T. C. BÜKreş BÜYÜkelçİLİĞİ Tİcaret müŞAVİRLİĞİ
Yüklə 0,61 Mb.
|
BÖLÜM IIII.1.TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ II.1.1. Ekonomik İlişkilerin Genel durumu II.1.1.1. Ekonomik İlişkilerin Gelişimi Türkiye ile Romanya arasında ekonomik ve ticari ilişkilerin yasal dayanaklarını oluşturan, çifte vergilendirmenin önlenmesi, yatırımların karşılıklı teşviki ve korunması, bitki ve hayvan sağlığının korunması, kara taşımacılığı, hava taşımacılığı gibi çeşitli alanlarda yapılan anlaşmalar bulunmasına rağmen asıl omurgasını; 1.1.2007 tarihinden geçerli olmak üzere feshedilen iki ülke arasındaki Serbest Ticaret Anlaşmasının, aynı tarihten geçerli olmak üzere yerini alan 1/95 Sayılı Türkiye-AB Ortaklık Konseyi Kararı oluşturmaktadır. 1/95 sayılı OKK’nın yürürlüğe girmesiyle, daha önce STA kapsamında EUR.1 belgesiyle dolaşan üçüncü ülke sanayi malları ATR Belgesi ile dolaşmaya başlamış, tarım ürünlerinin ise EUR.1 belgesiyle sirkülasyonu devam etmiş, ancak sadece sanayi payı sıfırlanmış tarım payı olarak tahsil edilen gümrük vergileri mevcudiyetini korumuştur. Böylece, Türkiye ile Romanya karşılıklı ticaretlerinde endüstri malları için sıfır (0) gümrük vergisi uygulayıp, tarım ürünleri için Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) taahhütlerini uygularken, üçüncü ülkelere karşı ise endüstri mallarında Ortak Gümrük Tarife (OGT), tarım ürünlerinde ise yine DTÖ taahhütlerini uygulamaya devam etmektedir. II.1.1.2. Sermaye Hareketleri 2009 itibariyle Romanya’da 6.478 adet Türk sermayeli şirket mevcut olup, bu firmalarca toplam 380,3 milyon ABD Doları/273,7 milyon EUR’luk bir sermaye transfer edilmiştir. Türk sermayeli şirketler aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere firma sayısı bakımından tüm yabancı sermayeli şirketler sıralamasında baştan üçüncü, yatırılan toplam sermaye bakımından ise onbirinci sırada yer almaktadır. Romanya’daki Türk yatırımları genelde; endüstri, bankacılık ve finans, ticaret, turizm, tarım ve taşımacılık alanlarında gerçekleşmiş olup, başlıca büyük şirketlerimiz arasında; Arctic (beyaz eşya), Erdemir Romanya (demir-çelik), Prolemn (ağaç sanayi), Rulmenti Barlad (rulman), Credit Europe Bank, Garanti Bank (bankacılık) sayılabilir. Romanya’nın Türkiye’deki yatırımlarına gelince; taşımacılık, turizm ve ticaret alanlarında faaliyet gösteren, 44 adet küçük ve orta ölçekli şirkete yatırılan toplam 17,38 milyon ABD Dolar’lık bir sermayeden bahsedilebilir ki bunlardan en büyüğü 7,5 milyon ABD Dolar’lık bir yatırımla Kocaeli’de kurulan rulman üretim tesisi olup, Romen sermayesinin payı %57’dir. II.1.1.3. Yatırımlar ve Mali İşbirliği Alanındaki Gelişmeler Romanya’daki Türk yatırımları doğrudan ve dolaylı (üçüncü ülkeler üzerinden) olmak üzere iki şekilde gerçekleşmektedir. Doğrudan yatırımlardan olmak üzere; toplam Türk sahipli/sermayeli şirket sayısının 9912 olup tüm yabancı şirketlerin %7’sini oluşturduğu ve Türkiye’yi İtalya ve Almanya’dan sonra Romanya’da en çok şirket kuran üçüncü ülke konumuna getirdiği görülmektedir. Doğrudan yatırımların sermaye cinsinden ifadesine gelince, yaklaşık 454 milyon Avro ile Türkiye’nin, tüm yabancı sermayenin %3’ünü yatırdığı ve Romanya’ya bazı AB ülkeleri ve ABD’den sonra en çok para yatıran onbirinci ülke olduğu görülür. Üçüncü ülkeler üzerinden yapılan dolaylı yatırımların da hesaba katılmasıyla bu sıralamanın beşincilik ya da altıncılık olacağı belirtilmektedir. Dolaylı yatırımlara gelince, bazı büyük sanayi, finans ve medya kuruluşlarımızca Romanya’nın AB’ye tam üye olacağı/olduğu dikkate alınarak ve mevzuat kolaylıklarından da yararlanarak Almanya ve Hollanda gibi bazı gelişmiş AB üyesi ülkeler üzerinden yatırım yaptıkları görülmektedir. Bunlara örnek olarak, Arctic (Arçelik), Credit Europe Bank (Finans Bank), Garanti Bank (Garanti Bankası), Kanal D (Doğan Holding) gibi firmalar ve bunların Türk yatırımcıları sayılabilir. II.1.1.4. Diğer Ekonomik İlişkiler Romanya ile ekonomik ilişkilerimiz sadece ticaretle kalmayıp, zamanla depolama tesisleri ve üretime yönelik sınai tesisler ile gelişerek, müteahhitlik hizmetlerine ve finans sektörüne sıçramış, halen ise, kültürel alanda yapılan doğrudan/dolaylı yatırımlarla gelişmeye devam etmektedir. Bunlar arasında yeni türden yapılan yatırımlara örnek olmak üzere Romanya’da henüz açılan bir televizyon kanalı ve İngilizce eğitim yapan ortağretim kurumları sayılabilir. Öte yandan, halen Romanya'da onlarca Türk müteahhitlik firması bulunmakta olup, bunlar otoyollar, kamu tesisleri ve ticaret binaları inşaatı ihalelerini üstlenmektedirler. Bunlardan; ENKA İnşaat ve Sanayi A.Ş. tarafından, Amerikan Bechtel İnternational Company ortaklığı ile, Braşov'dan Macaristan sınırına kadar 8 bölümden oluşan toplam 415 km uzunluğunda 2,8 milyar USD tutarında ''Braşov-Targu Mureş-Cluj Napoca-Oradea-Macaristan sınırı Karayolu''nun yapım ihalesi üstlenmiş bulunmaktadır. SUMMA Romania SA, Turkiye'de 35 yıl önce kurulan SUMMA Group'un bir kuruluşudur. 2003 yılından itibaren Romanya'nın en aktif inşaat firmalarından biri olan SUMMA Romania birçok ihalelere üstlenmiş bulunmaktadır: Bunlardan başlıcaları Plaza Romania Mall, Bucharest Corporate Center, Millennium Business Center, Bucharest NorthGate Centerdir. Bitmiş olan veya devam eden inşaatların toplamı 200.000 m2’nin üzerindedir. GÜRİŞ Romania SRL, 48 yıl once kurulan GÜRİŞ Inşaat ve Mühendislik A.Ş.'nın bir kuruluşu olarak, 2002'den itibaren Romanya'da Satu Mare ve Köstence’de projelerini üstenmiştir.
Bunların yanında birçok Türk firması inşaat sektörünün diğer alanlarında faaliyet göstermektedir: bunlar arasında, inşaat makineleri (Megan Construct), inşaat ve dekorasyon malzemeleri (Prolemn, Beyler), gayrimenkul (Wolfman Import Export) sayılabilir. İnşaat malzemeleri alanında Romanya'da faaliyet gösteren firmalarımız da mevcuttur. Bunlardan, Enka Grubu pimapen için show-roomlar, Kombassan da PVC üretimi yapan Kompen mağazaları açmıştır. Boya sektöründe önemli bir firma olan DYO Romanya pazarına 1994 yılına girmiştir ve 2004 yılında Romanya'daki fabrikasında gerçekleştiren üretim ile 5 milyon dolarlık hasılata ulaşmıştır. II.1.2. Ticari İlişkilerin Genel Durumu II.1.2.1. Ticari İlişkilerin Gelişimi Romanya’daki rejim değişikliğiyle yoğunlaşan ticari ilişkilerimizle paralel olarak ticaret hacmimiz de dik bir artış göstererek 2004’de 3, 2005’de 4 ve nihayet 2006’da 5 milyar ABD Dolarına ulaşmıştır. 2006 yılına kadar hep Romanya lehine fazla veren dış ticaret dengemiz, 2005 yılında yarım milyar ABD Doları Romanya lehine fazlalık vermiş olmasına rağmen 2006 yılı sonunda denge başa baş noktasına gelmiş ve hatta otuz milyon Dolar’lık bir miktarla da olsa Türkiye lehine artış eğilimine girmiştir. II.1.2.2. İkili Anlaşma ve protokoller, KEK Toplantıları Türkiye ile Romanya arasındaki ekonomik ve ticari ilişkileri düzenleyen anlaşmalar aşağıda sıralanmıştır:
Öte yandan, Türkiye ile AB arasında imzalanan ancak, Romanya’nın da AB ye tam üye olmasıyla 01.01.2007 tarihi itibariyle otomatik olarak taraf olduğu anlaşmalar ise;
Türkiye ile Romanya arasındaki Karma Ekonomik Komisyon (KEK) Toplantıları periyodik ve düzenli olarak yapılmakta olup en son 23.Dönem KEK Toplantısı 27-28 Kasım 2006 tarihlerinde Ankara’da yapılmıştır. 2005 – 2010 Döneminde Gerçekleştirilen Üst Düzey Ziyaretler 28-29 Eylül 2005 tarihlerinde, Romanya Cumhurbaşkanı ülkemizi ziyaret etmiştir. 1-2 Şubat 2006 tarihlerinde, Romanya Başbakanı ülkemizi ziyaret etmiştir. 25-26 Ekim 2007 tarihleri arasında, Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan Romanya’ya yönelik resmi bir ziyaret gerçekleştirmiştir. 2-3 Mart 2008 tarihleri arasında, Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül Romanya’ya yönelik resmi bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Dışişleri Bakanı Sayın Ahmet Davutoğlu 2-3 Temmuz 2009 tarihlerinde Romanya’ya resmi bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Romanya Dışişleri Bakanı Sayın Cristian Diaconescu 26-28 Ağustos 2009 tarihlerinde ülkemize resmi bir ziyarette bulunmuştur. Dış Ticaretten sorumlu Devlet Bakanımız Sayın Zafer Çağlayan 15-17 Eylül 2009 tarihlerinde bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Bu ziyaret esnasında 16/09/2009’da Türk Müteahhitlik firmalarıyla ve Romanya’da mukim Türk İşadamlarıyla görüşme yapılmış, anılan tarih itibariyle Romanya’daki eşdeğer kuruluş olan Küçük ve Orta İşletmeler, Ticaret ve İş Çevresi Bakanlığından sorumlu sayın Constantin NİTA ile görüşmüş, bilahare Türkiye-Romanya Ticari ve Ekonomik İşbirliği Semineri gerçekleştirilmiştir. Sayın Devlet Bakanı Çağlayan Bükreş Belediye Başkanı Sorin Oprescu ile görüşmüş, TİAD’ı ziyaret etmiştir. Bilahare Turizm Bakanı Elena Udrea ile görüşme gerçekleştirilmiştir. 24.Dönem KEK Toplantısı Heyet Başkanı Adalet Bakanı Sayın Sadullah Ergin, 27-28 Mayıs 2010 Bükreş’te Romanya Adalet Bakanı, Ulaştırma Bakanı ve Ekonomi ve İş Çevresi Bakanı ile temaslarda bulunmuştur. II.1.2.3. Diğer Temas ve Görüşmeler Türkiye’den Romanya’ya bakan, parlamenter ve üst düzey kamu görevlilerince çok sayıda ziyaret gerçekleştirilmiştir. Ancak, bunlardan Ticari ve Ekonomik alanlardaki ortak çalışmalar ve işbirliği bağlamında yapılan ziyaretler aşağıda sıralanmıştır:
II.1.2.4. Ticari Temas Sonuçlarının Değerlendirilmesi Gerek VI.Dönem Ortak Sanayi Çalışma Grubu Toplantısı, gerekse Kara Ulaştırma Karma Komisyon Toplantısı, KEK Toplantısı için birer önçalışma, alt yapı çalışması olmuş; bu toplantılarda ve daha sonra yapılan KEK toplantısında iki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin gelişimi gözden geçirilmiş, gelişen şartların etkileri incelenmiş, oluşan sorunlar çözümlenmeye çalışılmış, Romanya’nın 01.01.2007’de AB’ye tam üyesi olmasının getireceği yeni durum irdelenmiş, yeni işbirliği alanları ve stratejiler belirlenmiştir. Akdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Romanya ziyaretinde ise Romanya’nın AB’ye tam üye olması ile (Serbest Ticaret Anlaşmasının feshedilip, tarım ürünleri ticaretinde 1/98 Sayılı Türkiye-AB Ortaklık Konseyi Kararının uygulanmaya başlanması ile) oluşan yeni şartlar Birlik mensuplarınca yerinde incelenmiş, kendilerine tarım ürünleri ticaretinde AB mevzuatı hakkında Müşavirliğimizce detaylı sunum yapılarak bilgilenmeleri sağlanmıştır. II.1.3. Dış Ticaret İstatistikleri (Ülkenin istatistiklerine göre, Dolar bazlı) II.1.3.1. Türkiye İle Dış Ticaret Durumu (Son 5 Yıllık Denge, Hacim) Türkiye ile Romanya'nın son 5 yıllık dış ticaret durumu aşağıdaki tabloda sunulmuştur. - milyon € -
(*) EUROSTAT istatistikleri baz alınmıştır. II.1.3.2. Başlıca Maddelere Göre Türkiye’ye İhracat TABLO 10 Türkiye`ye İhraç Ettigi Başlıca Mallar (2009): - milyon € -
II.1.3.3. Başlıca Maddelere Göre Türkiye’den İthalat TABLO 11 Türkiye'den İthal Ettiği Başlıca Mallar (2009): - milyon € -
II.1.3.4. Maddelere Göre İhracat Miktar ve Değerleri Romanya'nın Başlıca Maddelere Göre Türkiye'ye İhracatı EK.2’de sunulmuştur. II.1.3.5. Maddelere Göre İthalat Miktar ve Değerleri Romanya'nın Başlıca Maddelere Göre Türkiye'den İthalatı EK.3’de sunulmuştur. II.1.4. Ticari İlişkilerde Bilinmesi Gerekli Genel Konular II.1.4.1. Ticari Engeller (Sektörel) Müşavirliğimizce tespit edilmiş ticari engel bulunmamaktadır. II.1.4.2. İthalat Mevzuatı Bazı ürünlerin Romanya'ya ithalatında kontrol amaçlı ithal lisansı verilmekte olup, bu ürünler ve ilgili kuruluşlar aşağıda sıralanmıştır.
II.1.4.2.1. Genel Olarak Gümrük Vergileri Romanya 01.01.2007 tarihi itibariyle Avrupa Birliği'nin tam üyesi olduktan sonra iki ülke arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması feshedilmiş, gümrük vergileri bakımından yerine AB mevzuatı (1/95 ve 1/98 sayılı Türkiye-AB Ortaklık Konseyi Kararları, AKÇT Anlaşması) geçerli olmuştur. Bu bağlamda Romanya Türkiye’den ithal edilecek endüstriyel ürünlerde sıfır gümrük uygularken işlenmiş tarım ürünlerinin ise sadece sanayi paylarını sıfırlayacak, temel tarım ürünlerinde ise 1/98 sayılı OKK ile taviz verilenler dışında yine DTO (Dünya Ticaret Orgütü) taahhütlerini uygulamaya devam edecektir. Romanya, Türkiye ve AB daışındaki üçüncü ülkelerden sanayi mamülü ithalatında AB'nin Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) uygulayacak, tarım ürünlerinde ise ilgili ülkelere taviz verilen ürünler dışında yine DTO taahhütlerini uygulayacaktır. AB tam üyesi olan Romanya'nın AB üyesi diğer ülkelerden getireceği mallar için ise Gümrük vergisi tahsil edilmeyecek, sadece KDV (malın CİF bedeli üzerinden) tahsil edilecektir. Herhangi bir ürüne, herhangi bir ülke için uygulanan vergi oranları ve tavizler AB'nin ''http://ec.europa.eu/taxation_customs/dds/en/tarhome.htm'' adresindeki TARİC adlı internet sitesinden öğrenilebilmektedir. II.1.4.2.2. KDV ve Diğer Vergileri Romanya'da hızlı ekonomik büyüme için düşük vergi politikası benimsenmiş olup, bu bağlamda % 24 KDV uygulanırken % 16 kurumlar vergisi tahsil edilmektedir. II.1.4.2.3. Genel Olarak Ticari Tanımlama Uygulamaları (Etiketleme, Markalama, Paket ve Ambalajlama, Ticarette Uygulanan Standartlar ve Diğer Hususlar) Romanya kendi standartlarını uluslararası standartlar ve AB standartlarına uygun hale getirmeye çalışmaktadır. Romanya kalite ve güvenlik standartları Romanya Standartlar Enstitüsü yetkisi altındadır. Yeni standartların %90'ı ISO veya AB standartları ile uyumu yapılmış durumdadır. Örneğin, Romanya ISO 8402, 9000-9004 ve 9004-2 gibi kalite kontrol standartlarını benimsemiş ve kendi iç standardizasyon sistemiyle birleştirmiştir. Gittikçe, alıcılar satıcılardan ürün ve hizmetlerde kalite güvenliği sağlayan ISO standartları karşılamalarını beklemektedirler. Romanya bitki ve hayvan sağlığı önlemlerini AB'ninkilerle uyumlaştırmaya başlamış bulunmaktadır. AB önlemlerinin adaptasyon ve uygulamasının Romanya'ya tavukçuluk ürünleri, ve sığır eti ürünleri ihracatına olumsuz etkisi bulunmaktadır. Romanya'da üretilen ve ithal edilen malların ambalajları üzerine Tüketici Koruma Kanunu gereğince etiket koyma ve ambalajın içindeki mamülün ne olduğu hakkında açıklayıcı bilgi yazma zorunluluğu vardır. II.1.4.3. Serbest Bölgeler ve Mevzuatı Romanya’da Serbest Bölgeler mevzuatı 84/1992 sayılı kanunla kurulmuş, 244/2004 sayılı Kanunla da tadil edilmiştir. Buna göre sağlanan genel teşvikler; malların bölgeye kısıtlamasız girişi ve gümrük vergisi ile şirketlerin bölge dahilinde özellik arzeden işlemlerinden oluşan katma değerin vergilendirilmesinden muaf olarak çıkışıdır. Teşvikler aynı zamanda şirketlerin serbest bölgelerdeki süresindeki kârların vergiden muafiyetini de kapsamaktadır. Serbest Bölgeler Kanunu arsa ve binaların, Romanyalı olsun olmasın tüzel veya özel kişilere 50 yıla kadar karşılanmasını veya devrine imkan vermektedir. Halen Romanya’da 6 adet serbest bölge bulunmaktadır. Bunlar;
Serbest bölgeler Ulaştırma Bakanlığına bağlı olup uygulamada her serbest bölge idaresi kendi içindeki faaliyetlerden kendileri sorumludur. Serbest Bölge uygulamaları; Romanya’daki serbest bölge uygulamaları birbirinden farklılıklar göstermektedir. Uygulama koşulları ilgili Serbest Bölge İdaresince belirlenmektedir. Bu bölgelerde faaliyet gösterebilmek için bölge içinde veya bölge dışında şirket kurmak gerekmektedir. Serbest bölgelerdeki faaliyet konuları şöyle sıralanabilir: yükleme-boşaltma hizmetleri, depolama, tasnif etme (gruplara ayırma), ölçümleme, paketleme, birleştirme (montaj), üretim, etiketleme, test etme, alım-satım, araştırma, onarma, sökme, sergi organizasyonu, menkul değer işlemleri, mali ve bankacılık işlemleri, yurt içi ve yurt dışı taşımacılık ve yerine teslim, bina arsanın kiralanması(leasing), binaların kiralanması, depolama alanları, üretim kalitesi ve miktarının kontrolu, gemi kiralama, taşıma araçlarının tedariki ve serbest bölge kavramına uygun hizmet ve faaliyetler. Yürürlükteki yasalara göre Romanya topraklarında bulundurulması, taşınması ve dağıtımı kesin olarak yasaklanmış silahlar, cephane ve mühimmat, patlayıcılar, radyoaktif maddeler, uyuşturucu maddeler, uyuşturucu ilaçlar, zehirli maddeler ve benzeri ürünlerin serbest bölgede de dağıtımı yasaktır. Serbest bölgelerdeki kiralama işlemleri kamunun açtığı ihaleler yoluyla yapılmaktadır. 1 Temmuz 2002 tarihine (1900/2004 sayılı H.K.’nın 5.maddesi, 2.bendi) kadar serbest bölge idareleri ile akdedilen kira sözleşmelerine göre şirketler ödedikleri kiranın indiriminden 31 Aralık 2011 tarihine kadar faydalanacaklardır. II.1.4.4. Pazarlama ve hizmetler II.1.4.4.1. Genel Temel ekonomik durum ve ekonomik göstergelerin ele alındığı bölümde Romanya’nın günümüzdeki şartlarını etkileyen gelişim sürecinden bahsedilmiş ve piyasa yapısının özellikle önceden kalma bazı unsurları taşıdığı, ancak AB’ne tam üyeliğinde de genel ortamın iyileşmesine katkısı belirtilmişti. Piyasalarda faaliyet gösteren firmaların tabi oldukları mevzuatın tamamı AB mevzuatı paralelinde geliştirilmiştir, bu husus gerek bilgi kaynaklarına erişimde gerekse uzun vadeli planlamada olumludur. Diğer taraftan, kuralların normlarda belirtildiği ölçüde net belirli olmadığının ve bazı uygulama güçlüklerinin bulunabileceğin sürekli olarak göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Özellikle AB’ne tam üyelik süreci sonrasında AB tedarikçileri üçüncü ülkeler aleyhine Romanya’nın büyüyen pazarından pay almış durumdadırlar. Bunun temel sebepleri örnek olarak tercihli vergi (% 0) ve yukarıda da belirtilen Ortak Tarım Politikası olmakla beraber daha da önemli sayılabilecek bir sebep AB mevzuatının oldukça büyük bir alanda birlikte uygulanıyor olmasıdır. Şöyle ki, örnek olarak üye devlet sınırlarından AB ülkelerinden herhangi birisi menşeli veya serbest dolaşımda bulunan eşya için pratik olarak sınır bulunmamakta, bazı durumlarda buna ait dış ticaret rakamları dahi basitleştirilmiş prosedürler nedeniyle ancak fasıl hassasiyeti ile belirtilmektedir. Diğer taraftan, örnek olarak KDV nihai alıcı tarafından ödenmektedir, ancak belirli bir mali yüke de sebep olduğu açıktır. Romanya’nın tam üyeliğini takip eden dönemde çıkarılan bir mevzuatla AB’den sevk edilen eşya için peşin KDV tahsilatı yürürlükten kalkmış durumdadır. Sistemin merkezinde AB ülkeleri arasında yapılan sevkiyatlar için KDV ödeme durumunun takip edildiği bir uygulama bulunmaktadır. Bu durum Romanya’da yerleşik Türk firmaları tarafından belirtilmekle beraber aynı sisteme ülkemiz dahil değildir. II.1.4.4.2. Piyasaya Giriş Stratejisi Bu husus, ihracatçının mali yapısına bağlı olarak da değişmekle beraber uzun vadeli ilişkileri etkilediği için dikkatle incelenmesi tavsiye edilmektedir. Genel olarak Romanya pazarında faaliyet gösteren ithalatçı firmalardan başlayıp nihai alıcıya daha yakında bulunulmasını sağlayan uygulamalar olan Romanya pazarında satış – dağıtım zinciri ve /veya satış sonrası servis bakım işlemlerinin temini uygulamaları finansman açısından artan mali yük anlamına gelmektedir. Diğer taraftan, pazarda nihai alıcıya mümkün olduğunca yakın olunmasını sağlayan satış zinciri kurulması ara kademelerdeki fiyatlamalar sebebiyle teorik olarak en karlı durumda olan pazara giriş stratejisi vasfındadır. Burada belirtilen bütün tipteki pazara giriş stratejilerinin tamamı için ortak olan noktalar öncelikle ilgili ürün için azami bilginin açık kaynaklardan ve/veya ücretli kaynaklardan temin edilmesi, bilahare herhangi bir şekilde temas sağlanan Romanya özel veya hükmi şahısları hakkında güvenilirlik araştırmalarının yapılması ve ihracatçı firmamızın piyasa tecrübesine bağlı bir uygulama olmakla beraber ödemenin muhakkak teminat altına alınmasıdır. Araştırmanın bir parçası olarak, doğrudan bir aracıya ihracat dahi söz konusu olduğunda, özellikle Romanya pazarında yer edinmek isteyen firmalarımızın kendi araştırmalarını destekleyici ziyaretler gerçekleştirmeleri ve pazarla ilgili şahsi değerlendirmelerini yapmaları tavsiye edilmektedir. Romanya ticari veya perakende pazarında fiyat, ödeme koşulları, kalite/değer oranı başarı için kritik faktörlerdir. Ülkemiz firmalarının özellikle sanayi ürünlerinde pazara girişte gümrük vergisi bulunmamasına rağmen özellikle KDV’nin peşin tahsilinden kaynaklanan bir dezavantaja sahip olduğu yukarıda belirtilmişti, bu husus özellikle ödeme güçlüklerinin yaşandığı mevcut kriz ortamında öne çıkmış durumdadır. Ülkemiz firmalarının karşılaştığı bir diğer dezavantaj da tam üyelik sonrasında taze sebze ve meyvada Pazar kaybı yaşanmasıdır. II.1.4.4.3. Acenta veya Distribütörün Bulunması: Bu işlem için genel ağda bulunan muhtelif kaynaklar kullanılabilir veya doğrudan Müşavirliğimize başvurulabilir. Müşavirliğimize yapılan başvurular asgari sürelerde cevaplanmaktadır. Ancak, yine de başvuruda bulunan ihracatçılarımıza bu konuyla ilgili iki önemli hususun belirtilmesi gerekmektedir: Müşavirliğimizden iletilen bilgi % 100 teyitli bir bilgi değildir. Diğer taraftan, tam olarak ihracatçı firmamızın faaliyet konusunda faaliyet gösteren Romanya firmaları da kendilerine yöneltilen her fiyat veya işbirliği teklifini de yanıtlamamaktadırlar. Bu şekilde temas kurulmasını ve ihracat safhasına gelinmesini müteakip veya bu safhalara paralel olarak ilgili tarafın güvenilirlik araştırması muhakkak yapılmalıdır. II.1.4.4.4. Romanya’da Ofis/Mağaza Açılması: Söz konusu uygulama kamu tarafından da desteklenmekte olup, kurulması muhtemel şirket tipleri veya temsilciliklerin kendi aralarındaki farklılıklarına aşağıda yer alan iş mevzuatına ait bilgi bölümünde açıklamalar getirilmektedir. Verilen bu açıklamaların da oldukça geniş bir ticari mevzuat için fikir verici mahiyette olduğu belirtilmelidir. Bu kademede de hukuki danışmanlık hizmeti alınması ve şirket kuruluş senetleri ve/veya muhtelif anlaşmalarda düzenlenmesi gerekli görülen her hususun düzenlenmesi, hakların, edimlerin ve yaptırımların belirtilmesi, kendinizi güvenceye alacak şartların da eklenmesi özellikle tavsiye edilmektedir. II.1.4.4.5. Franchising Verilmesi Bu yöntem özellikle hizmet sektöründe faaliyet gösteren firmalar tarafından kullanılmakta olup, Romanya pazarında faaliyet gösteren çok sayıda şirket bulunmaktadır. Ticaret, ürün, teknoloji veya hizmetin kullanım hakkının verilmesini düzenleyen bu uygulama Romanya’da da uzun süredir uygulamadadır. Franchise anlaşması veya yapılan düzenleme temin eden tarafın fikri mülkiyet haklarını, markasını ve itibarını tam olarak güvence altına almalı ve her iki tarafın hak ve edimleri ile yaptırımları açık olarak belirtilmiş olmalıdır. İlave olarak anlaşmanın muhteviyatında muhakkak, anlaşmanın amacı, ilgili tarafların hak ve yükümlülükleri, mali hükümler, anlaşmanın geçerlilik süresi, tadilat, süre uzatımı ve iptal hükümlerini havi unsurlar bulunmalıdır. Romanya’da 2008 senesinde 300’ün üstünde franchise zincirinin faaliyette olduğu, bunların yarısının Romanya’ya ait, diğerlerinin ise yabancı yatırımcılara ait zincirler olduğu belirtilmektedir. II.1.4.4.6. Doğrudan Pazarlama Romanya Doğrudan Pazarlama Birliği (ARMAD) Avrupa Doğrudan Pazarlama Federasyonu (FEDMA) ve Avrupa Elektronik Ticaret ve Posta İle Sipariş Ticaret Birliği (EMOTA) nin üyesidir. Pazarda ARMAD’ın üyesi olarak faaliyet gösteren 30 civarında doğrudan pazarlama firması bulunmaktadır. Bu sektör Romanya’da gelişiminin başlangıcındadır. Romanya’da ulusal düzeyde arama yasağı bulunmamasına rağmen, ARMAD tarafından 2007’de posta yasağı listesi uygulamaya konulmuştur. Bu konuda oldukça geniş bir AB düzenlemesi bulunmaktadır. Bu düzenleme satışa ve ürüne ait kuralları ve müşterilerden toplanan şahsi bilgilerin işlenmesine ve kullanılmasına ait süreçleri belirlemektedir. AB mevzuatı şahsi bilgilerin gizliliği konusuna ve bu bilgilerin doğrudan pazarlamada kullanılması hususuna özel önem atfetmektedir. Bu konudaki çerçeve mevzuat genel olarak aşağıdaki unsurlardan oluşmakta olup ilgili linkler konu başlığı ile beraber verilmektedir: Uzaktan ve kapıdan kapıya satışlar (97/7/EC) ve (85/577/EEC) Direktifleri http://ec.europa.eu/consumers/cons_int/safe_shop/index_en.htm Finansal hizmetlerin uzaktan satışı (2002/65/EC) http://ec.europa.eu/consumers/cons_int/fina_serv/index_en.htm Genel Ağ üzerinden doğrudan pazarlama (2001/31/EC) http://ec.europa.eu/internal_market/e-commerce/index_en.htm II.1.4.4.7. Joint-Venture/Lisans Anlaşmaları Romanya pazarına girişin bir yolu da joint-venture anlaşmaları olup, pazarda üretici olarak faaliyet gösteren çoğu yabancı firma bu işi söz konusu anlaşmalar çerçevesinde yürütmektedir. Bu anlaşmaların temel avantajı Romanyalı yerel ortak firmanın bilgisi, ilişkileri ve mevcut kapasiteleri üzerinden pazara hızlı erişime imkan vermesidir. Bu yöntemin dezavantajları ise % 100 kontrol imkanının bulunmaması, tam işbirliğinin meydana getirebileceği yeni fırsatlardan yararlanamama ve entegrasyona ait zorluk ve maliyetlerdir. II.1.4.4.8. Kamu Alımları Romanya 34/2006 sayılı Acil Hükümet Kararı ile bu konudaki AB uygulamalarına uyum sağlamış durumdadır. Bu mevzuatta Aralık 2008 ve Mart 2009’da tadilat yapılmıştır. Son yapılan tadilat alım süreçlerinin son tarihlerine matuftur. Bu tadilat ihalelere katılan firmalara ihale bedelinin % 2’si ve ortaya çıkabilecek zararın % 2’si nispetinde mali yükümlülük getirmektedir. Kamu alımlarında şeffaflığı tam olarak temin eden bir elektronik sistem kullanılmaktadır. AB kamu alımları pazarı AB kurumları ve üye devletler dahil olmak üzere iki direktifle düzenlenmiş durumdadır: Kamu işleri, hizmetleri ve tedariği kontratlarındaki süreçlerin koordinasyonu hakkında 2004/18 sayılı AB Direktifi, Su, enerji, ulaşım ve posta hizmetlerini yürüten kuruluşların koordinasyon süreçleri hakkında 2004/17 sayılı AB Direktifi. II.1.4.4.9. Dağıtım ve Satış Kanalları Eşya ve hizmet için satış ve dağıtım kanallarının yapısı diğer Avrupa ülkelerine benzemektedir. Romanya’da ilgili zincirin tamamı gelişmiş durumdadır. Romanya’da da Avrupa’nın geri kalanındakine benzer şekilde belirli eşya satışında uzmanlaşmış mağazalar, süpermarketler, hipermarketler, cash and carry mağazaları, geniş ürün gamını bir arada bulunduran çok katlı perakende mağazaları, benzin istasyonlarındaki küçük mağazalar, demonte halde malzeme satan mağazalar, satış barakaları, sokak satıcıları, açık pazarlar ve toptan merkezleri bu yapının içinde yer almaktadır. Ülkenin kendi istatistik kaynakları itibariyle belirtilen bu satış yapısına ait Pazar payları bulunmamaktadır. Ancak, ülkenin genel düzeyinin Batı Avrupa ortalamasının oldukça altında olduğu göz önüne alındığında perakende pazarında büyük satış zincirlerinin bugünkü durumlarını geliştirmeleri beklenebilir. Diğer taraftan, kırsal yerleşimin oldukça yüksek nispette olması ve gelir durumu sebebiyle tüketicinin bir kısmının halihazırda daha küçük boyutlu mağazalardan alış veriş yaptığı da bir gerçektir. II.1.5. Yıl İçinde Açılan Fuarlar Romanya’da 2010 yılında düzenlenen tüm fuarların tam listesi organizator kuruluş ROMEXPO’nun www.romexpo.org elektronik adresinde (web sitesi) mevcut olup, bunlardan ülkemizce milli katılım sağlananların listesi aşağıda sunulmuştur.
II.1.6. Belli başlı Ekonomik ve Ticari kuruluşlar II.1.6.1. Tarım, Ticaret, Hizmetler, Ulaştırma, İnşaat ve Turizm Sektörlerinde Faaliyet Gösteren Belli Başlı Firmalar, Kuruluşlar ve Mesleki Kuruluşları ZİRAAT MAKİNALARI ÜRETİCİLERİ BİRLİĞİ (Asociaţia Constructorilor de Echipamente şi Maşini Agricole) Adres : Bd. Decebal, No. 111, CRAİOVA Tel : 004 (0251) 43 92 94 Cep : 004 0722 28 51 49 Fax : 004 (0251) 43 96 34 E-mail : mat@rdslink.ro Web : www.matcraiova.ro ROMANYA TİCARET VE SANAYİ ODASI (Camera de Comert şi İndustrie a Romaniei) Adres : Bd. Octavian Goga, No. 2, Tronson I, Sector 3 BÜKREŞ Tel : 004 (021) 319 01 14-18 / 21-23 / 319 00 88 Fax : 004 21 319 01 01 E-mail : ccir@ccir.ro Web : www.ccir.ro
(Camera de Comert şi İndustrie a Municipiului Bucureşti) Adres : Bd. Octavian Goga, No. 2, Tronson II Sector 3 BÜKREŞ Tel : 004 (021) 319 01 14-18 / 21-23 / 319 00 88 Fax : 004 21 319 01 01 E-mail : ccir@ccir.ro Web : www.ccir.ro
(ARTRI – Asociatia Romana pentru Transporturi Rutiere İnternationale) Adres : Str. Alexandru Constantinescu Nr. 12, Sector 1, Bucuresti Tel : 004 (021) 319 45 25; Fax : 004 (021) 319 48 07; E-mail : office@artri.ro Web : www.artri.ro
(UNTRR – Uniunea Nationala a Transportatorilor Rutieri din Romania) Adres : Str. Ienachiţă Văcărescu nr. 60, sector 4, Bucuresti
Fax : 004 (021) 335 48 25; 337 48 53; E-mail : office@untrr.ro Web : www.untrr.ro ROMTRANS S.A. (Gümrükleme, Ulaştırma, Nakliye hizmetleri) Adres : Calea Rahovei, nr. 196 C, sector 5, Bucureşti CP 1-893, Cod Postal 050908 Tel : 004 (021) 317 61 36- 48 Fax : 004 (021) 317 61 72 E-mail : office@romtrans.ro Web : www.romtrans.ro
(ARACO – Asociatia Romana a Antreprenorilor de Constructii) Adres : Splaiul İndependentei, nr. 202A, sector 6, 060022 Bucuresti
Fax : 004 (021) 312 96 26 E-mail : contact@araco.org Web : www.araco.org TURİZM AGENTALARI BİRLİĞİ (ANAT – Asociatia Nationala a Agentiilor de Turism) Adres : Splaiul Unirii nr. 16, sector 4, cod 040035 Bucuresti Tel : 004 (021) 312 68 43; 312 08 02 Fax : 004 (021) 312 19 08 E-mail : office@anat.ro Web : www.anat.ro II.1.6.2. Ülkede Yerleşik Olarak Faaliyette Bulunan Türk sermayeli şirketler ve Firma Temsilcilikleri ile Türk Kültür vb Derneklerinin İsim, Adres, Telefonları 1) ROMANYA’DA BAŞLICA TÜRK SERMAYELİ FİRMALAR PROLEMN S.A. ( Kastamonu Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş .) Ağaç işleme sanayii Str. Ierbus, 37, 4225 REGHIN, MUREŞ, 0265/521241 RULMENTI S.A. (Kombassan İnşaat Tarım ve Sanayi İşletmeleri Tic. A.Ş. ) Rulman üretimi Str. Republicii, 320, 6400 BÂRLAD, VASLUI, 0235/411120, 0235/413838 ROMPAK S.R.L. ( PINAR GIDA SANAYI VE TICARET A.Ş. ) Diğer yerde sınıflandırılmamış diğer gıda maddelerinin üretimi Str. Gradinitei, 1, 705200 PAŞCANI, IAŞI, 0232/765120, 0232/767072 UNVER S.R.L. ( UNVER MUHARREM ) Plastik folyo, boru, profil üretimi Str. Nicolae Balcescu, 4/B, 4150 ODORHEIU SECUIESC, HARGHITA, 0266/219411, 0266/219410 ERDEMIR-ROMANIA S.R.L. ( EREGLI DEMIR VE ÇELIK FABRIKALARI T.A.S.) İlkel şekilde demir ve alaşımlı metal üretimi Sos. GAESTI, 18, 200 TÂRGOVIŞTE, DÂMBOVIŢA, 0245/607100, 0245/606070 ROMDIL COM S.R.L. ( ANDIC AHMET ) Bisküvi ve diğer benzeri ürünlerin üretimi Str. EUROPA, 25, 4800 BAIA MARE, MARAMUREŞ, 0744615651, MAJESTIC TOURISM S.A., ( SELIM SUAT ORSAN ) Otelcilik Calea VICTORIEI, 38-40, 70000, SECTOR 1, Bucureşti, 0726852909, 3113363, GKY REAL ESTATE INVESTMENTS S.A. (Garanti Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.) Emlakçılık WTC, P-ta Montreal, 10, intr. F, 1, Bir. 46, 1, 70000, Sector 1, Bucureşti, PROVUS SERVICE PROVIDER S.A., SERVUS BILGISAYAR A.Ş Elektrikli ev eşyası, radyo, televizyon toptancılığı Str. VASILE MILEA, 2H, , Parter, Sector 6, Bucureşti, 021/3158730 BEYLER S.A., HOS AHMET Metal kapı ve aksesuarlarının üretimi Com. VANATORI, 6213, VÂNĂTORI, GALAŢI, 0236/329127 PET CILB IMPEX S.R.L., AKDERE MEHMET Plastik folyo, boru, profil üretimi Str. UNIRII, 148, BALOTEŞTI, ILFOV, ROM - FAINA S.A. (KARABEKMEZ MUSTAFA, Mustafa BULUT, Şeker ÜNAL, Herheser ENGİN, Murat BEKAR ) Değirmencilik ürünlerinin üretimi Sos. OLTENITEI, 206, POPEŞTI LEORDENI, Ilfov, 0788304304, 021/4920991 MERT S.A. (ONCEL MEHMET EMIN) Diğer yerde sınıflandırılmamış diğer gıdadışı maddelerinin toptancılığı Sos. BUCURESTI-URZICENI, 50A, 8244 AFUMAŢI, ILFOV, 021/3125050 ARCTİC S.A. (KOÇ HOLDING-ARÇELİK) Beyaz eşya üreticisi www.arctic.ro 2) ROMANYA’DAKİ TÜRK İŞADAMLARI KURULUŞLARI TÜRK İŞADAMLARI DERNEĞİ (TİAD) Başkan : Ömer SÜSLİ Genel Sekreter : Güven GÜNGÖR Adres : Str. Ritmului, No.7, Sector 2 BÜKREŞ Tel : 0040 21 250 67 73; 250 18 77; 250 67 46 Fax : 0040 21 250 45 93 E-mail : tiad@tiad.ro Web : www.tiad.ro ROMANYA-TÜRKİYE TİCARET VE SANAYİ ODASI TRANSİLVANYA Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|