adi) proqramlar. Ən geniş yayılmış kateqoriyalı proqramlardır. Bu proqramlar vasitəsilə istənilən növ məsələni kompüterdə həll etmək mümkündür. Bu proqramlar işlərini bitirdikdən sonra əməli yaddaş boşaldılaraq idarəetmə digər proqramlara verilir.
  
• 
  Rezident proqramlar. Belə proqramlar adi proqramlardan fərqli olaraq idarəetməni digər proqramlara ötürdükdə əməli yaddaşdan silinmirlər və onlar proqramların icrası qurtardıqdan sonra idarəetməni öz üzərinə götürürlər.
  

Kompüterdə istifadə olunan proqram təminatı funksional təyinatına görə üç qrupa bölünürlər:

1. 
   İdarəetmə və müxtəlif köməkçi funksiyaları yerinə yetirən sistem proqram təminatı. Məsələn, istifadə olunan informasiyanın surətinin çıxarılması, kompüterdə qurğunun işçi vəziyyətdə olmasının yoxlanması və s.
   
2. 
   Kompüterdə yeni proqramların yaradılmasını təmin edən proqramlaşdırma sistemləri və ya instrumental sistemlər;
   
3. 
   İstifadəçinin müəyyən işlərini həyata keçirən tətbiqi proqramlar. Məsələn, mətn redaktorları, şəkil və qrafiklərin çəkilməsi və s.
   

Sistem proqram təminatı:

Sistem proqram təminatı kompüterdə informasiyanın emalı prosesini təşkil edir.

Sistem proqramları aşağıdakılardır:

• 
  Əməliyyat sistemləri;
  
• 
  Şəbəkə sistemləri;
  
• 
  Xidməti proqramlar və s.
  

Sistem proqramlarının vasitəsilə diskləri formatlaşdırmaq, kompüterə qoşulan xarici qurğuların parametrlərini təyin etmək, əməli yaddaş və digər qurğuları testdən keçirmək, çapı təşkil etmək, lokal və qlobal şəbəkələrlə əlaqə yaratmaq mümkündür.