Summa caietana de pctis Et noui testamẽti iẽtacula



Yüklə 5,7 Mb.
səhifə100/100
tarix14.08.2018
ölçüsü5,7 Mb.
#70988
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   100

siquis expectans tẽpus future solutionis/vendit pluris iuxta veri

simile mediũ seu dubiũ p̃ciũ tꝑe solutionis futurũ, excusa{t$}: vt

si piper nũc valet sex/& in iulio credi{t$} valiturũ octo aut plus

vel minus, si vendo nunc pro solutione ad iuliũ pro octo/excu=

sor a decretali. ca. in ciuitate. tanꝗ̈ emptio nō consummata intel=

ligatur vs ad iulium/quo emptio erit in opere que nunc est in

solo contractu: quasi venditio cum correspondente sibi emptiōe

nũc inchoe{t$} & in iulio consummetur.

Secundus casus est. Siquis emit minoris pijssimo precio pro



eo ꝙ nunc soluit, vsura est: quia ex tempore pecunie solute plus

habet ꝗ̈ pecunia valeat.

Tertius casus est. Siquis debitor alicuius ad annum / minus



soluit nunc quia anticipat solutionem (vt si debet centum/det

nunc octoginta pro tota summa) sine dubio vsura est: quia

ex tempore solutionis anticipato lucrum reportat.

Quartus casus est. Siquis emendo frumentum assignandum



sibi tempore collcttionis frugum/quia prius dat pecunias mino

ris emit ꝗ̈ estimetur honestum precium tempore assignationis

frugum, vsura est manifesta ex supradicta radice.

@@0@

@@1@Vsuraexterior.

Quintus casus est. Siquis emit minoris iusto precio cũ pacto



de retrouendendo/interim quasi locās venditori & recipiens ad

rōnem quin pro centũ precij dati, vsura est: ꝗa nō est ibi vera

emptio, sed mutuũ palliatũ sub dictis contractibus. quod patet

ex eo ꝙ emitur longe minoris ꝗ̈ sit iustũ preciũ. Secus aũt esset

si super domo vel agro constitueretur perpetuus census ad rōnẽ

tot pro centenario iuxta patrie morem/cum pacto ꝙ possit debi=

tor census se liberare: quoniam contractus iste determinatus est

licitus per sedem apostolicam pluries.

Sextus casus est. Siquis pecunias suas dat artifici seu numula



rio/volens capitale saluũ/& tantũ lucri absolute aut si lucratur/

etiam si verisimile aut quasi pro certo habeatur ꝙ numularius

seu artifex multo plus inde lucrabitur, vsura est/non societas/

nec innominatus contractus: quia & capitali saluo statur lucro

& non damno, & quasi ex mutuo lucrum expectatur.

Septimus. Siquis emit rem nō extantem tanꝗ̈ extantem (puta



agrum/domum aut armentum) & locat venditori vt det quasi

precium locationis seu censum singulis annis tot aureos, vsura

est: quum sint contractus ficti ad palliationem mutui & vsure.

Octauus similis antedicto est. Siquis egens rome pecunijs



accipit a numulario mille aureos ad rationẽ cambij pro lugdu=

no/& tamen rome reddendi sunt, vsura est: quia cambium

est fictum ad palliandum mutuum sub vsura.

Decimus similis est. Siꝗs cum egente pecunijs palliat multos



contractus simultaneos (puta dicit se vendere tot pannos mille

aureis reddendis octauo mense/ & se emere illos ab eodem pro

octingentis aureis nunc soluendis, & sic dat nunc octingentos/

& fit cōtractus pro mille hinc ad octo menses) vsura est pal=

liata sub multis cōtractibus. Nec excusa{t$} ex eo ꝙ ipse nō est de

terioris condōnis ꝗ̈ alter qui emeret illos pannos pro octingentis.

tum quia interuenit pactum de retrouendendo sibi perdendo

ducentos, quod non interuenit cum alio. tum quia iste in veri=

tate non venderet illi nisi propter hoc lucrum.

@@0@

@@1@Vsura mentalis. 240


Dementali aũt vsura duo dicẽda occurrunt: scilicet

pctm̃ & restitutio. Et peccatũ quidem

consistit in hoc ꝙ speratur ex mutuo lucrum abs cōuentione

aliqua implicite vel explicite.Vbi diligẽtissime distingue inter

speratum seu desideratũ lucrum vel ex mutuo vel ex vera gra=

titudine animi. Nam siquis mutuat sub spe ꝙ ex mutuo aliquid

lucrabitur/vsure crimen incurrit, & restituere tenetur quicꝗd

lucri ex mutuo sibi ꝓuenit. Si vero mutuat quis sub spe ꝙ ille

cui mutuat erit gratus/ita ꝙ iure grati animi de suscepto mutui

bñficio gratuito mittet munera aliqua, non est vsura. nec tene{t$}

ad aliquam restitutionem huiusmodi munerum: quia non ex

mutuo sed ex gratuiti beneficij collati recōpensatione / ad quam

beneficiatus ex morali debito tenetur/lucrum reportat.

Verum quia qñ animi non cōcordant hinc & inde/oportet



discernere distinguendo. ꝙ si vtrius (scilicet mutuantis & mu

tuũ accipientis ac aliquid plus dantis) intentio est pia / ita ꝙ nec

mutuās sperat ex mutuo nec dans dat ex mutuo sed sponte gra

tus de bñficio recepto, nulla est vsura/nulla est opus restitutione.

Si vero vtrius intentio tendit ad mutuũ (hoc est ꝙ mutuās



sperat ex mutuo lucrum, & dans aliquid plus dat male liben=

ter quasi patiens vsuram seu redimens vexationem suam)

mutuans vsurarius mentalis est. & tenetur restituere quicquid

sic lucratus est: quia vsurarium lucrum est.Si autem clau=

dicat intentio tantũ ex parte accipientis mutuum (quia scilicet

qui accepit mutuum/dat quasi inuitus quasi soluens vsurā aut

redimens suam vexationem, mutuans tamen optima intentione

mutuauit/& accepit munera bona fide credens ex gratitudine

sibi dari) nullum interuenit vsure peccatum. Ad restitutio/

nem tamen tenetur quando scit non libere sibi hec donata/si ex

illis factus est locupletior: alioquin non tenetur ad restitutionẽ:

quia bona fide ad omnia se habuit, & sibi imputet qui mala

opinione concepta dedit.

@@0@

@@1@Ad vsuraʒ accipere.

Si autem claudicat intentio tantum ex parte mutuantis (ita



ꝙ mutuans corrupta intentione mutuat & accipit aliquid plus,

sed qui accepit mutuum/gratiose donat ex animi gratitudine &

beneuolentia ignota ipsi mutuanti) mutuans inuoluitur pctō

mentalis vsure. Et non potest retinere quod turpiter ex partesua

accepit, sed quantum est ex parte sue conscientie teneretur resti

tuere illi qui dedit. Verum si postea nouit gratiose sibi donatũ/

potest acceptare vt donatum: nec tenetur restituere sed peniten=

tiam agere de suo peccato.

Aduerte quo circa mentalem vsuram ex parte mutuantis/



ꝙ siquis nō vult mutuare alicui quem putat aut nouit ingratũ/

& libenter mutuat alicui quẽ videt gratũ, nō ꝑꝑea inuoluitur

pctō vsure mentalis: sed sequitur naturalẽ inclinationẽ qua actio

nes nr̃as ad eos qui digni sunt dirigimus.Et similiter ex parte

accipientis mutuum/ siquis est gratus & multa impendit obse=

quia ac munera alicui vt ille ad ampliora beneficia mutui exhi

bendi gratiose ac beneuole prouocetur, ad nullum peccatum

prouocat mutuantem.

Ad vsuram Accipere / nullum peccatum secundũ

se est: quia nihil aliud est ꝗ̈ ad mutuũ

accipiendum agere/& ad vsuram patiendam: quorum neutrũ

habet mali culpe rationem. Pōt tñ pctm̃ esse: vt si abs rōnabili

cā ꝗs subeat hoc damnũ & alterius vta{t$} iniquitate. Nō est tñ

mortale pctm̃ sed veniale abs rōnabili cā hoc facere.

Esto tñ hic cautus lector & penetrator dictorum: qm̃ aliud est



loqui de accipiendo sub vsura / & aliud de inducendo hominẽ

ad faciendā vsurā. Primũ. n. nullum sonat peccatum / vt dictũ

est. & iō ex causa rōnabili licet. Secundum autem semper est

pctm̃ mortale. ita ꝙ nulla necessitate excusa{t$} aliquis a pctō mor

tali quum inducit per se (hoc est ex intentione) aliquem ad

peccandũ mortaliter: dicente apostolo. digni sunt morte nō solũ

qui faciunt, sed etiam qui consentiunt facientibus. minus aũt est

consentire ꝗ̈ inducere. Et ꝑꝑea dr̃ & bñ, ꝙ licitũ est mutuum<-P>

@@0@

@@1@Jn vsuris mediatores ⁊ participes. 241

<-P>acciꝑe sub vsura a parato vsurā facere/ nō aũt ab imparato: ꝙa

nō licet inducere ad faciendā vsuram/ sed vti iniquitate parati.

Hoc est/licet mihi petere ab homine mutuum/& pati ꝙ ille ex



hac mea petitione accipiat occasionem apponendi suā malam

voluntatem vsurariam. Sic. n. nec ego induco illũ ad vsuram

nec cōsentio ipsius male volũtati: sed induco illũ ad mutuādũ/

& consentio mee passioni qua patior vsuras.

De mediatoribus quo idem est iudicium: scilicet ꝙ nō licet



illis/inducere aliquẽ ad faciendũ vsuram, nec etiam esse quasi

negocij vsurariorum gestores: puta inquirendo egentes pecunijs

sub vsuris: aut prouocando vt accipiant a suo feneratore. qm̃

tunc quis esset velut minister vsurarij, & participaret in cri=

mine & vinculo restitutionis.

Circa participantes autem cum vsurarijs in vsu rerum vsu=



rarij distinctione opus est. Primo an res illa in seipsa sit aliena:

quia tunc idem esset iudiciũ sicut de participantibus in re rapta

aut furto ablata. quam cōstat nullo titulo posse contrectari licite

ab alio: quia res aliena est.Si aũt res ipsa aliena nō est, subdi=

stinguendũ est an ex illo vsu efficia{t$} vsurarius impotẽs ad resti

tuẽdas vsuras. Nā si nō effici{t$} inde impotẽs ad restituendũ/sed

eque potẽs remanet ad restituendũ vsuras quas lucratus est, pōt

licite hō cũ vsurario negociari/& dona ab eo accipere & dotẽ/

& breuiter qũolibet cōtrahere. Si vero efficere{t$} minor ad resti

tuendũ vsuras/nō liceret cōtractus hmōi cum vsurario inire. Et

in promptu ratio est: quia cum periculo iacture proximi nego=

ciaretur, dum fieret ꝙ vsurarius ꝗ̈uis nunc pertinax/si cras redi

ret ad cor / non posset satisfacere quibus teneretur. Vnde ab

huiusmodi vsurario non liceret accipere dona nec dotem / aut

aliquid simile: quia per hec efficeretur impotens ad restituendũ.

Quāuis licitum esset illi vendere/& ab eodem emere: quia per

hec non redderetur impotentior ad restituendum: quoniā tantũ

dem recipit ab alio quantũ dat de suo.

@@0@

@@1@Mons genuensis.

Et iuxta hanc distinctionem regulandi sunt casus qui occur=



runt de victu vxoris & filiorum ac familie vsurarij. Si. n. hinc

fit non soluendo (puta quia nihil habet nisi vsuras/nihil lu=

cra{t$} nisi vsurarie) consequens est vt non liceat illis inde victũ

sumere. Et hoc regulariter loquendo intellige. Nam per accidẽs

posset esse licitum: puta si essent in necessitate extrema, aut si

vtiliter agerent negocium creditorum. vel spiritualiter (puta

suadendo restitutionẽ) aut corporaliter, puta bonificando eorũ

bona pignorata. Vide de hac materia diffusius scripta superius

in verbo restitutio.

De dominis quo temporalibus accipientibus ab vsurarijs



componentibus cum eisdem vt vsuras impune facere possint,

non solum idem est iudicium quantum ad res quas ab eis acci

piunt/sed peius si illicita concedunt.

Cogor Hoc in loco respondere querentibus an sit vsura

emere pagas certas montis genuẽsis hinc ad trien

nium recipiendas. Ita ꝙ casus est iste. Ioannes habet in monte

genuensi loca decem/ex quibus iam computatum est ꝙ deben

tur ei centũ libre, sed quia nōsunt ipsi exoluende ante trienniũ/

ĩdeo vocan{t$} acerbe page/& tertio anno vocabun{t$} mature, &

ĩoānes eget nũc pecũia/vẽdit istas decẽ pagas acerbas ꝓseptua

ginta libris nũc hñdis: nunquid si ego sic emo/cōmitto vsurā?

Rñdeo omissis disputationibus/ꝙ hinc ulla interuenit vsura:



quia est cōtractus nō palliati aut impliciti mutui, sed emptionis

& venditionis: qm̃ ioānes vẽdit ius suũ quod hẽt suꝑ illas decẽ

pagas, & nō vendit ipsas pagas / nec aliquod mutuum accipit.

Declaro singula. Quod non vendan{t$} page sed ius paga℟/ex



eo patet ꝙ ioānes non tene{t$} mihi assignare pagas, sed ius suum

quod hẽt suꝑ pagas illas. Q nullũ accipiat ioānes mutuũ/ex

eo patet: quia ad nihil restituendũ obligatus est, sed solũ ad assi=

gnandũ mihi ius paga℟. Et rursus quia quicquid ꝑiculi hic est/

a pud me ementẽ restat: q est cōtra naturā mutui. Est igi{t$} hic<-P>


@@0@

@@1@Mons genuensis. 242



<-P>vera emptio & venditio iuris pagarum illarũ. Et ꝑꝑea si iusto

precio emi{t$}/iustus erit contractus. Iustũ aũt preciũ constat esse

quod cōiter inuenitur abs fraude &c. & ꝑꝑea si page hmōi

venduntur precio cōiter tunc currente / nullũ pctm̃ cōmittitur.

Est aũt rōnabilis cā minoris precij / ex eo ꝙ res venalis inutilis

per trienniũ/minor est seipsa vtili ab hodierna die. Vñ quũ ius

paga℟ acerba℟ inutile sit vs ad tempus maturitatis, rōnabili=

ter minus valet ac minoris vendi{t$} / ꝗ̈ ius paga℟ vtile nũc: sicut

terra sterilis vs ad biennium / minus valet ꝗ̈ ipsamet si esset

vtilis hodie.

Nec hoc q diximus de venditione & emptione iuris paga℟



ex monte genuensi/est singulare in illo monte: qm̃ hoc est cōe

omni alteri iuri quorũcũ creditorũ. Possum. n. licite emere ius

tuũ quo tibi deben{t$} ab altero mille aurei hinc ad annũ, & licite

emendo dabo tibi minus mille aureis/presupposito debito liqui=

dissimo & abs difficultate ac labore exigibili: qm̃ ius recipiẽdi

ad annum mille aureos/minus est secundum rem & secundũ

humanum vsum ac humanam estimationem ꝗ̈ mille aurei:

quia potentia ẽt proxima minor est actu. & inter os & offam

multa intercidere posse/prouerbium vetus est. Non. n. qui hoc

ius emit/facit mutuum palliatum, nec emit mille ducatos post

annum/vt ratio temporis expectati cōstituat vsuram: sed emit

ius alterius ad habendum post annum ducatos mille, & ipsius

ementis periculo ius illud derelinquitur: quod est contra naturā

mutui, vt dictum est de iure pagarum.Quanto autẽ minoris

mille ducatis emere debeo, relinquitur arbitrio boni viri/consi=

deratis cōditionibus temporũ/copie pecuniarũ vel penurie &c.

De monte autem ipso genuensi & similibus, quia cōsistunt



in facto / loqui nescio nisi factum certum mihi proponeretur.

Sed in communi loquendo, certum est ꝙ si sunt annui census

cōstituti super prouentus ciuitatis/liciti sunt. Nec aliquid obstat

quin communitas possit se redimere. Et quoniam quomodolibet<-P>

@@0@

@@1@Mons genuensis.

<-P>inceperint montes isti/hodie vt annui census cōmuniter haberi

videntur, ideo si sic est scilicet ꝙ in naturam transiere census/

disputationes superflue videntur.Et sic sit omnipotenti deo

laus & gloria pro perfecta vtcun hac summula inter hunga=

rice legationis discrimina: posonij in die sancte cecilie. Anno

salutis. MDXXIII. etatisaut mee quinquagesimoꝗnto. Amẽ.

Romeper dominum marcellum silber/nobilis viri domini



iacobi de giunta florentini impensis accuratius impressa: & per

Reuerendissimi dñi cardinalis. S. xisti authoris operis familia=

rem. d. ioannem danielis sacre theologie baccalarium ꝗ̈ diligen

tissime castigata. Anno ab incarnatione verbi. MDXXV.

decimo Kalendas martij. Regnante sapientissimo dño nr̃o Cle

mente septimo pont. max.


Laus vni ⁊ trino.

#(IMAGE)

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@

@@0@

@@1@





− −

Yüklə 5,7 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   100




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin