Temel hukuk dr. O. İnanç GÜney

Hukuka aykırı fiiller, hukuk düzeninin onaylamadığı ve kendilerine hukuki sonuç bağlanan insan eylem ve davranışlardır. Kişinin başkasından aldığı borç parayı ödememesi hukuka aykırı fiili ortaya çıkarır.

Hukuka uygun fiiller, hukuk düzenini bozmayan ve hukuki sonuç doğuran insan eylem veya fiilleridir. Duygu açıklamaları, bilgi açıklamaları ve irade açıklamaları olarak sınışandırılırlar.

5.4.3. Hukuki İşlemler

• 5.4.3. Hukuki İşlemler

• Hukuki işlemler, katılanların sayısına göre

• Tek taraşı ve
• Çok taraşı olarak ikiye ayrılır.

• Tek taraşı işlemde vasiyetname, iptal, fesih gibi işlemler yer alır. İki veya çok taraşı işlemlere ise satış sözleşmeleri ve kurul kararları örnek verilebilir.

• Malvarlığına yaptığı etkiye göre hukuki işlemler

• Borçlandırıcı işlemler ve
• Tasarrufi işlemlerdir.

• Borçlandırıcı işlemler, genellikle bir borç sözleşmesidir. Örneğin satım ve kira sözleşmeleri borçlandırıcı işlemlerdir.

• Tasarrufi işlemler, bir hakkı veya ilişkiyi doğrudan doğruya etkileyen, onu karşı tarafa geçiren, değiştiren veya ortadan kaldıran işlemlerdir. Tasarruf işlemiyle kişinin malvarlığında azalma olur. Kişi bilgisayarını diğer kişiye satarsa, bilgisayarı devreder ve onun haklarını kaybeder.

6. ÜNİTE: KİŞİLER HUKUKU-I

• 6. ÜNİTE: KİŞİLER HUKUKU-I

• 6. 1. KİŞİLER HUKUKUNUN KONUSU 

• Medeni hukukun birinci alt dalını oluşturan kişiler ( şahsın ) hukukunu (Medeni Hukuk; Kişiler Hukuku, Aile Hukuku, Miras Hukuku, Eşya Hukuku, Borçlar Hukuku dallarına ayrılır), kişiliğin ( şahsiyetin ) kazanılması, kapsamı, korunması ve sona ermesini düzenleyen kurallardan meydana gelir. Bu çerçevede kişilerin ehliyetleri, hısımlık( Soyca veya evlilik sonucu aralarında bağ bulunanlardan her biri, akraba), yerleşim yeri ve kişisel durum sicilleri kişiler hukuku tarafından düzenlenir.

• Kişi, hukukun temel kavramlarından biridir. Çünkü, hukuk zaten “kişiler” için vardır. Kişinin olmadığı yerde hukuka da gerek yoktur. Ayrıca hak da hukuk düzeninde kişiler için düzenlenmiştir. Nitekim hak, hukuk düzeninin kişilere tanıdığı yetki olarak tanımlanmaktadır.

• 6.1.1 Kişi Kavramı

• Hukukta kişi, haklara ve borçlara sahip olabilen varlıklar olarak tanımlanır. Bu ünite içerisinde göreceğimiz, medeni haklarda yararlanma ehliyeti (hak ehliyeti) ile kişi terimi aynı anlamlara gelmektedir.

Hukuk düzeni; hangi varlıkların kişi kabul edileceğini düzenlemiştir. Bu anlamda, kişi kabul edilecek varlıklar sadece insanlardan ibaret değildir. Hukuk düzeni tarafından tespit edilmiş ve hukukun aradığı şartlara sahip olan varlıklar kişi olarak kabul edilmektedir. Kişilerin gerçek kişiler ve tüzel kişiler olmak üzere iki çeşidi vardır. 

• Hukuk düzeni; hangi varlıkların kişi kabul edileceğini düzenlemiştir. Bu anlamda, kişi kabul edilecek varlıklar sadece insanlardan ibaret değildir. Hukuk düzeni tarafından tespit edilmiş ve hukukun aradığı şartlara sahip olan varlıklar kişi olarak kabul edilmektedir. Kişilerin gerçek kişiler ve tüzel kişiler olmak üzere iki çeşidi vardır. 

• Gerçek kişiler insanlardır. Tüzel kişiler ise hukukun aradığı şartlar çerçevesinde bir araya gelmiş “insan ve mal toplulukları “ olarak tanımlanır.

• 6.1.2 Kişilik Kavramı 

• Kişilik kavramı, kişi kavramına göre daha geniş kapsamlıdır. Kişilik, haklara ve borçlara sahip olma gücü yanında, kendi eylem ve işlemleriyle haklara ve borçlara sahip olmayı, kişilik haklarını ve kişisel durumları kapsar.

• Kişi kavramı, sadece medeni haklardan(kişinin varlığına bağlı ve herkesin sahip olması gereken;konuşma özgürlüğü, basın özgürlüğü, toplanma özgürlüğü, oy verme özgürlüğü, angarya yasağı, kamusal alanda eşitlik... gibi hakları kapsayan haklar bütününe denir) yararlanabilme ehliyetini ifade ederken, kişilik kavramı medeni haklardan yararlanma ehliyeti yanında medeni hakları kullanma ehliyeti ile kişisel haklar ve kişisel durumları kapsayan bir değerler bütünüdür.

• Kişilik hakları ise, kişilerin maddi, manevi bütünlüğü ve varlıkları üzerinde sahip bulundukları hakları ifade eder. Vücut sağlığı ve bütünlüğü, hürriyeti, şeref ve haysiyeti, fikri faaliyetleri üzerindeki hakları ve mal varlığı kişilik haklarına örnek verilebilir.

6.2. KİŞİLER HUKUKUNUN KAPSAMI

• 6.2. KİŞİLER HUKUKUNUN KAPSAMI

• Hangi varlıkları kişi olarak kabul edileceği hukuk düzeni tarafından belirlenir. Bu gün modern hukuk düzenleri kişilerin iki çeşidi olduğunu kabul etmektedir. Bunlardan biri gerçek kişiler diğeri ise tüzel kişilerdir.

• Gerçek kişiler insanlardır. Nitekim medeni kanunumuz kişiler hukukunun birinci kısmını ilk maddesinde “her insanın hak ehliyeti vardır. Buna göre bütün insanlar, hukuk düzeninin sınırları içerisinde, haklara ve borçlara ehil olmada eşittir.” (md.8) demek suretiyle bütün insanları hak sahibi yani kişi olarak kabul etmektedir.

• Hukuk düzeni, gerçek kişiler dışında tüzel kişilere de yer vermiştir. Medeni kanunumuzun tüzel kişilerle ilgili ikinci kısmının birinci maddesinde “başlı başına bir varlığı olmak üzere örgütlenmiş kişi ve toplulukları belli bir amaca özgülenmiş olan bağımsız mal toplulukları kendileri ile ilgili özel hükümler uyarınca tüzel kişilik kazanırlar.” (MK md.47) demek suretiyle gerçek kişiler dışındaki varlıklara da hukuk düzeni sınırları içerisinde kişi olarak kabul edileceğini belirtmektedir.