Summa caietana de pctis Et noui testamẽti iẽtacula
Yüklə 5,7 Mb.
|
guidone heresiar= chis factas & ab ordinatis ab eis irritas esse cen semus. Adijcientes vt qui dignitates ecclesiasti= cas seu beneficia per dictos scismaticos accepe= rint/careant impetratis. Alienationes quo que per eosdem scis/ maticos seu per laicos facte sunt de rebus ecclesiasticis omni careant firmitate/& ad ecclesias sine omni onere reuertantur. Siquis autem contraire presumpserit, excommunicationi se no= uerit subiacere. extra. de scis. ca. primo. crilegium circa alienationem rerum ecclesie. Et quo ad personas vniuersalis est. Quo ad actiones / ponitur vna: que tamen multiplicatur iuxta materias. Actio est presu= mere contraire contra hoc. s. ꝙ ordinationes sint irrite / & ꝙ be neficia accepta non retineantur/ & ꝙ alienatio facta a scisma= tico vel laico careat firmitate/& ꝙ sine onere reuerta{t$} ad eccle siam: qui. n. voluerit ꝙ ordinationes sint rate/aut ꝙ beneficia re tineantur/aut ꝙ alienatio sit firma / aut ꝙ redeat ad ecclesiam cum onere, excommunicationem incurrit. Episcopalis tamẽ est secluso scismate. Nota tamen hic ꝙ alienatio de qua hic est<-P> @@0@ @@1@ ¶ In eũ qui de tertie partis cardinaliũ nominatione cōfisus pape sibi nomẽ vsurpat/et eos qui ip̃m recipiũt: item in eũ qui a paucioribus ꝗ̈ duabus partibus cardinalium electus nisi maior concordia intercesserit/gerit se pro papa. Ca. ix. superseminante zizaniā inter cardinales de substituendo summo pont. non poterit esse plena concordia/& duabus ꝑti bus concordantibus tertia pars concordare no luerit aut sibi aliũ p̃sumpserit noĩare, ille abs vlla exceptiōe ab vłi ecclesia ro. pont. habea{t$} qui a duabus ꝑtibus fuerit electus et receptus. Siꝗs aũt de tertie partis noĩatione cōfisus/ sibi nomẽ ep̃i vsurpauerit, tā ip̃e ꝗ̈ qui eũ receꝑint excōicationi subiaceāt. Et in fra. Si a paucioribus ꝗ̈ a duabus partibus aliquis fuerit electus ad apłatus officium, nisi maior concordia intercesserit/ nullatenus assumatur: & predicte pene subiaceat si humiliter noluerit abstinere. extra de elec. ca. licet. initiũ. Quo ad ꝑsonas/sunt vłes. Quo ad actiones nota duos casus. Prĩus est siꝗs de tertie ꝑtis cardinaliũ noĩatione cōfisus/pape sibi nomẽ vsurpauerit: & tunc tam ip̃e ꝗ̈ hi ꝗ eũ receperint/sunt excōicati. Secundus est vłior casus: hoc est si a paucioribus ꝗ̈ a duabus ꝑtibus cardinalium electus/nisi maior cōcordia intercesserit, gerat se pro papa: tunc. n. predicte pene subiacet. Et est absolutio secluso scismate ep̃alis. @@0@ @@1@ ¶ In eos qui suadente diabolo in clericum vel monachũ manus violentas inijciunt. Ca. io. vitium vel crimen incurrerit/ ꝙ in clericum vel monachum manus violentas iniecerit, anathematis vinculo subijciatur. Et nullus ep̃o℟ p̃sumat illũ absoluere (nisi mortis vrgente periculo) donec apostolico conspectui pñtetur/& eius mandatũ suscipiat. In decre. xvij. q. iiij. ca. siꝗs. & est inno. ij. lenta in clericũ inijci{t$}. Et quo ad ꝑsonas est vniuersalis. Quo ad actiones vero vna est principalis: scilicet manus violentas in clericum sit$unclearadente diabolo inijcere. Et est papalis. Actiones vero accessorie (scilicet mandare/dare consi= lium/auxilium vel fauorem ad hmōi manum violentam) ex alijs canonibus habentur: quos breuitatis causa omitto. violente in clericum vel monachum / nota septem. ¶ Primo/ꝙ quia manus est organũ organo℟, appellatione ma= nus violente venit non solũ quecũ ꝑcussio/sed ẽt pulueris aut aque iniectio: immo & consputio/ ac violẽta acceptio cuiuscũ rei de manuseu persona clerici: insuꝑ captio/detentio & carcer. Non autem precipere exilium aut confinia in fra que se conti= neat: quia in illis violenta manus (hoc est exterior violentia) in istis sola precepti vis interuenit. Per inferentem quo violentiam clerico/ intellige non solum exequutorem, sed man dantem & dantem ad hoc consilium/auxilium / fauorem/con sensum: immo ẽt ratũ habentẽ post factũ si noĩe suo factũ est. Appellatur etiam a iure in proposito consentiens ac faciẽs, qui quũ dẽat & manifeste possit/desinit obuiare. Et ꝑꝑea pari pena<-P> @@0@ @@1@ ¶ Nota secundo/ꝙ quia violentia distinguitur ab actibus sub= dolis/ fraudulentis & huiusmodi/& rapina distingui{t$} a furto, ideo licet manus violenta esset siquis vi acciperet aliquid quod tenet clericus in manu seu in persona, non tamen esset manus violenta siquis furto tolleret numos ex loculo gestato a clerico. Et similiter siquis cingulum quo actualiter cingeretur / furtiue tolleret, etiam si precisio interueniat: quoniam precisio illa non violenta sed furtiua est. ¶ Nota tertio/ꝙ violentia hoc in loco plus denotat ꝗ̈ significet. nam licet significet quod fit in inuitum (quia hoc proprie est violentum) intelligimus tamẽ per hoc etiā iniuriosam manũ. ita ꝙ licet clericus consentiat vt verberetur, si iniuriosa est verberatio/excommunicatus est verberans. Et hac eadem ratio ne clericus percutiens seu verberās seipsum iniuriose/per se vel alium, excommunicatus esset / non minus ꝗ̈ si alium clericum sic percussisset aut percuti procurasset. Et hinc respondetur quesito, an monialis procurans aborsum potione vel phleboto= mia/incidat in hunc canonem. Dicitur. n. ꝙ non incidit: quia manus hec licet sit violenta nature, non tamen est violenta per sone consentienti/nec est iniurio sa statui ecclesiastico. @@0@ @@1@ (presentandum ꝗ̈ citius suo prelato) inuentum in crimine pa trato vel patrando. Et nihilominus cuilibet cuius interest / per= mittitur recuperare violenter a clerico res furto sublatas vel raptas anteꝗ̈ fur vel latro ad alia diuertat, hoc est anteꝗ̈ adipi= scatur possessionem quasi quietam rerum ablatarum: sicut etiā licitum creditur debitorem clericum fugientem vel fugam pa= rantem detinere/presentandum suo prelato. In his. n. & simili= bus quum constet sacrilegium non interuenire ex natura facti (quia non ad iniuriam clerici sed ad iustitiam tenditur) & ex positiuo iure non sit prohibitio, non est locus sacrilegio. ¶ Nota quinto casum in quo manus violenta in clericum vere sacrilega non punitur hac excōicatione. Et est si clericus turpi ter operans cũ vxore/matre/filia vel sorore/ inuentus percuti{t$}: vt patet in ca. si vero. de sen. exco. percutiens. n. ex vindicta/licet peccet mortaliter / & sacrilegus sit, iure tamen humano<-P> @@0@ @@1@ (puta quia vir consentit vt vxor clericum admittat ad hoc vt percutere eum possit) excommunicatus est percutiendo: quia dolus interueniens/compassionem legis tollit. ¶ Nota sexto/manum violentam in clericum non sacrilegam quin modis inueniri. Primus est quum est sacra: vtputa quũ correctionis cā ab habente legitimam potestatem legitime exer= cetur. Sic enim episcopus per clericum/ inferiores vero prelati per seipsos clericum verberant detinent autem & capiunt per quoscun. Et ad hunc modum spectat verberatio qua natura= lis pater corripit filios clericos/& magister discipulos/ & maio res seu seniores ecclesie pueros/& clerici officiantes eos qui per turbant diuini officij cultum. Et sicut sacra est horum cor/ rectio, ita sacrilega efficeretur eorundem actio si ex odio & ini quitate clericos eosdem verberarẽt: ac per hoc essent excommu= nicati. Secundus est quum est licita: vt quum quis defen= dendo se aut sua aut alios / vim vi repellit cum moderamine inculpate tutele. Nec arctatur licita hec defensio ad casum quo inuasus non potest aliter se aut sua aut alios saluare, sed rationabiliter extenditur etiam ad casum in quo tamen vitupe= rabiliter fugiendo posset se saluare: quia non tenetur ignominio sam fugam pati laicus a clerico inuasore, sed potest suum sal= uando honorem sicut & ceteras res/vim vi repellere. Non in= telligas tamen licere ei propter hoc acceptare duellum a clerico diffidante illum: quia aliud est velle pugnare, & aliud se & sua tuendo / contra clericum non minis sed facto inuadentem pugnare. Et ad hanc licitam defensionem reducuntur superius dicta in tertio notabili de captione licita: quoniam in defensio= nem iustitie fiunt. Et quum non minus castitatem ꝗ̈ reliqua bona tueri debeamus, si mulier aut puer impetatur de turpitu= dine a clerico/& pro euadendo molestiam non verbo sed facto<-P> @@0@ @@1@ @@0@ @@1@ ¶ Nota septimo / appellatione clerici seu monachi venire non solum omnes habentes primam tonsuram / & omnes vtrius sexus professos aliquam approbatam religionem, sed etiā earun dem religionum nouicios & conuersos: hoc est qui se & sua/ mutato habitu alicui religioni dedicauerunt perpetuo. Et hoc intellige nisi sint priuilegio clericali priuati: vt sunt degradati/ & secundum quosdam heretici & bigami / & coniugati sine habitu & tonsura/ & apostate seu enormitatibus seuis vacan= tes &c. Tertianorum autem genus (qui scilicet vocantur de tertio habitu alicuius religionis) ex hoc solo ꝙ sunt tertiani/ non gaudenthoc priuilegio: quia nec sun treligiosi (quum non<-P> @@0@ @@1@ <-P>habeant solennem professionem, qua religiosi a non religiosis distinguuntur) nec conuersi religionis / nec nouicij religionũ/ nec clerici. in iure autem quattuor hec genera tātum ponuntur: vt patet intuenti. ¶ Demum circa calcem huius canonis/vbi reseruatur pape ab solutio ab hac cẽsura/scito tria exceptionum genera habere hic locum. Primum ex qualitate facti: secundum ex qualitate per= sonarum: tertiũ ex accidente impedimento. Ex qualitate quidẽ facti: nā tripliciter inuenitur manus hec violenta. quando. n. est iniuria leuis/qñ grauis/qñ enormis. Et si est leuis/pōt ep̃s absoluere. Si grauis vel enormis, pape vel legato de latere/reser uatur regulariter absolutio. Discernere autem & iudicare leuẽ vel grauem aut enormem, ad iudicem (hoc est ep̃m) perti= net. Et de enormi iniuria/ex iure canonico manifestum est mul tipliciter inueniri. Primo ex magnitudine facti: vt si peruentum est ad mutilationem membri/aut sanguinis effusionem (que abundantiam significare videtur) aut graue vulnus. Secundo ex persona lesa: vt si in episcopum aut abbatem. Tertio ex per sona ledente: vt si laicus officialis authoritatiue percutiat cleri= cum. Quarto ex scandalo: vt si monachus percutiat clericum secularem. quod ponderabis. Ex iure vero ciuili & doctoribus superadditis, ex persona lesa / si sacerdos indutus sacris vesti= bus percutiatur. Et ex irreuerentia: vt si in conspectu prelati per cussio fiat. Ex loco: vt si in ecclesia vel in platea. Ex loco vul= neris: puta si vulneratus in oculo. Et ex notorio / & specialiter temporis: puta magne festiuitatis. Ex qualitate vero persona= rum. nam puerorum in fra pubertatis annos excessus quicun commissus / & mulierum, potest ab episcopo semper absolui/ etiam si pueri post pubertatem absolutionem petant. Similiter religiosi in claustro seinuicem percutientes/& ad religionem transeuntes, nisi difficilis & enormis fuerit excessus: vt mutila= tio aut effusio sanguinis. aut in episcopum vel abbatem fuerit/<-P> @@0@ @@1@ (quales sunt serui / & filijfamilias / & huiusmodi) absolui possunt ab episcopis ĩ duobus casibus. Primus est si deliquerint in fraudem: hoc est vt subtrahant se ab obsequio debito domi= nis/veniendo ad sedem apostolicam. Secundus est si ipsi dñi sine culpa sua graue damnum propter hoc incurrant: nisi ex= cessus sit tam grauis & enormis/ vt propter vitandum scanda= lum & tollendum exemplum aliorum/debeant ad sedem apo= stolicam destinari. Ex interueniente demum impedimento ab solui in primis possunt a quocun excessu omnes in mortis arti culo constituti. Infirmi quo seu valetudinarij quacun corpo ris impotentia impediti/& senes impotentes accedere: & simili ter qui ob inimicitias quas habent/aut ob inopiam quam patiun tur/non possunt accedere: et demum quocun canonico impe= dimento retrahantur/vt nec ad sedem apostolicam nec eius le= gatum ire possint, absolui possunt ab episcopis seruata duplici moderatione. Prima est vt satisfiat clericis iniuriā passis. Secun da est/vt iurent ꝙ cessante temporali impedimento/ presentabũt se apostolice sedi parituri illius mandato. De nobilitatis autem magna potentia/disponit ius ꝙ talium dominorum ac delicato rum excessus/ significandus est anteꝗ̈ absoluatur/ sedi apostoli/ ce: & secundum illius consilium postea fiat absolutio. nisi peri= culum sit in mora: tunc. n. iuxta impedimentorum canonicorũ rationem agendum esset. ¶ In insequentes cardinales vel manus violentas in eos inijcientes. Item in dominos temporales cũstitutionem ca. felicis. li. vi. cōtra presumptores prefatos seruari non facientes. Ca. xi. Yüklə 5,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|