Tercemesi tarafımızdan yapılmıştır. Allah razı olsun, demeyi unutmayın!

Cafer bin Süleyman bin Ali bin Abdullah bin Abbas: Ebul Kasım el-Abbâsî. Mansur'un amca oğludur. Hafız ez-Zehebî Onun hakkında şöyle demiştir: “Asil meliklerden biri idi. Cömertti, eli açıktı, cesurdu, âlimdi, celâlet ve efendilik sahibi idi. Mansur Onu, Abdullah bin Rebî el-Harisî'nni azlinden sonra 146 senesinde Medine valiliğine atamıştır. Denilmiştir ki: “İmam Malik'İn tecrit edilmesini ve kırbaçlanmasını emreden Odur”. [Bkz. Taberî'nin Tarihi 7: 656; Ensabu-l Eşraf 3: 96; es-Siyer 8: 72. Ayrıca bkz. Es-Sİyer'deki biyografisi 8: 212].
el-Hâkim: O, büyük hafız Ebu Abdullah Muhammed bin Abdullah ed-Dabiyy en-Nîsâbûrî'dir. Sahîhayn üzerine yazılan El-Müstedrek'in sahibidir. İbni-l Bey' olarak maruftur. Küçüklüğünde babası kendisine ders vermiştir. Sonra kendi ders almıştır. Yaklaşık 2000 (iki bin) şeyhten yazmıştır. Okumaları bir cemaata yapmıştır. Hadis ilminde/marifetinde üstad olmuştur. Hadisleri sınıflandırmış, tahric etmiş, cerh ve adl etmiş, tashih ve talil etmiştir. İlim denizlerinden biri idi. Hz. Ali (RA) taraftraı idi. Hicretin 405. senesinde vefat etmiştir. [es-Siyer 17: 162].
el-Haccac bin Yusuf es-Sekafî: Şüphesiz ki O, el-Velid'in valiliği döneminde Said bin Cübeyr'i katletmiştir. Bu olaydan 6 (altı) ay sonra Haccac ölmüştür ve Said bin Cübeyr'den sonra da kimseyi öldürmemiştir. Yahya bin Said şöyle demiştir: Haccac 95 (doksan beş) senesinde ölmüştür. (Tarihi Sağıyr, Buhari, Sayfa: 102; İdaratu Tercumâni-s Sunne, Lahur).
Hasen bin Hayy: Hasen bin Salih bin Hayy 100 (yüz) seensinde doğmuştur. Hicretin 168. senesinde de gizlenerek vefat etmiştir. Şia Zeydiyye'nin büyüklerinden, önde gelenlerinden ve âlimlerindendi. Fakih bir kelamcı idi. Çeşitli kitapları vardır. Kitabu-t Tevhîd, Ali'nin Fatıma'dan Olan Çocuğunun İmameti Kitabı, el-Câmi' fi-l Fıkh Kitabı Ona aittir. (el-Fihrist, İbni Nedim, Sayfa: 178; Ravâi'u-t Turâsi-l Arabiyy-Hayyât Yayınevi, Beyrut) [es-Siyer 7: 361].
Hasen bin Ziyad el-Lu'luî: Ebu Hanife'den ilim almıştır. Sonra Ebu Yusuf'tan, sonra Muhammed bin Hasen'den ilim almış ve çeşitli kitaplar tasnif etmiştir. Hicretin 204. senesinde de vefat etmiştir. (el-Fikrus Sâmî, Sayfa: 210) – [es-Siyer 9: 543].
Hasan-ı Basrî: O, Hasan bin Yesar el-Basrî Ebu Saîd'dir. Tabiîdir. Basra ehlinin imamı ve çağının ümmetinin önde gelen âlimidir. Hicretin 21. senesinde Medine'de doğmuştur. Ali bin Ebî Tâlib'in idaresi döneminde gençlik çağına ermiştir ve Basra'da iskan etmiştir. Kalplerdeki heybeti azametli olmuştur. Hicretin 110. senesinde vefat etmiştir. (Kaynak) [es-Siyer 4: 563].
Hammad bin Ebî Hanîfe: Babasının mezhebi üzere idi. Sulh ve hayır işlerine her zaman önayak olmuştur. İbni Udey ve diğer bazıları kendisini hıfzı/ezberlemesi cihetinden zayıf görmüşlerdir. [Vefeyâtu-l A'yân 2: 205; Lisânu-l Mîzân 2: 346].
Hammad bin Ebî Süleyman: Ebu ismail el-Kûfî. Eş'arîlerin önderidir. Enes bin Malik'ten rivayette bulunmuştur. İbrahim en-Nehaî'den fıkıh öğrenmiştir. Ashabı içinde en asil, en fakih, en sağlam, basîret ve münazara alanında en basîretli olan Odur. Ayrıca O, İmam Ebu Hanîfe'nin şeyhidir. O, zekî imamlardan, kerem sahibi cömertlerden biri idi. Kendisinin serveti, haşmeti ve cemali vardı. Hicretin 120. senesinde vefat etmiştir. [es- Siyer 5: 231].
Hammad bin Zeyd bin Dirhem el-Ezdî Mevlâhum el-Basrî Ebu İsmail: Yaşadığı asırda Irak'ın şeyhidir. Nitelikli hadis hafızlarındandır. Doğumu Basra'da hicretin 98. senesinde vukû bulmuştur. Vefatı da yine orada hicretin 179. senesinde gerçekleşmiştir. 4000 (dört bin) hadisi ezbere biliyordu. [es-Siyer 7: 456].


el-Halil bin Ahmed el-Bustî: Bu zarın biyografisini bulamadım.
Dârekutnî: O nitelikli imam ve hafızdır. Et-Tesânîf'in (Tasniflerin) sahibidir. Künyesi Ebul Hasen Ali bin Ömer el-Bağdâdî'dir. O, Bağdat'ta yer alan Dâr el-Kutn mahallesi halkındandır. Ebul Kasım el-Beğavî'den ve tabakasından rivayette bulunmuştur. Hâkim Ondan bahsederek şöyle demiştir: “Ezberlemede, anlamada ve verâda asrının biriciği; kârî ve nahivciler içinde de imam/önder olmuştur”. Hicretin 385. senesinde vefat etmiştir. [es-Siyer 16: 449].
Davud bin Ebî Hind: O, imam hafız sika Ebu Muhammed el-Horasânî'dir. Sonra Basralı olmuştur. Said bin Müseyyeb'den, Ebu Osman el-Hindî'den, eş-Şa'bî'den, Muhammed bin Sirin'den ve diğerlerinden hadis nakletmiştir. Ayrıca kendisi, Enes bin Malik'i görmüştür. Hicretin 139. veya 140. senesinde vefat etmiştir. [es-Siyer 6: 376].
Davud bin Ali bin Halef: Künyesi Ebu Süleyman'dır. Zahirî fakihtir. Aslen İsfahanlıdır. Verâ sahibi, âbid ve zahid idi. Ondan yapılan rivayetler çok kıymetlidir. (Tarih-u Bağdad, Hafız Ebu Bekir Ahmed bin Ali el-Hatîb, Vefatı: Hicrî 463, Mısır Baskısı, Cilt: 8, Sayfa: 369). [es-Siyer 13: 97].
Rebî bin Süleyman bin Abdilcebbar bin Kâmil el-Murâdî: Künyesi Mevlâhum Ebu Muhammed el-Mısrî el-Müezzin'dir. Şafiî'nin arkadaşıdır ve O'ndan yazarak rivayet etmiştir. Sikadır. Hicretin 270. senesinde Şevval ayının bitmesine 10 (on) gün kala bir Pazartesi günü vefat etmiştir. Tahavî demiştir ki: Onun, Müzenî'nin ve Muhammed bin Nasr'ın doğum tarihleri hicretin 174. senesidir. (Tehzîbu-t Tehzîb, İbni Hacer, Cilt: 3, Sayfa: 245, Sâdır Yayınevi, Beyrut) [es-Siyer 12: 591].
Rebîa er-Rey: Rebîa bin Ferruh et-Teymî (velâ yoluyla Medîneli) Ebu Osman. İmam, hafız, fakih ve müctehiddir. Rey (kıyas) hususunda basiretli idi ve bu nedenle lakabı er-Rey'dir. İbni-l Mâcişûn demiştir ki: “Sünneti Rebîa'dan daha iyi hıfz eden kimseyi görmedim”. Medine'de fetva sahibi idi. İmam Malik Ondan fıkıh öğrenmiştir. Enbar toprağına bağlı Haşimiyye'de vefat etmiştir. (Kaynak) [es-Siyer 6: 89].
Züfer bin Hüzeyl bin Kays el-Kûfî: İlim ve ibadetin arasını cem' eden zatlardan biri idi. Hadis ehlindendir. Hicretin 158. senesinde vefat etmiştir. (el-Fikrus Sâmî, 2. Çeyrek, Sayfa: 210) . [es-Siyer 8: 35].
Zührî: Muhammed bin Müslim bin Ubeydullah bin Şihâb ez-Zührî. Künyesi Ebu Bekir el-Medenî'dir. Güzide imamlardan biridir. Yaşadığı dönemde ilim ve fetva reisliği kendisine verilmiştir. Şüphesiz ki Muhammed bin Nuh, Onun fıkhın babları üzerine olan fetvalarını 3 (üç) kalın kitapta toplamıştır. 124 senesinde 72 (yetmiş iki) yaşında ölmüştür. (el-Fikrus Sâmî, 2. Çeyrek, Sayfa: 112) . [es-Siyer 5: 326].


es-Seriyy bin el-Hakem: 200 (ikiyüz) senesinde Mısır valisi olmuştur. Sonra 201 (ikiyüz bir) senesinde Mısır valiliğine Süleyman bin Galib getirilmiştir. Ama sonra es-Seriyy aynı sene tekrar Mısır valiliğine tekrar getirilmiştir. 205 senesinde vefat etmiştir ve vefatına kadar orada kalmıştır. [Bkz. Taberî Tarihi 8, 580; Valiler ve Kadılar, Sayfa: 161, 167, 172; Hüsnü-l Muhâdara 1: 593].
Said bin Müseyyeb bin Hazen el-Mahzûmî el-Kureşî el-Medenî: Tabiîn âlimlerinin başıdır. Hadisi fıkıha, zühde, ibadete ve verâya katmıştır. Onun mezhebi Malik'in Medine'deki mezhebinin aslıdır. Hicretin 93. senesinde vefat etmiştir. O, fıkhı, fetvayı, ilmi ve hadisi yayan 7 (yedi) fakihten biridir. (Kaynak) [es-Siyer 4: 217].
Süfyân-ı Sevrî: Künyesi Ebu Abdullah'tır. Hadis alanında müminlerin emiridir. Din ve takva ilimlerinde zamanının ehlinin imamıydı. Hicretin 97. senesinde Kûfe'de doğmuştur. 161 senesinde Basra'da vefat etmiştir. (Kaynak) [es-Siyer 7: 229].
Süfyan bin Uyeyne: Künyesi Ebu Muhammed'dir. Mekke Hareminin muhaddisidir. Hicretin 107. senesinde Kûfe'de doğmuştur. Sonra Mekke'de iskan etmiştir. Şafiî demiştir ki: “Malik ve Süfyan olmasaydı Hicaz'ın ilmi giderdi/kaybolurdu”. Hicretin 198. senesinde Mekke'de vefat etmiştir. (Kaynak) [es-Siyer 8: 400].

Süleyman bin el-Eş'as, (Sünen Sahibi Ebu Davud ): el-Ezdî es-Sicistânî. Yaşadığı dönemde hadis ehlinin imamıdır. Fıkıh, ilim, verâ, hıfz ve sağlamlık açısından dünya çapında imamlardan biridir. Hicretin 202. senesinde Sicistan'da doğmuş ve hicretin 275. senesinde Basra'da vefat etmiştir. En meşhur kitabı “Sünen”dir. O, kütübü sitteden biridir. Sünen'de 500.000 (beşyüz bin) hadis arasından seçtiği 4800 (dört bin sekiz yüz) hadisi cem' etmiştir. (Kaynak) [es-Siyer 13: 203].
Süleyman bin Cerîr ez-Zübeydî: Şîaya mensup biridir. Ebu Mansur el-Bağdâdî onu el-Firak adlı kitabında zikretmiş ve şöyle demiştir: “O, Sahabenin Ali'ye beyat etmeyi terk ederek en salih olanı terk ettiklerini, çünkü hilafete en layık olanın Ali olduğunu söylüyordu. Bu hatadır ama küfrü ya da fıskı mucip kılmaz”. (Lisânu-l Mîzân, Cilt: 3, Sayfa: 79, Beyrut) [Nisbetinin doğrusu “ez-Zeydî” şeklindedir. Zeydiyye mezhebinin Süleymaniye fırkası ona mensuptur. Onlara yine “el-Cerîriyye” de denir.

Bkz. El-Milel ven-Nihal, Şehristânî, 1: 214 (İbni Hazm'ın fasıl dipnotu ile beraber);

el-Farku beyne-l Firak 23;

Şîa Fırkaları, Nevbahtî, Sayfa: 9;

el-Hûr el-Îyn, Neşvan bin Said el-Hamîrî, Sayfa: 155;

el-Vâfî bi-l Vefeyât, 15: 360].

Şafiî: Muhammed bin İdris eş-Şafiî (Ebu Abdullah). Soyu, Haşim bin Abdulmuttalib'de Nebî (SAV) ile birleşmektedir. O, dört imamdan biridir. Şafiîlik kendisine nisbet edilmektedir. Hicretin 150. senesinde Filistin'in Gazze'de doğmuştur. İki yaşında iken Mekke'ye götürülmüştür. İki defa Bağdat'ı ziyaret etmiştir. Hicretin 199. senesinde Mısır'a yönelmiştir ve hicretin 204. senesinde orada vefat etmiştir. Kendisinin pek çok telif eseri vardır. En meşhur eserleri fıkıh dalında “el-Ummu fi-l Fıkh”, fıkıh usûlü dalında “er-Risâle” ve hadis alanında da “el-Müsned”dir. (Kaynak) [es-Siyer 10: 5].
Şube bin Haccac: İmam Ebu Bestam el-Atakî el-Ezdî Mevlâhum. Basra'nın şeyhi ve hadis alanında müminlerin emiridir. Tabiîne mensup bir halktan hadis rivayet etmiştir. Büyük bir imam topluluğu Onu senâ etmişler ve Onu ilimle, zühdle, kanaatle ve hayırla vasf etmişlerdir. Hadisin dışında Arapça'da ve şiirde de baş/üstad idi. Hicretin 160. senesinde vefat etmiştir. [es-Siyer 7: 202].
Müminlerin Annesi Âişe binti Ebî Bekr: Hazreti Âişe henüz 6 (altı) yaşında bir kız iken Resûl (SAV) onu Mekke'de nikâhlamıştır. Hazreti Âişe 9 (dokuz) yaşında iken de Nebî (SAV) Onunla Medine'de zifafa girmiştir. Hazreti Âişe 18 (on sekiz) yaşında iken de Nebî (SAV) vefat etmiştir. Hazreti Âişe de hicretin 56. senesinde Medine'de ölmüş ve geceleyin Baki kabristanına defnedilmiştir. Namazını Ebu Hureyre kıldırmıştır. O, kesinlikle kadınların en fakihi idi.. Kendisinin anlatılamayacak kadar çok fazileti vardır. En çok rivayette bulunan sahabiyelerdendir. Kendisi binlerce hadis rivayet eden sahabeden (ashâbı ulûf) biri olarak addedilir. Şeyhân ondan 316 hadis rivayet etmişlerdir. Yine bir çok insan da O'ndan rivayette bulunmuşlardır. (Kaynak) [es-Siyer 2: 125]. (Çevirenin Notu: Eskiden Araplarda kızların yaşından ilk 10 seneyi söylememe gibi bir âdet vardı. Örneğin 19 yaşındaki bir kızdan 9 yaşında diye bahsedilebiliyordu. Hazreti Aişe maddesi işlenirken de sanırım bu geleneğe uyulmuş. Çünkü Nebî (SAV)'in, 6 (altı) yaşında olan Hazreti Aişe ile evlendiğine dair tutarlı bir rivayet yoktur. Arapların kızların yaşlarını söyleme geleneği göz önüne alınırsa evlenmenin Mekke'de, Hazreti Aişe 16 yaşında iken gerçekleştiği ortaya çıkmaktadır).
Abdurrahman bin Udeys: Künyesi Ebu Muhammed el-Belevî'dir. Sahabiliği vardır. Fitne uğruna Mısır'dan Hazreti Osman'ın yanına hareket eden süvarilerin reisi idi. Hicretin 36. senesinde katl edilmiştir. [el-İsâbe, No: 5155].
Abdurrahman bin Mehdî: Ebu Said el-Anberî el-Basrî el-Lu'luî. Hadis hafızlarının imamlarındandır. Yaşadığı dönemde hadis alanında halkın en bilgilisi O idi. Hatta Şafiî Onun hakkında şöyle demiştir: “Dünya da ona denk olacak kimseyi tanımıyorum”. Hadis alanında tasnifleri vardır. Hicretin 198. senesinde Basra'da ölmüştür.. (İbni Hazm ve Risâle fi-l Mufâdale beyne-s Sahâbe, Said el-Afgânî'nin Tahkîki, Sayfa: 314). [es-Siyer 9: 192].
Abdulaziz bin Ebî Seleme: Benzer bir biçimde Abdulaziz bin Abdillah ibni Ebî Seleme şeklinde de geçer. Büyük imam müftü Ebu Abdullah et-Teymî Mevlâhum. Malik'in arkadaşı olan Müftü Abdulmelik bin el-Mâcişûn'un babası. Hicretin 164. senesinde vefat etmiştir. [es-Siyer 7: 309].
Abdullah bin el-Hâris bin Cüz: Mısır'ın fethine şahit olmuş ve orada iskan etmiştir. Sahabeden kalanların sonuncusu idi. Şeyhân kendisinden 2 (iki) hadis tahric etmişlerdir. Hicretin 86. senesinde ölmüştür. Rivayet edilir ki İmam Ebu Hanîfe henüz genç bir delikanlı iken onu görmüş ve O'ndan Resûlullah (SAV)'in şu hadisini işitmiştir: “Kim Allah'ın dininde bilinçlenirse, kederi hususunda Allah ona yeter ve onu hesap etmediği/ummadığı yerden rızıklandırır”. (Kaynak) [Tabakâtu ibni Sa'd 7: 497; el-İsâbe, No: 4589].
Abdullah bin Rebî el-Hârisî: Hicretin 145. senesinde el-Mansur onu Medine valiliğine getirmiştir. Ordusu kötü bir gidişat izlemiş ama o da ordusuna mani olmamıştır. Bu nedenle kitleler kendisine karşı ayağa kalkmaya başlamış ve o da kaçmıştır. Ebu Bekr bin Ebî Sebre hapisten çıkmış- İsa bin Musa onu, Nefsi Zekiyye Muhammed'e yardım ettiği için hapsetmişti-, insanlara hitap etmiş, onları taate davet etmiştir. Nihayet ahali sakinleşmiş ve Abdullah bin Rebî Medine'ye dönmüştür. Sonra hicretin 146. senesinde Ebu Cafer onu azl etmiş ve onun yerine Cafer bin Süleyman'ı getirmiştir. [Bkz. Tarih-i Taberî 7: 610-611, 656; Nesebi Kureyş, 429].
Abdullah bin Zübeyr: Medine'de, Resûlullah (SAV)'in oraya geldiği dönemde doğmuştur. Hicretin 73. senesinde Mekke'de katl edilmiştir. Onu Resûlullah (SAV) yetiştirmiş ve kendisine duacı olmuştur. Son derece ibadet eden, son derece cesur ve kararlı bir zattı. Afrika'nın fethine şahit olmuştur. Muaviye'nin vefatından sonra, hicretin 64. senesinde kendisine halife olarak beyat edilmiştir. Sonra Haccac Mekke'de Onu kuşatma altına almış ve Onu orada katl etmiştir. Şeyhân kendisinden 9 (dokuz) hadis tahric etmişlerdir. (Kaynak) [es-Siyer 3: 363].
Abdullah bin Abbas bin Abdulmuttalib: Ümmetin bilge zâtı ve Kur'ân'ın tercümanıdır. Hicretten 3 (üç) sene önce Şa'b yılında doğmuştur. Resûlullah (SAV) Onu kendi ilmi ile yetiştirmiş ve şöyle buyurmuştur: “Allahım! Onu mübarek kıl, onun bereketini artır, ona hikmeti öğret. Allahım! Onu dinde fakih kıl ve ona te'vîli (yorumlama kudretini) öğret”. İlminin enginliğinden ötürü “deniz” olarak adlandırılmıştır. O, dört büyük âlimden biridir. Yine O, en çok rivayette bulunan 6 (altı) zattan biridir. Şeyhân ondan 234 hadis rivayet etmişlerdir. Hicretin 70. senesinde Tâif'te vefat etmiştir. (Kaynak) [es-Siyer 3: 331].
Abdullah bin Abdulaziz el-Âbid: Künyesi Ebu Abdurrahman el-Adevî el-Amrî ez-Zahid el-Medenî'dir. İbni Hibban onu sikalar içerisinde zikretmiş ve demiştir ki: “Yaşadığı dönem ehlinin en zahid olanlarından ve ibadet etmek için en çok yalnızlığa çekilenlerindendi”. Hicretin 184. senesinde 66 (altmış altı) yaşında vefat etmiştir. (Tehzîbu-t Tehzîb, Cilt: 5, Sayfa: 302). [Tabakâti İbni Sa'd, 5: 435; el-İber, 1: 289].
Abdullah bin Amr bin el-Âs: Babasından önce Müslüman olmuştur. Müctehid âlimler ve çok hadis rivayet edenler arasında yer alan bir zat idi. Babası ile beraber Şam'ın fethine şahit olmuştur. Yermük günü sancak ondaydı ve o, fitnelere bulaşan babasını kınıyordu. Sahîhayn'da Ondan 45 hadis rivayet edilmiştir. Hicretin 63. senesinde Mısır'da ölmüştür. Kendisi ile babası arasında sadece 13 (on üç) yaş, bir diğer ifadeye göre ise 20 (yirmi) yaş fark vardı. (Kaynak) [es-Siyer 3: 79].
Abdullah bin Mübarek bin Vâzıh el-Hanzalî (velâ yoluyla et-Temîmî) el-Merzevî: Ebu Abdurrahman el-Hafız, Şeyhülislam, mücahid, ticaret ehli. Hicretin 118. senesinde doğmuştur. Horasan sakinlerindendi. Hicretin 181. senesinde, Rum gazvesinden dönerken Hiyt'te ölmüştür. (Kaynak) [es-Siyer8: 336].
Abdullah bin Mesud: Ebu Abdurrahman el-Huzelî. İslam'a ilk girenlerdendir. Önce Habeşistan'a sonra da Medine'ye hicret etmiştir. Resûlullah (SAV) ile beraber yaşanan tüm olaylara tanıklık etmiştir. Resûlullah (SAV), Ona o kadar ikramda bulunuyor ve Onu o kadar kolluyordu ki bazıları Onun Ehli Beyt'ten olduğunu sanıyorlardı. Allah'ın Resûlü (SAV)'e çok sıkı bağlı idi ve Nebî (SAV)'e çok hizmet ediyordu, O (SAV)'in misvakıyla, temizlik malzemeleri ile ve ayakkabıları ile bizzat ilgileniyordu. Pek çok fazilet sahibi idi. Kûfe'de ikamet etmiş ve âhir ömründe Medine'ye gelmiştir ve hicretin 32. senesinde orada ölmüştür. (Kaynak) [es-Siyer 1: 461].

Abdullah bin Yezid el-Fezârî el-Kûfî: Kelamcıdır. İbni Hazm en-Nihal'de, Haricîlerden İbaziyenin mezheplerini ondan aldıklarını zikretmiştir. (Lisânu-l Mîzân, Cilt: 3, Sayfa: 378). [İbni Nedim de bunu el-Fihrist'te Sayfa: 182' de (T. Fellûcel) ve Sayfa: 233'te (T. Tahran) belirtmiştir ve demiştir ki: “Haricîlerin büyüklerinden ve kelamcılarındandır. Şu kitaplar kendisine aittir: Kitabut-Tevhîd, Kitâbun ale-l Mutezile, Kitâbu-l İstitâ'a, Kitâbur-Reddi aler-Râfiza”. Bkz. Makâlâtu-l İslâmiyyîne, el-Eş'arî, Sayfa: 125 (T. Reyter-i Sâlise). İbni Hazm, Risâle-i Nukati-l Arûs'da, Risaleleri 2: 114-115, O ve Hişam bin Hakem'in Rafızîlerin imamı iki samimi dost olduklarını ve aralarından su sızmadığını zikretmiştir. El-Cahiz de el-Beyan'da 1: 46 bu durumu benzer bir biçimde zikretmiştir].
Ubeydullah bin Ali bin Ebî Râfi el-Medenî: Nebî (SAV)'in azatlı kölesidir. Tirmizî demiştir ki “Ubeydullah bin Ali daha sahihtir.” Dedesinden mürsel olarak rivayette bulunmuştur. İbni Hibban onu sikalar arasında zikretmiştir. (Tehzîbu-t Tehzîb, İbni Hacer, Cilt: 7, Sayfa: 37, Sâdır Yayınevi, Beyrut).
Osman bin Affan: Cennetle müjdelenen on sahabi içinde, Ali'den sonra nesep bakımından Resûlullah (SAV)'e en yakın olan O'dur. Nebî (SAV)'in kızları Rukiye ve Ümmü Gülsüm ile evlenmiştir. Bunun için de zinnureyn (iki nur sahibi) olarak isimlendirilmiştir. Denilmiştir ki Nebî (SAV)'İn iki kızını nikahlayan başka biri yoktur. Otuz küsur yaşında iken Ebu Bekir vasıtası ile Müslüman olmuştur. Habeşistan'a hicret etmiştir. İki kıbleye doğru da namaz kılmış ve iki hicreti de yerine getirmiştir. Ceyşü-l Usreyi (zorluk ordusunu) donatmıştır. Rûme kuyusunun satın almış ve tasadduk etmiştir. Bir rekatta Kur'ân'ı hatmeden ilk kişi idi. Şeyhân Ondan 16 hadis tahric etmişlerdir. Hicretin 35. senesinde 90 (doksan) yaşında mazlum olarak katl edilerek can vermiş ve Baki kabristanına defnedilmiştir. (Kaynak)
Osman bin Müslim el-Bettî Ebu Amr el-Basrî: Yün elbiseler satıyordu. Bu nedenle de kendisine el-Bettî (yün elbiseci) denilmiştir. Enes bin Malik'ten, Şa'bî'den, Abdulhamid bin Seleme'den ve Hasen'den rivayette bulunmuştur. Ahmed, Darekutnî, İbni Said ve İbni Muîn, Abbas'ın Ondan naklettiklerine güvenmişlerdir. İbni Sa'd demiştir ki: “Onun hadisleri vardır. O, rey ve fıkıh sahibi idi”. [es-Siyer 6: 148].
Ukaylî: İmam, hafız, tenkitçi Ebu Cafer Muhammed bin Amr bin Musa al-Ukaylî el-Hicâzî. “ed-Duafâ” adlı eserin musannifidir. Ebul Hasan bin el-Kattan el-Fâsî Onun hakkında şöyle demiştir: “Ebu Cafer el-Ukaylî kadri celil ve hadis âlimi olan, hıfz hususunda önde gelen bir sikadır”. Hicretin 322. senesinde Mekke'de vefat etmiştir. [es-Siyer 15: 236].
Alkame bin Kays en-Nehaî: O, Ebu Şibl el-Hemdânî'dir. Muhadram bir tâbiîdir. Irak'ın fakihi idi. Hidayet, nitelik ve fazilet cihetinden, ashabı olduğu İbni Mesud'a benziyordu. Resûlullah (SAV) hayatta iken doğmuştur. Sahabeden hadis rivayet etmiştir. Pek çok kimse de kendisinden rivayette bulunmuştur. Sıffeyn'e ve Horasan gazasına tanık olmuştur. İki sene Harezm'de ve bir müddet de Merv'de oturmuştur. Kûfe'de de iskan etmiştir. Hicretin 62. senesinde 90 yaşında Kûfe'de vefat etmiştir. (Kaynak) [es-Siyer 4: 53].
Ali bin Ebî Tâlib Ebul Hasan Ebu Turab: Resûlullah (SAV)'İn amca oğludur. Nebî (SAV)'in kızı Fâtıma ile nikâhlanmıştır. Bisetten 10 (on) sene önce doğmuştur. Nebî (SAV)'in yanında yetişmiştir. Çocuklar içerisinde ilk Müslüman olan O'dur. Tebük gazvesi hariç Resûlullah (SAV) ile beraber tüm yaşananlara tanıklık etmiştir. Hz. Ömer'in tayin ettiği Şûrâ üyelerinden biri idi. İlim ve fetva mercîsi idi. Osman'ın katledilmesinden sonra hilafeti almıştır. Hicretin 40. senesi Ramazan ayının 17. gecesi katledilmiştir. O'nu 63 (altmış üç) yaşında iken Haricî Abdurrahman İbni Mülcem katletmiştir. Şeyhân kendisinden 44 hadis rivayet etmişlerdir. (Kaynak).
Müminlerin Emiri Ömer bin Hattab el-Kureşî el-Adevî: Annesi Hanteme, Ebu Cehil'in kız kardeşidir. Resûlullah (SAV) Onu “Ebu Hafs” olarak künyelemiş ve “el-Fârûk” olarak da adlandırmıştır. Habeşistan'a hicretin hurûcundan sonra Müslüman olmuştur. İki kıbleye doğru da namaz kılmıştır. Tüm yaşananları/olayları görmüştür. Resûlullah (SAV) kendisinden razı olarak vefat etmiştir. Nebî (SAV), O'nun Cennetlik ve şehit olduğuna şehadet etmiştir. Şeyhân kendisinden 81 hadis rivayet etmişlerdir. Allah O'ndan razı olsun, Mecûsi Firuz Ebu Lu'lu'un elinde maktul olarak can vermiştir. (Kaynak).
Ömer bin Abdulaziz bin Mervan el-Emevî: Adaleti üzere icmâya varılmış âdil halifedir. İmamdır, hafızdır, müminlerin emîridir. O, yüz(yılın) başındaki müceddid âlimlerin ve emîrlerin ilki sayılmıştır. Vali olduktan 2 (iki) sene sonra, hicretin 101. senesinde ölmüştür. (el-Fikrus Sâmî, 2. Çeyrek, Sayfa: 199) [es-Siyer 5: 114].
Amr bin Hâris bin Yakup el-Ensârî:
Kârî ve fakihtir. İmamlardan biridir. İbni Vehb demiştir ki: “Eğer Amr bize kalsaydı, Malik'e ihtiyaç duymazdık”. İbni Muîn Onu sika saymıştır. Altı imam da Ondan hadis tahric etmiştir. Hicretin 148. senesinde vefat etmiştir. (el-Fikrus Sâmî, 2. Çeyrek, Sayfa: 191) [es-Siyer 6: 349].
Amr bin Hikam, Şu'be'den: Ebu Osman el-Basrî. Ali ve diğer insanlar onu zayıf görmüşlerdir. (Kitâbud- Duafâis-Sağıyr, İmam Ebu Abdullah Muhammed bin İsmail el-Buhârî, Tercümân-ı Sünnet İdaresi, Lahur) [Ayrıca Bkz. Mîzânu-l İtidâl 3: 254; Lisanu-l Mîzân 3: 360].
Amr bin Ubeyd bin Bâb: Kendisine “İbni Keysân et-Temîmî” de denilmektedir. Hasan-ı Basrî'den rivayette bulunmuştur. Ebu Hâtem, Amr bin Ubeyd'in hadisinin metruk olduğunu belirtmiştir. (Tehzîbu-t Tehzîb, Cilt: 8, Sayfa: 70) [es-Siyer 6: 104].
Kasım bin Asbağ el-Beyânî al-Kurtubî: Endelüs'ün muhaddisidir. Hadis, Kur'ân, sünnet/rivayetler ve nesapler alanında kitaplar tasnif etmiştir. Hicretin 247. senesinde doğmuş ve hicretin 340. senesinde Kurtuba'da ölmüştür. (Saîd el-Afgânî: İbni Hazm ve Onun Sahabe Arasındaki Mufâdale konusundaki risâlesi) [es-Siyer 15: 472].
Kasım bin Selam: Ebu Ubeyd el-Ezdî. Tasniflerin (et-Tesânîf) sahibidir. Hadis, fıkıh ve dil alanında güzide imamlardan biridir. İshak bin Raheveyh demiştir ki: “Ebu Ubeyd benden, Şafiî'den, Ahmed'den daha fakihtir, daha âlimdir”. Şüphesiz ki O, ictihad imamlarındandır. Hicretin 157. senesinde Herat'ta doğmuştur. Hicretin 224. senesinde vefat etmiştir. 18 (on sekiz) sene Tarsus valiliği yapmıştır. (el-Fikrus Sâmî, 3. Çeyrek, Sayfa: 72) [es-Siyer 10: 490].
Kinane bin Bişr et-Teceyyübî: Biyografisine rastlayamadık.
Lühey'a bin İsa: 196 senesinde Mısır kadılığına getirilmiş ve Muttalib bin Abdullah 198 senesinde Mısır'a vali olarak gelip de kendisini azledene kadar orada kalmıştır. Kadılığa da el-Fazl bin Gânem getirilmiş ve yaklaşık 1 sene kalmıştır. Sonra Muttalib ona kızmış ve onu da azletmiş ve yerine yine Lühey'a bin İsa'yı getirmiştir. 204 senesinde vefat edene kadar da orada ikamet etmiştir. [Valiler va Kadılar, Sayfa: 417, 421-426; Hüsnü-l Muhâdara 2: 142-143].
el-Leys bin Sa'd, Ebu-l Hâris: İbni Abdurrahman el-Fehmî Mevlâhum. Hadis ve fıkıh alanınnda, zamanındaki Mısır ehlinin imamı, âlimi, reisidir. Hicretin 94. senesinde Kalkaşende'de doğmuştur. Ahmed, İbni Muîn ve diğer herkes onu sika saymıştır. Hicreti 175. senesinde Kahire'de vefat etmiştir. (Kaynak) [es-Siyer 8: 133].
İmam Malik bin Enes el-İsbahî: Hicret yurdunun imamıdır. Dört imamdan biridir. Mâlikî mezhebi kendisine nisbet edilir. Hicretin 93. senesinde Medine'de doğmuştur. Hicretin 179. senesinde yine Medine'de vefat etmiştir. En meşhuru, hadis alanında yazmış olduğu Muvatta olmak üzere, pek çok telif eseri vardır. İbni Mehdi demiştir ki: “Malik'ten daha aklı tam, daha takvaya bağlı kimse görmedim”. (Kaynak) [es-Siyer 8: 43].
Me'mun bin Ahmed es-Silmî el-Heravî: Hişam bin Ammar'dan, Ahmed bin Abdullah'tan, Abdullah bin Mu'dan el-Ezdî'den, O da Enes'ten merfû olarak rivayet etmiştir ki: “Ümmetimin içinde kendisine Muhammed bin İdris denilen bir adam olacaktır ki ... “. Demiştir ki bunu sadece onun yalancılığı bilinsin diye zikrettim. Horasan'da onun hakkında yazdıkları olaylar gevşektir. (Mîzânu-l İtidal, Zehebî, Ali Muhammed el-Becâvî'nin tahkiki, Cilt: 3, Sayfa: 29-430, Beyrut).
Muhammed bin İsmail el-Buhârî: Ebu Abdullah. İslam'ın büyük âlimidir. Resûlullah (SAV)'in hadislerinin hafızıdır. Hicretin 194. senesinde Buhara'da doğmuş ve yetim büyümüştür. Hadis talep etmek için İslam beldelerinde uzun bir yolculuğa çıktı. Semerkant köylerinden Hartenk beldesine gitti. Ve hicretin 256. senesinde orada vefat etti. Kendisinin pek çok telif eseri vardır. En meşhuru Cami'u Sağıyr'dir. Bu eseri Mekke'de 600 bin hadis içinden derlemiş ve demiştir ki: “100 bin sahih hadis ve 200 bin sahih olmayan ezbere biliyorum”. (Kaynak) [es-Siyer 12: 391].
Muhammed bin İsmail: Hafız Ebu İsmail es-Silmî et-Tirmizî el-Bağdâdî. Sünnetin güzide şahsiyetlerinden biridir. Yolculuklar yapmış, hadis toplamış ve tasnif etmiştir. Tirmizî, Nesâî, Kasım bin Asbağ ve diğerleri ondan rivayette bulunmuşlardır. Hatîb demiştir ki: “Sünnet mezhepleri hususunda meşhur ve sağlam bir anlayış idi”. Hicretin 280. senesinde vefat etmiştir. [Bağdat Tarihi, 2: 42; el-İber, 2: 64; el-Vâfî bi-l Vefeyât, 2: 212; Tehzîbu-t Tehzîb, 9: 62].