T. C. Adnan menderes üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İŞletme anabiLİm dali

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

AYDIN İLİNİN GENEL TANITIMI

Çalışmanın alan araştırmasının Aydın ilindeki küçük ve orta ölçekli işletmeler üzerinde yapılması ve temel amacının ile yönelik bazı sorunları saptayıp öneriler geliştirmek olduğundan bu bölümde ile yönelik ilgili çeşitli konulardaki bilgilerin derlenmesi amaçlanmıştır.

Öncelikle ille ilgili; coğrafi konum, demografik yapı, iklim ve bitki örtüsü, tarih, ve idari yapı gibi genel bilgilere yer verilmiş, daha sonra teknik ve sosyal altyapısı ile ilgili çeşitli bilgiler özetlenmiştir.

Ayrıca, Aydın’ın doğal kaynak potansiyeli, sosyo-ekonomik durumu, ticaret ve sanayisi hakkında da çeşitli bilgilere de yer verilmiş, alan araştırması için bir alt yapı oluşturulmaya çalışılmıştır.

1. Genel Bilgiler

Bu altbölümde Aydın ilinin coğrafyası, demografik yapısı, iklim ve bitki örtüsü, tarihi ve idari bölümlenmesi, ticari ve sanayi yapısı hakkında bilgiler kısaca derlenmiştir.

1.1. Coğrafi Konum

Aydın, “uygarlıklar vadisi” diye adlandırılan Büyük Menderes Vadisi’ni içine alan Ege Bölgesi’nin Kıyı Ege Bölümü olarak tanımlanan yörede yer almaktadır. Batı Anadolu’da, Ege Bölgesi’nde, 37°30’-38°03’ kuzey enlemleri, 27°00’-28°57’ doğu boylamları arasında yer alan, 8.007 km² yüzölçümüne sahip bir ildir. Yönetsel coğrafya açısından da kuzeyde İzmir, Manisa, doğuda Denizli ve güneyde Muğla illeri ile komşudur. İlin batı sınırları da Ege Denizi ile çevrelenmiştir. İl kapladığı alan ile Türkiye yüzölçümünün yüzde 1’ini oluşturmaktadır (Genç, 2000: 5; Mazlum, 2000: 126).

Aydın, ilk çağlardan günümüze kadar önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Bunun en önemli sebebi ilin sahip olduğu verimli topraklar, son derece ılıman geçen iklim ve bu coğrafik faktörlerin yanında ticaret yollarının bu bölgeden geçmesidir.

İlin coğrafyasını Menderes masifi biçimlendirmektedir. Menderes masifi, il alanının kuzey ve güneyinde doğu-batı yönünde uzanmaktadır. Bu iki yükseltinin ortasında Büyük Menderes çöküntüsü (grabeni) bulunmaktadır. Menderes çöküntüsü, yer hareketleri ile düzlüğün iki yanının bloklar biçiminde yükselmesi sonucunda oluşmuştur. Ege denizine kadar uzanan bu vadi oluğu ya da çöküntü ovası ile kıyısındaki yükseltiler bir çanak görüntüsü sunmaktadır. Menderes ovası, bir çöküntü ovası olmasına karşın, vadideki yamaçlar her yerde çok dik değildir. Çünkü yükseltilerin çöküntüye doğru olan etekleri aşınımla değişmiş ve yumuşamıştır. Yükseltilerin etekleri pek çok yerde dere yatakları ile kesintiye uğramıştır.

Menderes ovası ilin jeolojik, ekonomik ve toplumsal kimliğinde önemli bir yer tutmasına karşın, il alanının büyük bir kesimi, yüzde 60’ların üzerinde bir oranla dağlarla kaplıdır. Menderes Masifini ve Güney Menderes Masifini oluşturan kuzeydeki ve güneydeki yükseltiler sıradağlar biçiminde doğudan batıya Ege Denizi’ne değin uzanmakta ve ilin kuzey ve güney sınırlarını belirlemektedir. Kuzey dağlık kütleyi Aydın dağları olarak adlandırılan, doğudan batıya doğru Çamlık, Oyuk, Karlık, Malkoç ve Cevizli dağın yer aldığı sıradağlar oluşturmaktadır. Aydın dağları düzenli kıvrımlarla Büyük Menderes ve Küçük Menderes çöküntü alanlarını ayırmaktadır. Bu sıradağlar batıda Samson (antik Mykale) dağları ile birleşerek Sisam Adası karşısında denize ulaşmaktadır.

Güney dağlık kütle Toroslar’ın uzantısı olan Menteşe dağlarından oluşmaktadır. Buradaki dağlık kütle içinde de batıya doğru Karıncalı, Madran, Gökbel ve Beşparmak dağları bulunmaktadır. Yükseltiler kuzeyde Hacetdede tepesi 1831 m, Karlıdere tepesi 1732 m, güneyde Madran dağı 1792 m ve Karıncalıdağ 1703 m olarak oldukça yüksek rakamlara ulaşmaktadır (Mazlum, 2000: 140). Aydın’a ait başlıca coğrafi bilgiler çizelge 28’de özetlenmektedir.

Çizelge 28. Aydın İline Ait Coğrafi Bilgiler

Yüzölçümü	8007 km^2
Rakım	65 m
İl'in En Yüksek Noktası	1891 m
Kıyı Şeridi Uzunluğu	150 km
Ortalama Sıcaklık	18 C^0/yıl
Ortalama Yağışlı Gün Sayısı	81 gün/yıl
Ortalama Yağış Miktarı (m^2)	678 mm/yıl
Tarım Arazisi	395.494 ha
Orman Arazisi	298.000 ha
Göl Bataklık	14.271 ha
Çayır Mera	47.466 ha
Sulanabilir Arazi	252.486 ha
Yer Üstü Su Kaynağı	3 milyon 800 bin hm^3
Yer Altı Su Kaynağı	292 milyon hm^3

Kaynak: atob.org.tr, 2003.

İldeki en önemli akarsular Menderes nehri ve kollarıdır. Dandalaz çayı, Akçay ve Çine çayı güneyden Menderes’e karışmaktadır. Havzanın kuzeyinde de Menderes’e akan pek çok dere bulunmaktadır.

Türkiye’de meydana gelen bir çok depremin İzmir, İzmir-Aydın sınırı ve Aydın’da yoğunlaştığı görülmektedir. Bunun en önemli nedeni bölgenin aktif ve diri faylar üzerinde yer almasıdır. Bu diri ve genç fay oluşumları, ilin kuzeyinde doğu-batı istikametinde uzanmaktadır. İlin batısında ise fayların bir kısmının yönü güney-batı istikametinde uzanmakta olup, Buharkent, Yenipazar, Sultanhisar, Kuyucak, Nazilli, Köşk, Koçarlı, Germencik, İncirliova, Söke ve Kuşadası diri faylar üzerinde kurulan yerleşim birimleridir. İlin güney kısmında yer alan, Karacasu, Bozdoğan, Çine, Karpuzlu ve Didim ilçeleri ise bu bölgedeki aktif faylara 25-30 km mesafe uzakta bulunmaktadır (Ateş vd., 2001: 4).