20
Mutluluğun Geçiciliğini Talihin Kararsızlığını Söyler
1045 Ay-Toldı isteklerinin tümüne kavuştu
Geçici kut yaşlandı, desteğini çekti
1046 Bilge yine iyi söylemiş
Tam olunca nimet, yiyecek bulunmaz demiş
1047 Yine bu konuda bilge ne demiş
Tam olunca nimet, yaş tükenirmiş
111
Yusuf Has Hacib ■
1048 Ne iyi söylemiş bilgili sözünü
Bu bilge sözü, bilgisizin gözü
1049 İnen çıkar, çıkan iner
Yürüyen durur, parlayan söner
1050 Her şey kendi olgunluğunu bekler
Olgunlaşınca da inişe geçer
1051 Ay-Toldı tüm dileklerini buldu
Tüketti yaşamı, durakaldı malı
1052 Yine küçüldü bu dolunayı
Katı kışa döndü, parlak yazı
1053 Uyumlu unsurlar
*
içten karıştı
Güçlendi biri, üçünü tuttu bastırdı
1054 Unsurlar değişti, çiğ oldu aşı
Ağır oldu gönlü, hastalandı
1055 Unsurlar bozulunca gücü çok eksildi
Söğüt gibi düz bedeni, eğildi gitti
1056 Ağır hastalık geldi yere çaldı
Döşeğe girip yattı, bunaldı
1057 Otacılar gelip nabzına baktılar
Hastalığı neymiş deyiverdiler
1058 Biri dedi: Kan tutmuş bunu
Açıp damarını akıtmalı kanı
1059 Biri dedi: Müshil içirmek gerek
Kabız olmuş şimdi boşaltmak gerek
1060 Biri gül suyuyla şerbet hazırladı
Biri hazırladığı ilacı verdi
1061 Ot, ilaç kalmadı bak neler yaptılar
Yarayan ne varsa onu verdiler
* Uyumlu unsurlar: Eski tıbba göre insan bedenindeki balgam, safra, sevda ve kanın
uyumu sağlığın, uyumun bozulması hastalığın sebebidir
112
■ Kutadgu Bilig
1062 Yararı olmadı günden güne hastalığı arttı
Azaldı gücü, yitirdi kendini
1063 Ne der işit sakınan
*
kişi
Sakınan kişidir kişilerin başı
1064 Gerek selise kat, gerek tiryak yap
Gerek matridus kat, gerek müshil yap
**
1065 Gerek otacı tut, gerekse sihirbaz
Ölene hiçbiri yararlı olmaz
1066 Aymaz olma ey hayatta olan
Yaşıyor olsan da öleceksin sen
***
1067 Duydu hakan Ay-Toldı’nın hâlini
Ölümün öncüsü hastalık değdirmiş elini
1068 Hakan sormaya geldi bu Ay-Toldı’yı
Gelip gördü, yatar hâlini
-Hakanın Ay-Toldı’ya sorusu-
1069 Sordu hakan: Şimdi gönlün nasıl
Hastalığın nedir, uykun nasıl
-Ay-Toldı’nın hakana cevabı-
1070 Ay-Toldı ey kutlu hakan dedi
Çaresiz hastalık tuttu beni
1071 Doluydu ayım, küçüldü
Güzeldi görüntüm, şimdi bozuldu
1072 Sevinçle doğardı doğan günüm
Günüm batar gibi, ışımaz gecem
* Sakınan: Dinin yasaklarına uyan
** Selise, tiryak, matridus,müshil: Çeşitli panzehir ve ilaçlar
113
Yusuf Has Hacib ■
1073 Güvendiğim dirilik kayboldu
Kararsız dünya çevirdi yüzünü
1074 Sevinç, arzu, nimet geride kalır
Tasa, kaygı, mihnet bana gelir
1075 İşte bugün senden ayrılıyorum
Pişmanlık ve sıkıntıyla inleyerek gidiyorum
1076 Ne der işit büyük il beyi
Halkın başındaki insanların iyisi
1077 Ne iyi olurdu bu devlet gelse
Gitmese, dileğe göre davransa
1078 Ne iyi şeydir bu beylik işi
Ölüm olmasa yürüse kişi
1079 Ne görkemliydi yiğitlik günü
Yaşlılık olmasa yürüse doğru
-Hakanın Ay-Toldı’ya cevabı-
1080 Hakan dedi: Ay-Toldı bırak bu sözleri
Böyle söyleme ey temiz gönüllü
1081 İnsan hastalanır bak iyi olur
Ey güçlü, hastalık yalnız sana değildir
1082 Niye böyle kötü konuşuyorsun
Niye gönlünü bozuyorsun
1083 Seninle avunup yaşıyordum
Şimdi değişti sözün, buna üzülüyorum
1084 Allah iyi etsin, böyle söyleme
Yüreğimi yakma böyle sözlerle
-Ay-Toldı’nın hakana cevabı-
1085 Ay-Toldı dedi: Ey kutlu hakan
Arama, ilacı yok bu hastalığın
114
■ Kutadgu Bilig
1086 Her kim doğarsa ölecektir
Her ne yükselirse, inecektir
1087 Yokuşun inişi var, yükselmenin batışı
Sevincin kaygısı var, acının tatlısı
1088 Yine sana dedim sözümü
Kararsız tavrımı, değişken huyumu
1089 Ben tavrımı anlattım sana
Gönül bağlamamalıydın bana
1090 Gidiyorum ben, kuşku duyma buna
Doğan ölmez denirse, inanma
1091 Güvenilmez deme, sövme bana
Bırakacak seni de, inanma dünyaya
1092 Cefa kıldı diye ilenme bana
Benden de cefacı olan, bu dünyadır sana
1093 Boş bulunma, öleceksin benden sonra
İnanma dünyaya, güvenme ona
1094 Değer verdin daha ben çalışmadan
Yeterince hizmet veremedim ey hakan
1095 Benim arzum, dileğim ölmek değil
Gidip gelmekliğim bugün değil
1096 Yukarı gidiyorum güçsüzleşip
Kurtulacak yerim yok canlılık bulup
1097 Yoktum, yarattı, yetiştirdi beni
Küçük oğlandım, büyüttü beni
1098 Yalın yüzlüydüm, sakal bitirdi
Kara kuzgundum, kuğuya benzetti
1099 Ok gibiydi, eğildi bedenim
Ömür tükendi, doldu zamanım
1100 Yine iyi demiş bilgili bilge
Ey mutlu insan, bunu dinle
|