T. C. Atatürk üNİversitesi edebiyat faküLtesi

5BÖLÜM

5.1YASAL VE ETİK KONULAR

5.1.1Telif Hakkı

Bir fikir veya sanat eserini yaratan kişinin, bu eserden doğan tüm haklarını (kopyalama, çoğaltma, dağıtma, satma, başka formlarını üretme) ifade eder(Kurbanoğlu).

• 
  Fikir veya Sanat Eseri
  
• 
  Kitap
  
• 
  Beste
  
• 
  Film
  
• 
  Bilgisayar Programı
  
• 
  Resim
  
• 
  Fotoğraf
  
• 
  Grafik Tasarım
  
• 
  Patent…
  

Bir fikir veya sanat eserini kopyalamak, çoğaltmak, dağıtmak, sergilemek, sahneye koymak için eser sahibinden izin almak gereklidir

5.1.2Adil Kullanım

Telif hakkı olan eserlerin eğitim ve araştırma gibi amaçlarla eser sahibinden izin alınmaksızın kullanım hakkı(Kurbanoğlu).

–Kullanım amacı: Kar amacı gütmeyen, maddi/ticari çıkar içermeyen

–Kullanılan eserin niteliği

–Kullanılan/kopyalanan miktar

–Kullanım şeklinin eserin pazar değeri (satışı) üzerindeki etkisi

5.1.3İntihal (Bilgi Hırsızlığı)

İntihal (TDK: Aşırma), bir kişinin eserinde başka kişilerin ifade, buluş veya düşüncelerini kaynak göstermeksizin kendisine aitmiş gibi kullanması. İntihal bir tür hırsızlıktır(wikipedia.org, 2013).

Başlıca türleri:

1.Alıntı ifadeler ve fikirler için kaynak göstermemek

2.Ödünç alınan ifadeleri tırnak içinde yazmamak ve kaynak göstermemek

İntihal bilinçli olarak veya kaza eseri oluşabilir.

Bilimsel Literatürde İntihal Dediğimizde ise Şunları Anlıyoruz:

• 
  Aynen kopyalamak: Bir başkasına ait yazının / eserin tamamının veya bir kısmının bire bir kopyalanması ve kaynak gösterilmemesi
  
• 
  Değiştirerek yazmak: Bir başkasına ait yazının / eserin tamamının veya bir kısmının kimi cümlelerinin değiştirilerek ve kaynak gösterilmeden kullanılması
  
• 
  Düşünceyi çalmak: Bir başkasının ifade ettiği bir düşüncenin kaynak gösterilmeden bir yazıya konu edilmesi
  

5.1.3.1İntihalin Sonuçları

İntihal ciddi bir akademik suçtur. Cezaları öğrencilerin düşük not almasından akademik kariyerin silinmesine kadar değişebilir.

Bazı önemli sonuçlar doğurur;

–Bir dersten kalma

–Disiplin cezası alma

–Okuldan atılma

–Meslekten ihraç

5.1.3.2İntihalden Kaçınmanın Yolları

Serap Kurbanoğlu, “Atıf ve Kaynakça Düzenleme” adlı çalışmasında İntihalden Kaçınma Yollarını şu şekilde elle almıştır.

• 
  Araştırma süresince kullanılan kaynakların künyelerini eksiksiz not etmek
  
• 
  Kullanılabilecek bilgi ve fikirlerle birlikte kaynağını not etmek
  
• 
  Not alırken kendi ifadelerini kullanmak
  
• 
  Cümleler aynen kopyalanmışsa tırnak işareti kullanmak ve sayfa numarasını kaydetmek
  
• 
  Tam bir kaynaklar listesi oluşturmak
  
• 
  Her kullanımda kaynaklara gerekli göndermeyi yapmak
  
• 
  Hangi durumlarda kaynak göstermek gerekli, hangi durumlarda değil bilmek
  

5.1.4Kaynak Gösterme

Bir araştırmada kullanılan kaynakları belirtmenin çeşitli yolları vardır. Araştırmada çok yararlanılan temel kaynakların giriş veya önsöz gibi bölümlerde belirtilmesi özellikle tezlerde rastlanan bir durumdur. Kullanılan kaynaklar hakkında en ayrıntılı bilgi kaynakçada sunulur. Kaynakçanın "kaynaklar", "kullanılan kaynaklar listesi" veya "bibliyografya" olarak adlandırıldığı da görülür(Kurbanoğlu, 2004, s.4-5).

5.1.5Kaynak Göstermenin Önemi

Kaynak gösterme/belirtme bilim ahlakının bir gereğidir. Kaynak gösterilmediği sürece, ortaya atılan fikrin yazara ait olduğu varsayılır. Kaynak göstermek yoluyla bilginin asıl sahibinin hakkı verildiği gibi, araştırmacının kendi katkısının ne olduğu da açıkça gösterilmiş olur. Kaynak belirtmek, araştırmacının görüşlerinin doruluğunu destekleyen başka kaynaklar olduğunu veya karşıt görüşleri de göz önüne aldığını kanıtlayacağı için yapılan çalışmanın güvenirliğini artırır. Ayrıca, bilginin doruluğu, güvenirliği ve tarafsızlık konularında okuyucuya denetim olanağı sağladığı gibi, okuyucuların kendi kullanımları için, örneğin daha ayrıntılı bilgi saklamak için, söz konusu kaynaklara erişimine olanak sağlar(Kurbanoğlu, 2004, s.3).

Kaynak göstermede üç temel unsurun öneminden söz edilebilir:

Doğruluk, yeterlilik ve tutarlılık

5.1.6Kaynak Gösterme Zorunluluğu

Bir araştırma yaparken makaleler, kitaplar, Web sayfaları, bloglar gibi çeşitli kaynaklardan yararlanabilir ve bu kaynaklardan bilgi aktarabilirsiniz. Ancak, yararlandığınız kaynaklara mutlaka gönderme (atıf) yapmanız gerekir Eserin telif hakkı kapsamında olmaması, eser sahibinden izin almış olmak ve adil kullanım çerçevesinde kullanmış olmak da dâhil olmak üzere hiçbir şey bir eseri kaynak göstermeden kullanma hakkını size vermez(HÜBO, 2010).

• 
  Eserin telif hakkı kapsamında olmaması
  
• 
  Eser sahibinden izin almış olmak
  
• 
  Adil kullanım çerçevesinde kullanmış olmak
  

5.1.7Kaynak Göstermenin Aşamaları

Kaynak gösterme, birbirini tamamlayan iki aşamada gerçekleşir(HÜBO, 2010):

• 
  Çalışmanın sonunda: Çalışmada kullanılan bilgi kaynaklarını gösteren bir liste çalışmanın sonuna eklenir. Kaynakça (bibliyografya) adı verilen bu liste kullanılan tüm kaynakların künyelerini içerir.
  
• 
  Çalışmanın içinde: Metnin içinde hangi bilginin kaynakçadaki hangi bilgi kaynağından alındığı kısaca belirtilir. Bu kısa bilgi gönderme (atıf) olarak adlandırılır.
  

5.1.8Kaynak Göstermede Temel Yaklaşımlar

Kaynak gösterilirken kullanılan iki temel yaklaşım vardır. Bunlardan birincisi yazar-tarih sistemi, diğeri ise numerik sistem olarak adlandırılır.

Numerik Sistem

Numerik sistemlerde iki temel yaklaşım söz konusudur: Birinci yaklaşımda kaynaklara metin içinde kullanıldıkları- sıraya göre (gönderme/atıf sırasına göre) birden başlayan numaralar verilir. Söz konusu numaralar metin içinde ilgili yere ayraç içinde girilebileceği gibi satır üstünde kalacak şekilde de yazılabilir(Kurbanoğlu, 2004, s.6-7).

Numerik sistemlerde kullanılan ikinci yaklaşımda ise, önce, kullanılan kaynakların alfabetik bir listesi oluşturulur. Sonra alfabetik listedeki kaynaklara birden başlayan numaralar verilir. Metin içinde kaynaklara alfabetik listede aldıkları sıra numarası ile gönderme yapılır(Kurbanoğlu, 2004, s.6-7).

5.1.9Kaynak Gösterme Biçimleri

Akademik veya makale, kitap vb. çalışmalarda, daha önce yapılmış çalışmalardan alıntılar, görüşleri belirmek amacıyla kaynak gösterilir. Kaynak gösterme; Dipnotla kaynak gösterme ve metin içinde kaynak gösterme olarak iki değişik biçimde yapılmakla birlikte, günümüzde akademik çalışmalarda, genellikle metin içinde kaynak göstermeye dayalı APA’nın (American Psychological Association) 1995 yılında yayımladığı 5. sürümü kullanılmaktadır.

•Antropoloji-AAA

•Biyoloji-CBE/CSE

•Dil ve Edebiyat-MLA

•Fizik-AIP

•Genel-Chicago

•Kimya-ACS

•Matematik-AMS

•Psikoloji-APA

•Sosyoloji-ASA

•Tıp-NLM, AMA

•

•

•
Örnek
APA

Tonta, Y., Bitirim, Y. ve Sever, H. (2002). Türkçe arama motorlarında performans değerlendirme. Ankara: Total Bilişim.

MLA

Tonta, Yaşar, Yıltan Bitirim ve Hayri Sever. Türkçe Arama Motorlarında Performans Değerlendirme. Ankara: Total Bilişim, 2002.

Chicago/Turabian

Tonta, Yaşar, Yıltan Bitirim ve Hayri Sever. Türkçe Arama Motorlarında Performans Değerlendirme. Ankara: Total Bilişim, 2002.

5.1.9.1Kaynak Gösterme Biçiminin Seçimi

Kaynak göstermenin kurallarını belirleyen çeşitli kaynak gösterme sistemleri/biçimleri vardır. Söz konusu sistemlerin çoğu sadece kaynakça hazırlamak, künye düzeni, alıntı ve gönderme yapmak ile ilgili değil; yazım, yazım formatı, bir araştırma raporunun bölümleri gibi rapor yazımıyla ilgili hemen her konuda geçerli kuralları da belirler. Temel amaçları ilgili konularda standartlaşmayı sağlamaktır(Kurbanoğlu, 2004, s.8).

Çoğunlukla belli bir disiplin için geliştirilmiş olmalarına karşın kaynak gösterme biçimlerinin bazıları genel bir kullanım alanı kazanmıştır. Her biri tek başına bir el kitabını dolduracak kadar çok kuraldan oluşan sistemler, genellikle yayıncılarının adlarından oluşturulmuş kısaltmalarla anılırlar.

Söz konusu sistemlerden bir kısmı, Serap Kurbanoğlu’nun 2004 yılında yapmış olduğu “Kaynak Gösterme El Kitabı” aldı çalışmasında kaynak gösterme biçimlerini aşağıda konularına göre listelemiştir.

Antropoloji

AAA

American Antropological Association. (2003, Ocak). AM 5tyle guide. 7 Ekim 2003 tarihinde http://www.aaanet.org/pubs/ style~uide.pdf adresinden erişildi.
Biyoloji

CBE/CSE

Council of Biology Editors. (1994). Scientific sıyle and format: The CBE manual for authon, edicon, and publi5hen (6. bs.). New York: Cambridge University Press.
Dil ve Edebiyat

MLA

Gibaldi, }. (2003). lALA Handbook for writen of Te5earch papen (6. bs.). New Yerk: Modern Language Association.
Fizik

AlP

American Institute of Physics. (1990). ALP sıyle manual (4. bs.). New York: Yazar.
Gazetecilik

Goldstein, N. (Ed.). (1996). As50ciated Pre.s5 5t)'lebook and Libel manual (6. bs..).

Reading, MA: Addison-Wesley.
Mühendislik

Michaelson, H. B. (1990). How to write and publish engineering papers and reports (3. bs.). Phoenix: Oryx.

Psikoloji

APA

American Psychological Association. (2001). Publicadon manual of the American PsychologicalAssodation (S.bs.). Washington, DC: Yazar.

ISO

InternationalOrganization for Standardization. (1987). DocumentationBibliographic references - Coment, fomı and structure. Y.y.: Yazar. (ISO 690:1987).

InternationalOrganization for Standardization. (1997). Information and documentation - Bibliographic references. - Part 2: Electronic docuınenes or pares thereof. Y. y.: Yazar. (ISO 690-2: 1997).
APSA

American Political Science Association. (2001). Sıyle ma~ual for political science (GÖzd. Geç. bs.). Washington, OC: Yazar.

NLM

Patrias, K. (2001). Nadana! LilJracy of Medicine recommended formats for bibliographic dlatian. Bethesda, MD: Yazar.

5.1.9.2Biçimler Arasındaki Fark Nedir?

Kaynak gösterme biçimlerinde sunulan bilgi hemen hemen aynıdır. Bilginin sunuş sırası ve düzeni farklı olabilmektedir. Bir kitap künyesinde yazarın adını açık yazmak, eser adını italik yazmak veya altını çizmek, yayın tarihini hemen yazar adından sonra yazmak veya künye sonunda yayıncıdan sonra yazmak, yayın bilgilerini parantez içine almak gibi(HÜBO, 2010).

Örnek;

Makaleyle ilgili Bilgiler
Yazar : İlhan Kum

Makale adı : Başarılı Bir Kütüphaneler arası İşbirliği Projesi: GCLC

Dergi adı : Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni

Cilt : 28

Sayı :3

Sayfa :109-114

Yayın tarihi : 1979

MLA

Kum, İlhan. "Başarılı Bir Kütüphaneler arası İşbirliği Projesi: OCLC." Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 28 (1979): 109-114.

APA

Kum, i. (1979). Başarılı bir kütüphaneler arası işbirliği projesi: OCLC. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 28, 109-114.

CBE/CSE

Kum, İ. Başarılı bir kütüphaneler arası işbirliği projesi: OCLC. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 1979; 28: 109-114.

•

•

•

5.1.10Kaynakça Hazırlama

Kaynakça, çalışmada yararlanılan tüm kaynakların künyelerini içerir. Çalışmada kullanılmayan kaynaklar bu listeye eklenmemeli, kullanılan her kaynak bu listede mutlaka yer almalıdır. Kaynakça alfabetik olarak düzenlenir. Bir yazarın birden fazla eseri varsa en eski tarihten en yeniye doğru sıralama yapılır. Yazarı olmayan eserler alfabetik listeye eser adından girerler(HÜBO, 2010).

• 
  Metin içinde atıf yapılan her kaynak kaynakçada yer almalı
  
• 
  Kaynakçada olan her kaynak metinde geçmeli
  
• 
  Kaynakçadaki künyelerin doğruluğu kontrol edilmeli
  
• 
  Künye bilgilerinde eksiklik olmamalı
  
• 
  Biçim açısından tüm künyeler tutarlı olmalı
  
• 
  Kaynakça alfabetik yapıya sahip ise alfabetik düzene uyulmalı
  

5.1.11Künye Hazırlama

Künyelerde aktarılması gereken bilgi miktarı kaynağın türüne göre çeşitlilik gösterir. Amaç, kaynağa erişimi sağlayacak bilgiyi aktarmaktır. Künyelerin düzeni kaynak gösterme biçimlerinin belirlediği kurallar çerçevesinde oluşturulur.

5.1.11.1Kitap

Bütün yazar adları, önce soyadı daha sonra ilk ad sırası izlenerek yazılır. Birden çok yazarı olan kitaplarda yazar soyadları tam olarak, ilk adların ise baş harfleri yazılır.

5.1.11.1.1Künye Düzeni

Bir kitap künyesinde aktarılması gereken bilgi, yazarın/yazarların adı/adları, kitabın tam adı, yayın yeri, yayın evi ve yayın tarihinden oluşur. Künyedeki ilk unsur genellikle soyadı başa alınmak koşuluyla yazarın adı olmasına rağmen, gerek yazar adını izleyen bilgilerin sıralamasında, gerek bu bilgilerin sunumunda, gerekse bilgi ögeleri arasında kullanılan noktalama işaretlerinde kaynak gösterme biçimleri arasında farklılıklar görülür. Sadece kaynakçada verilen künye düzeninde değil, metin içinde yapılan göndermelerde de farklılıklar vardır. Kaynak gösterilirken belli bir biçimin kullanılması ve kurallarının izlenmesi önemlidir(Kurbanoğlu, 2004, s.20).

5.1.11.1.2Tek Yazarlı Kitap

Tek yazarlı kitaplarda künye, soyadı başa alınmak kaydıyla yazar adı ile başlar. Sonra sırasıyla kitap adı, yayın yeri ve yayın evi bilgileri gelir(Kurbanoğlu, 2004).
Künye Bilgileri----APA’ya Göre;
•Yazar adı : Yusuf Akpınar

•Eser adı : Bilgisayar destekli öğretim ve uygulamalar

•Yayın yeri : Ankara

•Yayın evi : Anı Yayıncılık

•Yayın tarihi : 1999

Künye;
Akpınar, Y. (1999). Bilgisayar destekli öğretim ve uygulamalar. Ankara: Anı Yayıncılık.

Gönderme;

(Akpınar, 1999, s.12).

5.1.11.1.3Çok Yazarlı Kitap

Kurallar yazar sayısına göre değişir. Yazar adları alınırken kitabın iç kapağındaki sıra izlenir. Yazar adları arasında virgül, son iki ad arasında "ve" bağlacı kullanılır(Kurbanoğlu, 2004).
Künye Bilgileri----APA’ya Göre;

Yazarlar : Yurdakul Ceyhun

M. Ufuk Çağlayan

Kitap adı : Bilgi Teknolojileri Türkiye İçin Nasıl Bir Gelecek Hazırlamakta

Yayın yeri : Ankara

Yayıncı : Türkiye İş Bankası

Yayın tarihi : 1997
Künye;

Ceyhun, Y. ve Çağlayan, M. U. (1997). Bilgi teknolojileri Türkiye için nasıl bir gelecek hazırlamakta. Ankara: Türkiye İş Bankası.

Gönderme;

(Ceyhun ve Çağlayan, 1997, s. 12).

5.1.11.1.4Basım Bilgisi Olan Kitap

Basım bilgisi kitapta varsa belirtilir. Basımın baskı ile karıştırılmaması gerekir. Her yeni basım yeni bir kitap gibi düşünülmelidir. Basımlar birbirlerinden farklıdır, bu yüzden basım bilgisinin künyede belirtilmesi önem taşır(Kurbanoğlu, 2004).
Künye Bilgileri----APA’ya Göre;

Yazar : Bozkurt Güvenç

Kitap adı : İnsan ve Kültür

Basım : Üçüncü Basım

Yayın yeri : İstanbul

Yayıncı : Remzi Kitabevi

Yayın tarihi : 1979
Künye;

Güvenç, B. (1979). İnsan ve kültür (3. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.

Gönderme;

(Güvenç, 1979, s. 25).

5.1.11.1.5Tüzel Kişi Tarafından Yazılmış Kitap

Burada yazarlık sorumluluğu bir tüzel kuruluşa (kurum, dernek, komite gibi) aittir. Tüzel kişinin açık adı verilir, eğer varsa üst kurumun adı önde gelecek şekilde yazılır. Bu tip durumlarda yayıncı ile yazarın aynı olması olasılığı vardır(Kurbanoğlu, 2004).

Künye Bilgileri----APA’ya Göre;

Yazar : Türk Kütüphaneciler Derneği

Kitap adı : 2000'e 5 Kala Kütüphaneciliğimiz ve Bilgi Hizmetlerindeki

Sorunlarımıza Çözüm Önerileri

Yayın yeri : Ankara

Yayıncı : Türk Kütüphaneciler Derneği

Yayın tarihi :1995

Türk Kütüphaneciler Derneği. (1995). 2000'e 5 kala kütüphaneciliğimiz ve bilgi hizmetlerindeki sorulanımıza çözüm önerileri. Ankara: Yazar.
Gönderme;

(TKD, 1995, s. 16)

5.1.11.1.6Editörü Olan Kitap

Kitabın yazarı yok, editörü varsa (genellikle çok sayıda yazarın eserleri bir araya getirilerek oluşturulan eserlerde/antolojilerde bir editör veya editörler grubu vardır), giriş editörün adından yapılır(Kurbanoğlu, 2004).
Künye Bilgileri----APA’ya Göre;

Yayına hazırlayanlar :Yaşar Tonta

Ahmet Çelik

Kitap adı : Bilgi Edinme Özgürlüğü

Yayın yeri : Ankara

Yayıncı : Türk Kütüphaneciler Derneği

Yayın tarihi : 1996
Tonta, Y. ve Çelik, A. (Yay. Haz.). (1996). Bilgi edinme özgürlüğü. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
Gönderme;

(Tonta ve Çelik, 1996)

5.1.11.1.7Hem Yazarı Hem Editörü Olan Kitap

Burada giriş yazar adından yapılır. Eser adından sonra editörün adı girilir.

Künye Bilgileri----APA’ya Göre;

Bölüm yazarı : Bengü Çapar

Bölüm adı : Bilgi İşletmelerinin Yönetiminde Sistem Yaklaşımı ve

Sistem Analizi

Kitap adı : Jale Baysal'a Armağan

Yayına hazırlayan : Hasan Keser oğlu

Yayın yeri : İstanbul

Yayıncı : İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik

Bölümü

Çapar, B. (1993). Bilgi işletmelerinin yönetiminde sistem yaklaşımı ve sistem analizi. H. Keseroğlu (Yay. Haz.), Jale Baysal'a armağan içinde. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü.
Gönderme;

(Çapar, 1993)

5.1.11.1.8Kitaptan Bir Bölüm

Burada giriş ilgili bölümün yazarının adından yapılır. Dikkat edilmesi gereken, sadece göndermenin yapıldığı sayfaların değil, ilgili bölümün başlangıç ve bitiş sayfa numaralarının verilmesidir(Kurbanoğlu, 2004).

Künye Bilgileri----APA’ya Göre;

Bölüm yazarı : Bengü Çapar

Bölüm adı : Bilgi İşletmelerinin Yönetiminde Sistem Yaklaşımı ve

Sistem Analizi

Kitap adı : Jale Baysal'a Armağan

Yayına hazırlayan : Hasan Keseroğlu

Yayın yeri : İstanbul

Yayıncı : İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik

Bölümü

Yayın tarihi : 1993

Başladığı sayfa : 51

Bittiği sayfa : 71
Çapar, B. (1993). Bilgi işletmelerinin yönetiminde sistem yaklaşımı ve sistem analizi. H. Keser oğlu (Yay. Haz.), Jale Baysal'a armağan içinde (ss. 51-71). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü.
Gönderme;

(Çapar, 1993, s. 55)

5.1.11.1.9Yazarı Olmayan Kitap

Bir kitabın yazarı veya editörü yoksa künye, kitap adına hazırlanır. Kitap adından sonra APA’da ayraç içinde yayın tarihi, sonra yayın yeri ve yayın evi bilgileri verilir.
Künye Bilgileri----APA’ya Göre;

Kitap Adı : Redhouse Çağdaş Türkçe - İngilizce Sözlüğü

Yayın yeri : İstanbul

Yayıncı :Redhouse Yayın Evi

Yayın tarihi :1985

Redhouse çağdaş Türkçe -İngilizce sözlüğü. (1985). İstanbul: Redhouse.
Gönderme;

(Redhouse, 1985)

5.1.11.1.10 Çeviri Kitap

Çeviri kitaplarda kitabın yazarı ve adı yazıldıktan sonra çevirenin adı da yazılır. "Çeviren" için "çev." kısaltması l1 kullanılır. Kitabın hem çevireni hem de editörü varsa uygun kısaltmalarla iç kapaktaki sıra izlenerek ikisi de künyede belirtilir. Künyede verilen yayın yeri, yayın tarihi gibi bilgiler çeviriye ait bilgilerdir(Kurbanoğlu, 2004).
Künye Bilgileri----APA’ya Göre;
Yazarlar : Marty Bloomberg

G. Edward Evans

Çeviren : Nilüfer Tuncer

Çevirinin adı : Kütüphane Teknisyenleri Için Teknik Hizmetlere Giriş

Orijinal kitap adı : Introduction to Technical Services for Library

Technicians

Yayın yeri : Ankara

Yayıncı : Türk Kütüphaneciler Derneği

Yayın tarihi : 1989
Bloomberg, M., Evans, G.E. (1989). Kütüphane teknisyenleri için teknik hizmetlere giriş (N. Tuncer, çev.). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği. (Orijinali 1985'te yayımlanmıştır).
Gönderme;

(Bloomberg ve Evans, 1985/1989, s. 182)

5.1.11.2Makale

Dergi, magazin ve gazete gibi düzenli aralarla yayımlanan süreli yayınlarda yer alan yazılara makale adı verilir. Bu yazılara erişimin sağlanabilmesi için, yazar adı ve makale adının yanı sıra, makalenin içinde yayınlandığı derginin adı, cilt numarası ve makalenin bulunduğu sayfa numaraları gibi bir takım ek bilgilere de gereksinim duyulur. Bilimsel çalışmalarda en sık başvurulan bilgi kaynaklarından biri bilimsel dergilerde yayımlanan makalelerdir. Bu nedenle bilimsel dergi makaleleri burada ayrıntısıyla ele alınacaktır(Kurbanoğlu, 2004).

5.1.11.2.1Bilimsel Dergi Makalesi

Alan uzmanları tarafından yazılan, araştırma sonuçlarına dayalı ve çoğu hakemli olan bilimsel dergilerde yayımlanan makalelerdir. Bilimseli araştırmalar için güvenilir ve güncel bilgi kaynakları olarak araştırmacılar tarafından sık kullanılırlar(Kurbanoğlu, 2004).
Künye Bilgileri----APA’ya Göre;
Tek yazarlı Makale;

Yazar : Gülbün Baydur

Makale adı : Tıp Literatürüne Erişim ve Amerikan Ulusal Tıp

Kütüphanesi (NLM)

Dergi adı :Türk Kütüphaneciliği

Cilt :2

Sayı :1

Yayın tarihi : 1988

Başladığı sayfa: 3

Bittiği sayfa : 7

Baydur, G. (988). Tıp literatürüne erişim ve Amerikan Ulusal Tıp Kütüphanesi (NLM). Türk Kütüphaneciliği, 2,3-7.
Gönderme;

(Baydur, 1988, s. 3)

Künye Bilgileri----APA’ya Göre;
Çok Yazarlı Makale;

Yazarlar : Mehmet Emin Küçük, Umut Al

Makale adı : Meta data Kavramı

Dergi adı : Bilgi Dünyası

Cilt : 2

Sayı : 2

Yayın tarihi : Ekim 2001

Başladığı sayfa: 169

Bittiği sayfa : 187
Küçük, M. E. ve Al, U. (2001). Meta data kavramı. Bilgi Dünyası, 2, 169.187.
Gönderme;

(Küçük ve Al, 2001, s. 176)

5.1.11.2.2Magazin Makalesi

Magazinler, gerek içerikleri, amaçları ve formatları, gerekse yayın aralıkları ile bilimsel dergilerden farklı özellikler gösterirler. Bilimsel dergiler kadar olmasa da, araştırmalarda, magazinlerin de kaynak olarak kullanıldığı görülmektedir. Bilimsel makalelerin aksine, magazinlerde yayımlanan makalelerde yazar adı her zaman belli olmayabilir(Kurbanoğlu, 2004).
Makalenin Yazarı Varsa;

Künye Bilgileri----APA’ya Göre;

Yazar : Rıza Cem Erkun

Makale adı : Basılı Yayıncılığın Muhtemel Geleceği: Elektronik Yayıncılık

Magazinin adı: PC Magazin Türkiye

Sayı :16

Yayın tarihi : Mart' 95

Başladığı sayfa:58

Bittiği sayfa :68
Künye;
Erkun, R. C. (1995, Mart). Basılı yayıncılığın muhtemel geleceği: Elektronik yayıncılık. PC Magazin Türkiye, 16, 58-68.

Gönderme;

(Erkun, 1995, s. 59)
Makalenin Yazarı Yoksa

Künye Bilgileri----APA’ya Göre;

Makale adı : Geleceğin PC’leri Geliyor

Magazinin adı: PC World Türkiye

Sayı :50

Yayın tarihi : Nisan 1995

Başladığı sayfa:40

Bittiği sayfa :44

Künye;

Geleceğin PC'leri geliyor. (1995, Nisan). PC World Türkiye, 50, 40-44.

Gönderme;

("Geleceğin PCleri geliyor", 1995, s. 43)

5.1.11.3Tez

Künye Bilgileri----APA’ya Göre;
Yazar adı : Salih Lütfi Gürbüz

Tezin adı : Ankara Yükseköğretim Kurum Kütüphanelerinde İş

Analizi ve Eğitim Gereksinmeleri

Derece : Yüksek Lisans

Sunulduğu kurum: Hacettepe Üniversitesi

Yer : Ankara

Tarih : 1982
Künye;

Gündüz, S.L. (1982). Ankara Yükseköğretim Kurum Kütüphanelerinde İş Analizi ve Eğitim Gereksinmeleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Gönderme;

(Gürbüz, 1982, s. 57)

5.1.11.4Web Sayfası

Web sayfası künyesinde, varsa yazar adı/adları, yayın veya son güncelleme tarihi, sayfanın adı, erişim tarihi ve erişim adresi bilgileri verilir. Yazar yoksa künye doğrudan sayfa adına çıkarılır(HÜBO, 2010).
Künye Bilgileri----APA’ya Göre;
Künye;
Tillman, H. N. (2003). Evaluating quality on the net. 5 Aralık 2009 tarihinde http://www.hopetillman.com/findqual.html adresinden erişildi.

5.1.11.5E-kitap

Künye Bilgileri----APA’ya Göre;
Yazar : Hüseyin Başar

Kitap adı : Sınıf Yönetimi

Yayın yeri : İstanbul

Yayıncı : Milli Eğitim Bakanlığı

Yayın tarihi :1999

Site yayıncısı : Millî Eğitim Bakanlığı

Erişim tarihi :10 Aralık 2003

Erişim adresi : http://www.meb.gov.tr/index800.htm

Künye;

Başar, H. (1999) Sınıf yönetimi [Elektronik versiyon). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.

Gönderme;

(Başar, 1999, s. 175)

5.1.11.6Web Sitesi

E-kitaplar, makaleler, bildiriler, raporlar, basılı yayın geleneğinin ürünleri olup, teknolojik gelişmelerin sonucunda elektronik ortamda da yayımlanmaya başlanmış bilgi kaynaklarıdır. Bazı farklılıklar göstermelerine karşın elektronik versiyonları da basılı versiyonlarına benzer. Web siteleri/web sayfaları ise world wide web ile birlikte ortaya çıkan, basılı benzerleri olmayan bilgi kaynaklarıdır(Kurbanoğlu, 2004).
Künye Bilgileri----APA’ya Göre;
Site adı : Eğitim.com

Yayıncı : Mobilsoft

Yayın tarihi : 2002

Erişim tarihi : 12 Aralık 2003

Erişim adresi : http://www.eğitim.com/
Künye;

Eğitim.com, (2002). 12 Aralık 2003 tarihinde http://www.eğitim.com/ adresinden erişildi.

Gönderme

(Egicim.com, 2003).

KANAZNIMLAR

Beşinci bölümü tamamladınız ve şunları kazandınız:

• 
  Telif hakkının ve adil kullanımın ne olduğunu
  
• 
  İntihalin ne olduğunu ve intihalden kaçınmanın yollarını
  
• 
  Kaynak göstermenin önemini
  
• 
  Kaynak gösterme biçimlerini ve biçim seçmeyi
  
• 
  Farklı kaynak türleri için künye hazırlamayı
  
• 
  Kaynakça hazırlamayı
  
• 
  Gönderme ve alıntı yapmayı
  
• 
  Kaynak göstermeye yardımcı yazılımları
  

Şimdi bölüm sonu testini çözebilirsiniz.

BÖLÜM TESTİ

Bu bölüm testi “Hacettepe Üniversite Bilgi Okuryazarlık Programının Etik ve Yasal Konular” Bölümünden alınmıştır. Bu test ile kendinizi değerlendirme şansına sahip olacaksınız. Test, çoktan seçmeli on sorudan oluşmaktadır. Testin bitiminde cevap anahtarı verilmiştir.

BAŞARILAR.
SORULAR

1. Aşağıdakilerden hangisi bilgi kaynaklarının kullanımıyla ilgili yasal bir konudur?

1. 
   Telif hakkı
   
2. 
   Dolaylı aktarma
   
3. 
   Gönderme
   
4. 
   Alıntı
   
5. 
   İntihal
   

2. Aşağıdaki eserlerden hangileri telif hakkı kapsamına girer?

1. 
   Beste
   
2. 
   Film
   
3. 
   Bilgisayar programı
   
4. 
   Fotoğraf
   
5. 
   Hepsi
   

3. Telif hakkı olan bir eserle ilgili aşağıdakilerden hangisi adil kullanım kapsamına girer?

1. 
   Eseri çoğaltıp dağıtmak
   
2. 
   Eseri satmak
   
3. 
   Kişisel kullanım için bir kısmının fotokopisini çektirmek
   
4. 
   Eseri filme almak
   
5. 
   Eseri sahneye koymak
   

4. Aşağıdaki durumlardan hangisinde kaynak göstermek zorunludur?

1. 
   Eser telif hakkı kapsamında değilse
   
2. 
   Eser telif hakkı kapsamındaysa
   
3. 
   Eser sahibinden izin alındıysa
   
4. 
   Adil kullanım çerçevesinde kullanıldıysa
   
5. 
   Hepsi
   

5. Aşağıdakilerden hangisi intihal kapsamına girer?

1. 
   Kaynak göstermeden bilgiyi kopyalamak
   
2. 
   Kaynak göstermeden İnternet’ten kesip yapıştırmak
   
3. 
   Bilgiyi yeniden ifade edip kaynak göstermeden kullanmak
   
4. 
   Bir çalışmayı kaynak göstermeden özetlemek
   
5. 
   Hepsi
   

6. Çalışmada kullanılan tüm bilgi kaynaklarını gösteren listeye ne ad verilir?

1. 
   Gönderme
   
2. 
   Kaynakça
   
3. 
   Atıf
   
4. 
   Künye
   
5. 
   Alıntı
   

7. Aşağıdakilerden hangisi bir kaynak gösterme biçimidir?

1. 
   RefWorks
   
2. 
   EndNote
   
3. 
   EasyBib
   
4. 
   APA
   
5. 
   Word 2007
   

8. Bir Web sayfası künyesinde aşağıdaki bilgilerden hangisi bulunmaz?

1. 
   Yayın tarihi
   
2. 
   Erişim tarihi
   
3. 
   Yayın yeri
   
4. 
   Eser adı
   
5. 
   Erişim adresi (URL)
   

9. Aşağıdaki künye ne tür bir yayına aittir?

Kum, İ. (1979). Kütüphaneler arası işbirliği. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni,

28(2),9-14.

1. 
   Makale
   
2. 
   Kitap
   
3. 
   Bildiri
   
4. 
   Web Sayfası
   
5. 
   Tez
   

10. Aşağıdakilerden hangisinde tırnak işareti kullanmak zorunludur?

1. 
   Kaynakça
   
2. 
   Alıntı
   
3. 
   Gönderme
   
4. 
   Atıf
   
5. 
   Bibliyografya
   

Cevap Anahtarı: 1a, 2e, 3c, 4e, 5e, 6b, 7d, 8c, 9a, 10b