Summa caietana de pctis Et noui testamẽti iẽtacula
Yüklə 5,7 Mb.
|
gregem suum, illicita redditur si non cōformetur sacris canonibus: & spāliter forme precepte in li. vi. de censibus. ca. romana. homo accipere vt necessa= riam ad salutem, contemptus tamen illius pec= catum est mortale / non minus ꝗ̈ quilibet alius contemptus aliorum mandatorum ecclesie. est perfidia cōtraria fidei deo debite ex promissione ipsi deo facta: est nan votũ promissio deo facta de bono: est autem pro= mittere constituere se debitorem eius quod promittitur. Et propterea sicut ad virtutem fidei seu veracitatis pertinet vt seruetur promissio facta homini,<-P> @@0@ @@1@ ¶ Et scito ꝙ quando factum est votum de illo bono ad quod quis non tenebatur, perfidia voti est speciale peccatum mortale. Quando vero factũ est votum de illo bono ad quod omnino tenebatur, perfidia voti est circunstantia mutans speciem & necessaria ad confitendũ: vt siquis vouit non fornicari, si postea fornicatur / crimen illud est & in specie fornicationis & in specie perfidie irreligiose. votis iudicare, ideo diffusiorem opor= tet sermonem facere. Primo ex parte materie: secundo ex parte vouentis: tertio ex parte impedimentorum occurrẽtium: quarto ex parte dispensationis seu commutationis. Quum enim ma= teria voti sit solummodo bonum aut sub precepto aut sub con= silio diuino contentum, alienum a voti materia scito omne illici tum/omne quod est contra consilium diuinum / & omne in= differens. Ita ꝙ siquis voueat aliquid illicitum (puta occidere hominem aut dicere verbum ociosum) vel aliquid contra di= uina consilia (puta non ingredi religionem / non mutuare/nō fideiubere/non facere elemosynam) vel aliquid indifferens ad morale bonum vel malum/vt non ire ad talem domum/vestiri veste alba, non est validum votum: quia non est votum: quia promittitur deo quod deo non placet. ¶ Sed occurrunt hic multa declaranda. Et in primis ꝙ qui de facto vouet aliquid illicitum aut contra consilium aut indiffe= rens/peccat vouendo: quia abutitur voto. & quando quidem mortaliter/quādo autem venialiter. In tribus siquidem casi= bus peccat mortaliter vouendo. Primus est si vouet committere aliquod opus quod est mortale: vt occidere/mutilare &c. Secun<-P> @@0@ @@1@ <-P>dus est si vouendo non facere ea que sunt consilij/habet animũ ita pertinacem vt intendat obligare se voto etiam in casu in quo consilium habet vim precepti: puta non mutuare patienti extre= mam necessitatem: & sic de alijs. Tertius est si vouendo hmōi vota stulta & displicentia deo/cognoscit quid facit, hoc est ꝙ attribuit deo id quod deo non cōuenit. s. acceptare hmōi vincula votorum/& tamen vult hec vouere. Nam esset peccatum blas= phemie hmōi votum: vtpote quod sciens & prudens attribuit deo quod deo non conuenit. Secus autem esset si crederet deo di splicere hec vota sicut peccata venialia displicent deo, & nihilo minus credens votum valere aut saltem ꝙ valeat quātũ valere potest/ faciat hmōi vota: nā tunc veñialiter tm̃ peccat, excusante illum ignorantia communi / & existente intentione non mala sed promissione stulta. Venialiter autem semper peccat vouens quodcun horum: quia displicet deo stulta promissio: qualis est tam indifferentium ꝗ̈ opposito℟ consilijs ꝗ̈ venialiũ promissio deo exhibita. ¶ Circa illicitorum deinde vota/nota cōtingere hec sex modis. Primo promittẽdo opus in se illicitũ: vt siꝗs voueat occidere ali quẽ. Scđo ꝓmittendo opus bonũ vestitũ malo fine: vt siquis vo ueat dare elemosynā ob inanẽ gloriā. Et neutrũ ho℟ est votũ, sed pecca{t$} vouẽdo et implẽdo. Tertio ꝓmittẽdo licitũ ob illici tā petitionẽ obtinẽdā: vt siꝗs vouerit offerre deo mille aureos ad occupādũ ciuitatẽ nōsuā. Et hoc votũ blasphemia est/nō votũ: quia ẽ facere deũ actorẽ seu pr̃onũ criminis. Quarto ꝓmitten do deo licitũ pro obtento illicito quasi recōpensationẽ seu gr̃a℟ actiones: vt siquis vouerit se sacrificiũ deo oblaturũ pro obtenta aliena vxore. Et hoc quo blasphemia/nō votum est. Quinto ꝓmittẽdo licitũ pro petitione licita/ex turpi tñ cāpendente: vt si quis hñs cōcubinā voueat deo centũ aureos si concesserit sibi ex illa filiũ. Et hoc votum est vere votum / & obligat si conditio extat: quoniam votum non cadit super illicito coitu, sed super<-P> @@0@ @@1@ Sexto promittendo licitum / non pro aliqua petitione obtinen da / sed pure conditionaliter apponendo euentum illicitum: vt siquis voueat se ingressurum religionem si committet adulte= rium, ad hoc vt caueat ab adulterio / vel vt penitentiam faciat de adulterio / vel absolute intendit in tali euentu obligare se ad tale votum. Et huiusmodi vota sunt vere vota conditionalia/ & obligant eueniente conditione, & non alias. ¶ Circa indifferentium vota aduerte/ꝙ promittere deo indiffe= rentia (vt sunt ea que nec bona nec mala sunt) est stultum. prouenit. n. ex stulta de deo imaginatione/quasi deo placeāt hu= mana hoc est voluntaria opera que non sunt moraliter bona. vt non filare in sabbato/ non pectere caput &c. Verum hoc intelligendum est de operibus indifferentibus manentibus in sua indifferentia. Nam si opera indifferentia ex aliquo respectu fierent bona vel mala moraliter / tunc cadere possent sub voto. Verbigratia. tam ire ꝗ̈ non ire ad domũ ioannis est opus secun dũ se indifferens: sed si in ioannis domo sit vel fiat aliquid attra ctiuum mei ad malum (puta ludus vel mulier attrahens &c.) tunc ire ad domum ioannis non est indifferens sed declinat ad malum/& non ire declinat ad bonum. Et propterea si in hmōi casibus vouerit quis non ire ad ioannis domum vt caueat sibi, votum est validum. Si tamen ex ioannis domo cessaret ludus aut mulier & breuiter ratio mali, cessat obligatio voti: ꝗa cessat voti materia. ex hocipso. n. ꝙ non ire ad domum ioannis non ha bet amplius rationem cautele seu preseruatiui a periculo / redit in naturam indifferentis: & sic non est amplius materia voti. Hec de materia voti. scilicet fallacia/ imperfectio actus/imperfectio<-P> @@0@ @@1@ ¶ Inuenitur igitur fallacia quando in voto / vel quia non in= tendit vouere sed simulat se vouere. Et quoniam hoc est deci= pere ecclesiam cui fit votum solenne/ aut homines testes coram quibus aliquis emitteret publicum votum / & dolus ac fraus nulli debet patrocinari, licet votum in veritate nullum sit/com= pelli tamen debet ad implendum quod ore proprio deo promit= tere se dixit: sicut compelli debet quilibet ad seruandum con= tractum cum homine / licet non intenderit promittere. Et nihi lominus peccauit mortaliter perniciosum incurrendo menda= cium / qui solenne aut publicum votum cum animo non vo= uendi fecit: & ratione irreuerentie diuine coram hominibus, & ratione scandali sequentis: cui dat operam efficacem, dum vouere se promulgans intendit monstrare se facto contempto/ rem voti. Vel est fallax votum, quia licet intendat homo vere vouere/non intendit tamen seruare promissum. Et huius modi vota vera quidem sunt (quia ibi interuenit intentio vouendi cum promissione facta deo de bono illi grato) peccat tamen mortaliter sic vouens. Nec minus tenetur coram deo adimplere votum/ꝗ̈ si vouisset cum intentione seruandi promissum: quia ex suo iniquo ꝓposito nihil reportat exemptionis a vinculo voti cui se subiecit. ¶ Imperfectio actus in voto dupliciter inuenitur. Vel per mo= dum primi motus, quando scilicet votum (hoc est promissio deo facta) non est actus deliberatus/ sed est promissio imper= fecta: sicut in tentationibus fidei vacillatio abs consensu / non est deliberata in fidelitas: & affectus ad occidendũ inimicum abs cōsensu rōnis/ non est mẽtale homicidiũ cōplete: & sic de siłibus. Et hmōi ꝓmissiōes votiue nō sunt vere vota/ sed inchoa tiones voto℟: ac ꝑ hoc nō obligāt. Alio mōinueni{t$} imꝑfectio actus votiui ex defectu plene ac discusse deliberatiōis: vt cōtingit<-P> @@0@ @@1@ ¶ Imperfectio autem etatis (hoc est etas ante pubertatem) tollit voto religionis solenni suam vim. ita ꝙ professus ante com pletũ ānũ quartũdecimũ/potest libere redire ad seculum: vt hr̃ extra de regul. ca. is qui. in sexto. Et ratio huius est authoritas ecclesie irritantis votum religionis solenne in fra talem etatem. Et hoc siue ꝑsona sit doli capax siue nō: quia sic statuit ecclesia. De alijs autem votis secus est: quia non tam ad etatem ꝗ̈ ad rationis plenum vsum spectatur. Nam in quacun etate habea tur rationis vsus liber/ita ꝙ persona est doli capax (hoc est ad propositum vt discernat quid importat facere deo votum) pōt bomo voto alio quocun se obligare, ita ꝙ votum est validũ<-P> @@0@ @@1@ ¶ Subiectio demum vouentis reddit vota conditionalia: hoc est si pater/maritus/dominus/prelatus &c. permiserit. Ita ꝙ subdi= torum vota non sunt ipso facto inualida/ nec sunt absolute obli gatoria, sed medio modo se habẽt: quoniam obligant stante con ditione subintellecta, scilicet si superiori placet aut nō displicet. Dico autem placet aut non displicet propter diuersam materiā voti: quoniam si votum fit de prohibitis subdito/ subintelligitur si superiori placet. Et tũc tenetur requirere bona fide superioris beneplacitum / explicando ei suum votum, ad hoc vt integra fide agat cũ deo cui promisit: forte. n. concedet suꝑior intellecto voto/quod negat nesciens subditi votum. Et si illi placet/tenetur exequi suũ votũ: si nō placet/irritum est votum. Vt patet si ep̃s voueret ingredi religionẽ: subintelligitur. n. si pape placet. Vnde tenetur requirere si pape placet vt impleat votũ an nō. & si pla cet/implere: si non/irritatũ est votũ: quia ep̃o prohibitũ est in= gredi religionẽ. Et sic de similibus. Siquis tñ subditus/in cōi= bus votis petat licẽtiā in opere quod promisit vt liceat sibi illud facere pro deo / & non indicet ꝙ hoc vouerit / putans sibi hoc sufficere, excusatur pro tunc ab exequutione voti superiore ne= gante licentiam. Non tamen propterea votũ est irritatum: qm̃ ad irritationem uoti requiritur uoluntas superioris ad irritandũ, que in proposito non interuenit. Vnde remanet obligatus ad pe= tendum iterum quando prudentia suadebit petere/licentiā oꝑis promissi, donec irritetur uotum. Si uero uotũ fit de nō prohibitis subdito/ subintelligi{t$} cōditio si suꝑiori nō displicet. Ita ꝙ tene{t$} exequi uotũ/quous suꝑiori notificatũ sibi uotũ displiceat: ut patet si religiosus uoueat dicere quotidie psalmos penitentiales. Tene{t$}. n. illos dicere quous su perior sciat & reprobet obligationẽ uotiuā. quā debet reprobare: utpote prelato preiudicialem. @@0@ @@1@ Et scito ꝙ hec que de votis subditorum dicuntur/intelligenda sunt quātum ad illa in quibus sunt subditi. Ita ꝙ si aliqua sunt in quibus non sunt subditi, de illis possunt vota facere absolute valida: vt si episcopus voueat dicere septem psalmos aut dare elemosynam: quoniam in his non habet manus ligatas. Et simi= liter si vxor voueat non petere debitum coniugale: quoniam in hoc non est subdita sed par marito. Et sic de alijs similibus. Habes igitur hinc vnde discernas peccata transgressionis vo= torum in his qui sub alterius sunt potestate constituti: vt sunt pueri/puelle/vxores/serui/ac religiosi / & vniuersaliter illi qui vouent de alieno, hoc est de eo quod sine alterius licentia licite dari aut fieri nequit. vt si filius familias voueat dare elemosynā, quum nihil habeat nisi patris. Et sic de similibus. De religioso= rum votis speculatiue vide commentaria in secundam secunde. scernere oportet quando votorum omissionẽ quando est peccatum & quando non. Sunt autem occurren= tia impedimenta votorum duplicia. Nam quedam se tenent ex parte materie votiue: quedam ex parte intentionis persone vo= uentis. Et ex materie quidem parte/impedimentum exequutioni voti prestat quicquid impediret votum quando fit: scilicet si ma teria voti facta est impossibilis/aut illicita / aut impeditiua me= lioris boni/aut indifferens. nam quodlibet horũ impedisset votũ ne fieret: nullus. n. potest vouere aliquid impossibile/ aut illicitũ/ aut impeditiuũ melioris boni/aut indifferens: vt patet ex ante= dictis. Et vt rudiores intelligant/ponamus exempla. Vouit rex edificare/dotare ornare monasterium, eijcitur postea a regno/ & fit ei impossibilis huiusmodi elemosyna. Vouit alter ieiunare singulis sextis ferijs, perdit sanitatem/ita ꝙ abstinere est ei illici tum. Siquis etiam post votum hierosolimitanum vult ingredi religionem/adimplere votũ esset impedimẽtũ melioris boni: & ꝑꝑea pōt ingredi religionẽ nō curādo de priori voto. Siꝗs demũ<-P> @@0@ @@1@ ¶ Ex parte autem intentionis vouentis quando certa est / vota possunt quecun impedimẽta recipere: quoniam intentio vouen tis sufficit ad quācun conditionem apponendam voto. Et pro= pterea nullum votum obligat vltra seu extra limites intentionis persone vouentis: hoc est quia precise ad illud tantum obligat ad quod vouens intendit se obligare, & non ad aliud. Sed quando vouentis intentio nihil apposuit limitationis / sed votum fecit simpliciter, oportet casus occurrentes secundum Yüklə 5,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|