Tərcüməçidən

1) Abdullah ibn Həntəb rəvayyət edir ki, Peyğəmbər (s.a.s) “Cuhfə”də bizə xütbə söylədi və soruşdu: “Məgər mən sizin canınızdan sizə daha yaxın deyiləmmi? Dedilər: Bəli, ey Rəsulullah. Buyurdu: “Mən iki şeyi sizdən tələb edəcəyəm: Quran və Əhli-beytimi.” (Məktub 8)

əl Heysəmi “Məcmau zəvaid” (№8993)-də yazır: “Təbərani nəql etmişdir.Sənəddə mənə məchul olan ravilər vardır.”

Bu rəvayyəti İmam Təbəraninin kitabları içərisində tapa bilmədim.

2) “Bu Əli-Quranla,Quranda-Əli ilə bərabərdir.Onlar mənə Kövsər hovuzunda qovuşana qədər bir-birindən ayrılmazlar.” (Məktub 8)

əl Heysəmi “Məcmau zəvaid” (№14767)-də yazır: “Təbərani “Saqir” (№720) və “Ausat” (№4880) kitablarında nəql etmişdir.Ravilər silsiləsində zəif olan Saleh ibn Əbu Əsvəd vardır.”

Rəvayyətin zəif olmasını Muhəmməd əl Huut “Əsnəl məttallib” (№898) və Albani “Səhih və dəif əl camiu əs saqir” (№8239) kitablarında qeyd etmişlər.Bu sözləri İmam Hakim “Müstədrək” (№4628) kitabında böyük bir hədisdən bir hissə olaraq nəql etmişdir.Birinci problem Amr ibn (Həmmad ibn) Təlha əl Qanadidir. “O,siqa olan rafizi ravi idi.” (“Mizanul itidal” 3/254/№6353)

İkinci və üçüncü problem Əli ibn Haşim ibn əl Bureyd və onun atası Haşimdir.Buxari onun haqqında deyir: “O və atası öz məzhəblərində ifratçı idilər.” İbn Hibban dedi: “Şiəlikdə ifratcıldır və məşhur ravilərdən münkər rəvayyətlər nəql edərdi.” (“Mizanul itidal” 3/160/№5960)

“Haşim bu rəvayyəti Əbu Səid Ukeyzi ət Teymidən nəql etmişdir.Nəsai onun güclü olmamasını, Dəraqutni isə onun mətruk (tərk olunmuş) ravi olduğunu qeyd etmişdir.” (Zəhəbi “Muğni fi duafa” №2057)

Ukeyzə bu rəvayyəti Əbu Zəranın mövlası olan Əbu Sabitdən nəql etmişdir.Mən bu ravi baradə bir məlumat əldə edə bilmədim.

3) Rafizi yazır: “Bu mənanı təsdiq edən daha dəqiq ifadə isə Təbəraninin nəql etdiyi Peyğəmbər (s.a.s)-in “səqəleyn” hədisinin ardınca buyuruğudur: “Onlardan irəli keçməyin ki, həlak olarsınız və geri qalmayın ki, həlak olarsınız. Onlara heç nə öyrətməyin.Çünki, onlar sizdən biliklidirlər.”(Məktub 8)

Albani rəvayyəti “Silsilə əd daifə” (№4914) kitabında zəif adlandırmışdır.Təbərani rəvayyəti “əl Kəbir” (№4971)-də nəql etmişdir.”Sənəddə Hakim ibn Cubeyr adlı mətruk ravi vardır.Onu Əhməd,Şubə,Nəsai,Dəraqutni və digərləri tənqid etmişlər.” (“Mizanul itidal” 3/160/№5960)

4) “Yalnız mənim Əhli beytim sizin aranızda Nuhun gəmisi kimidir. Ona minən şəxs nicat tapar, ondan ayrı düşən məhv olar. Mənim Əhli beytim sizin aranızda Bəni-İsrailin “Hittə qapısı” kimidir. Oradan daxil olan şəxs rəhmət qazanar.”(Məktub 8)

Şeyx Albani yazır: “Hədis zəifdir.” (“Camius sağir” №4784,12028)

Bu rəvayyətin bir neçə illəti (gəlmə yollar) vardır ki,hamısı zəifdir.

Rəvayyətin birinci sənədi Əbu Zər (r.a)-ə çatır.

Bunu İmam Hakim “Müstədrək” (№3312)-də nəql etmişdir:

[ 3312 ] أخبرنا ميمون بن إسحاق الهاشمي حدثنا أحمد بن عبد الجبار حدثنا يونس بن بكير حدثنا المفض صالح عن أبي إسحاق عن حنش الكناني قال سمعت أبا ذر يقول وهو آخذ بباب الكعبة أيها الناس من عرفني فأنا من عرفتم ومن أنكرني فأنا أبو ذر سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول مثل أهل بيتي مثل سفينة نوح من ركبها نجا ومن تخلف عنها غرق

Bu rəvayyətin sənədində,yəni ravilər silsiləsində ciddi qüsur onda Mufəddəl ibn Salehin olmasıdır.Bu ravi haqqında Buxari: “onun hədisləri qəbul olunmur.” demişdir. (“Mizan” №8728)

İbn Hacər deyir: “zəifdir”(“Təqrib” №6854)

Digər Hənaş ibn Mutəmar əl Kinani adlı ravi.Nəsai: ”onun etibarlı olmadığını”,Buxari: “onun hədisləri tənqid olunmuş”,İbn Hibban: “ona etimad olunmaz” demişlər.” (“Mizanul itidal”1/583/№2215)

İbn Hacər və Əhmədin nəql etdiyi rəvayyətdə də bu iki ravi iştirak edir.

Hənaşdan bu hədisi Əbu Yəla da nəql edir:

وقال الحافظ أبو يعلى: حدثنا سويد بن سعيد، حدثنا مفضل بن عبد الله، عن أبي إسحاق، عن حنش قال: سمعت أبا ذر وهو آخذ بحلقة الباب يقول: يا أيها الناس، من عرفني فقد عرفني، ومن أنكرني فأنا أبو ذر، سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: "إنما مثل أهل بيتي فيكم مثل سفينة نوح من دخلها نجا، ومن تخلف عنها هلك" .
هذا بهذا الإسناد ضعيف

“İbn Kəsir bu rəvayyəti təfsirində yazır və qeyd edir ki,sənəd zəifdir.” (“Təfsir Quranul Azim”c.7,səh 203-204)

“Hənaşdan əlavə sənəddə Suveyd adlı ravi də vardır.Onun haqqında fikirlər fərqlidir.Buxari və Nəsai onu zəif hesab etmişlər.” (“Mizanul itidal” 2/248/№3621)

Mufəddəl ibn Abdullah bu elə Mufəddəl ibn Salehdir ki,onun haqqında yuxarıda bəhs etmişdik.

İbn Hacər bu rəvayyəti Əbu Zərr əl Qifari (r.a)-ə istinadən nəql etmişdir:

حدثنا عبد الله ، ثنا عبد الكريم بن هلال ، أخبرني أسلم المكي ، أخبرني أبو الفضل ، أنه رأى أبا ذر قائما على الباب وهو ينادي : يا أيها الناس ، تعرفوني ؟ من عرفني فقد عرفني ، ومن لم يعرفني فأنا جندب صاحب رسول الله صلى الله عليه وسلم ، وأنا أبو ذر الغفاري ، سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول : « إن مثل أهل بيتي فيكم مثل سفينة نوح ، من ركبها نجا ، ومن تخلف عنها غرق ، وإن مثل أهل بيتي فيكم مثل باب حطة »

Davamında isə yazır: “Sənəddə mənim tanımadığım ravilər vardır.Əbdulkərim ibn Həllal məchul ravidir.” (“Lisan əl mizan”c.4,səh 52, №147Beyrut)

Bunu həmçinin, Bəzzar “Müsnəd” (№3900)-də nəql etmişdir:

3900 حدثنا عمرو بن علي والجراح بن مخلد ومحمد بن معمر واللفظ لعمرو قالوا نا مسلم بن إبراهيم قال نا الحسن بن أبي جعفر عن علي بن زيد عن سعيد بن المسيب عن أبي ذر رضي الله عنه قال قال رسول الله ( مثل أهل بيتي كمثل سفينة نوح من ركب فيها نجا ومن تخلف عنها غرق ومن قاتلنا في آخر الزمان كان كمن قاتل مع الدجال )

Sənəddə İbn Əbu Cəfər Cəfri adlı ravi vardır.Təbərani də “Mucəm əs saqir”-də nəql etmişdir:

391 ] حدثنا الحسين بن أحمد بن منصور سجادة البغدادي حدثنا عبد الله بن داهر الرازي حدثنا عبد الله بن عبد القدوس عن الأعمش عن أبي إسحاق عن حنش بن المعتمر أنه سمع أبا ذر الغفاري يقول سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول مثل أهل بيتي فيكم كمثل سفينة نوح من ركبها نجا ومن تخلف عنها هلك ومثل باب حطة بني إسرائيل لم يروه عن الأعمش إلا عبد الله بن عبد القدوس

Bu əlavə ilə: “Mənim Əhli beytim sizin üçün bəni İsrailin əvf olunma qapısı kimidir.Kim ora daxil olsa əvf olunar.” Sənəddə Abdullah ibn Dəhr adlı ravi vardır.

Hafiz əl Heysəmi “Məcməuz zəvaid” (c.9, №14978)-də yazır: “

رواه البزار والطبراني في الثلاثة وفي إسناد البزار الحسن بن أبي جعفر الجفري وفي إسناد الطبراني عبد الله بن داهر وهما متروكان‏‏

“Bəzzar və Təbərani rəvayyət etmişlər.Bəzzarın sənədində Həsən ibn Əbu Cəfər Cəfri,Təbəraninin sənədində isə Abdullah ibn Dəhr vardır.Hər ikisi mətruk (qəbul olunmayan) ravilərdir. Əbu Cəfər Cəfri haqqında İbn Mədini deyir: “zəifdir,zəifdir”. Onu imam Əhməd və Nəsai də zəif görmüşdür.Buxari deyir: “rəvayyətləri münkərdir.” (“Mizanul itidal” 1/482/№1826)

“Abdullah ibn Dəhr də olduqca zəif ravi olmuşdur.İmam Əhməd və İbn Muin bu ravinin “heçnə” olduğunu qeyd etmişlər.” (həm.yer 2/416/№4295)

Təbəraninin və Bəzzarın sənədlərində ki,yeganə problem təkcə İbn Əbu Cəfər deyil.

حدثنا علي بن عبد العزيز ثنا مسلم بن إبراهيم ثنا الحسن بن أبي جعفر ثنا علي بن زيد بن جدعان عن سعيد بن المسيب : عن أبي ذر رضي الله عنه قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم : مثل أهل بيتي مثل سفينة نوح من ركب فيها نجا ومن تخلف عنها غرق ومن قاتلنا في آخر الزمان فكأنما قاتل مع الدجال

“Əli ibn Zeyd ibn Cadaan adlı ravi İmam Əhmədin qeyd etdiyi kimi yaddaşı zəif olan rafizidir.Yəhya ibn Muin bu ravinin “heçnə” olduğunu qeyd etmişdir.” (həm.yer 3/127/№5844)

Təbərani bu rəvayyəti “Mucəm əs saqir” kitabında Əbu Səid əl Xudri (r.a)-dən rəvayyət etmişdir:

حدثنا محمد بن عبد العزيز بن ربيعة الكلابي أبو مليل الكوفي حدثنا أبي حدثنا عبد الرحمن بن أبي حماد المقري عن أبي سلمة الصائغ عن عطية عن أبي سعيد الخدري سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم وآله وسلم يقول إنما مثل أهل بيتي فيكم كمثل سفينة نوح من ركبها نجا ومن تخلف عنها غرق وإنما مثل أهل بيتي فيكم مثل باب حطة في بني إسرائيل من دخله غفر له

Bu əlavə ilə: “Mənim Əhli beytim sizin üçün bəni İsrailin əvf olunma qapısı kimidir.Kim ora daxil olsa əvf olunar.” Bu rəvayyət baradə Heysəmi deyir:

رواه الطبراني في الصغير والأوسط وفيه جماعة لم أعرفهم‏.‏

“Təbərani “Saqir”-də rəvayyət etmişdir.Ravilər silsiləsində mənim tanımadığım adamlar vardır.” (“Məcməuz zəvaid” c.9, №14981)

Təbərani həmçinin başqa sənədlə də nəql edir:

حدثنا محمد بن عبد العزيز بن محمد بن ربيعة الكلابي قال نا أبي قال نا عبد الرحمن بن أبي حماد عن أبي سلمة الصائغ عن عطية عن أبي سعيد الخدري قال سمعت رسول الله صلى الله عليه و سلم يقول إنما مثل أهل بيتي مثل سفينة نوح من ركبها نجا ومن تخلف عنها غرق إنما مثل أهل بيتي فيكم مثل باب حطة في بني إسرائيل من دخل غفر له

Hər iki isnadda Əbu Səid əl Xudri (r.a)-dan Atiyyə Aufi adlı ravi nəql edir. Birincisi,Atiyyə Aufi bir ravi kimi Əhli Sünnə alimləri tərəfindən çox ciddi tənqid olunub. Nəsai: “Atiyyə Aufi zəifdir.” (“Duafa vəl mətrukin” №481)

Əbu Hatim: “zəifdir” (İbn Hacər “Təhzib”c.7, №414); Zəhəbi: “zəifdir” (“Mizan” №5667); İmam Əhməd: “zəifdir.”(Mizzi“Təhzib əl kamal”c.20,№3956)

İkincisi,bu ravi silsiləsi haqqında Şeyx Albani deyib: “...Əbu Səiddən zəif ravi olan Ayiyyənin rəvayyət etməsi.Bu baradə İmam Nəvəvi “əl Əzhər”-də,İbn Teymiyyə “əl Qaidə əl Cəlilə”-də,Zəhəbi “Mizan”-da qeyd etmişlər. Zəhəbi “Duafa” (1/88) kitabında qeyd etmişdir ki,alimlər onun zəif ravi olması barasində ittifaq etmişlər.Onu dəfələrlə Hafiz Heysəmi “Məcməuz zəvaid” kitabında (5/236) zəif adlandırmışdır.Əbu Bəkr əl Bəlabaki onun haqqında müəllifi olduğu “Zəif və münkər ravilər toplusu” kitabında qeyd etmişdir. Onu Busıri zəif hesab etmişdir.Hafiz ibn Hacər onun haqqında: “Düzgün,ancaq tez-tez səhv edən ravidir.Şiə və təhrifçi olub.”

İkincisi,Atiyyə zəif yaddaşa sahib idi.İbn Hacər onu “o tez-tez səhv edirdi” deyə qeyd edib.”Tabakat əl Mudallisin”kitabında o bir başa qeyd edir ki,onun zəif yaddaşı var idi.Daha dəqiq qiyməti isə İbn Hacər “Təlxis əl Xabir” (səh 241 Hind.çapı) kitabında verib.

Başqa hədisi şərh edərkən o deyib: ”Bunun digər ravilərindən biri də Atiyyə bin Said əl Aufi olub ki,o zəif ravidir.”

İkincisi,O təhrifçi idi(المدلس).Amma,İbn Hacər onun hansı təhrifi etdiyini açıqlamayıb.Məlumdur ki,hədis alimləri bir neçə təhrif növünü fərqləndirirlər ki,onlardan ən tanınmış növləri bunlardır:

Bir halda ravi gördüyü adamın adından ondan eşitmədiyi sözü rəvayyət edir və ya o onun zəmanəsində yaşayan digər birindən onu görmədiyi halda onun adından rəvayyət edir ki,bununla da o bu sözləri ondan eşitdiyini demək istəyir.Burada o hədisi onun adından (عن فلان) və ya onun sözlərinə istinad edir(قال فلان).

Digər halda, ravi öz az tanınmış müəlliminin adını və ya künyəsini çəkir ki,onun şəxsiyyətini gizlətmiş olsun.Alimlər yekdilliklə qeyd edirlər ki,əgər o müəllim etibarlı deyilsə və nəql edən,ravilər zəncirini təhrif edirsə belə etmək qadağandır.Bununla o çalışır ki,hədis alimləri onun müəllimini tanımasınlar və ya onu digər adı və künyəsi eyni olan etibarlı ravi ilə səhv salsınlar.Bu təhrif növü “Şeyx təhrifi”deyə adlandırılır. (تدليس الشيوخ)

Atiyyənin təhrifinə gəldikdə isə bu təhrif məhz bu növdəndir.Bu baradə “Silsilət əl əhadis əd Daifa” kitabında daha geniş yazılıb.Konkret desək,Atiyyə Əbu Said əl Xudridən hədislər nəql edərdi.Onun ölümündən sonra o yalan hədislər nəql etməkdə məşhur olan Əl Kəlbi adında yalançının məclislərini ziyarət etməyə başladı.Onun adından nəql edərkən Atiyyə onu Əbu Said adlandırardı və dinləyicilər səhvən elə güman edirdilər ki,o Əbu Səid əl Xudrini nəzərdə tutur. Güman edirəm ki,elə bu kifayətdir ki,Atiyyəi ədalətsiz ravi hesab olunsun.Onun zəif yaddaşını nəzərə alsaq isə artıq söz deməyə ehtiyyac yoxdur.( Şeyx Albani “Təvəssül”Şübhəli dəlillər və onların təkzibi”fəsli.3-cü dəlil: ”Allaha yaxınlaşmaq baradə zəif hədislər”)

Bu rəvayyət İbn Abbas (r.a)-dan da nəql olunmuşdur.

Heysəmi yazır:

رواه البزار والطبراني وفيه الحسن بن أبي جعفر وهو متروك

“Təbərani və Bəzzar nəql etmişlər.Sənədində mətruk ravi olan Həsən ibn Əbu Cəfər vardır.” (“Məcməuz

zəvaid” c.9, №14979)

Bu rəvayyət İbn Zubeyr (r.a)-dən də nəql olunmuşdur.

Heysəmi yazır:

رواه البزار وفيه ابن لهيعة وهو لين‏.‏

“Bəzzar nəql edir.Sənədində zəif sayılan İbn Luhiyyat vardır.” (“Məcməuz zəvaid” c.9, №14980)

Abdullah ibn Lhiyyat haqqında Şeyx Albani: “O zəif yaddaşına görə zəif hesab olunur.” (“Silsilət daifə” №4503)

Zəhəbi “Mizanul itidal”-da

قال ابن معين: ضعيف لا يحتج به

İbn Muin deyir: “Zəifdir,ona istinad edilməz.” (“Mizanul itidal” №4530)

İmam Nəsai: “zəifdir” (“Duafa vəl mətrukin” №346)

Bu rəvayyət Ənəs (r.a)-dən də nəql olunmuşdur.

Şeyx Albani yazır: “Ənəs (r.a)-dən bunu Əban ibn Əbu Əyaş nəql etmişdir.” (“Silsilə əd daifə” №4503)

“Nəsai,İbn Muin və İmam Əhmədə görə ibn Əbu Əyaş mətruk ravidir.” (“Mizanul itidal” 1/10/№15)

Rəvayyəti həmçinin Dəvləbi Əbu Tufeylə istinadən nəql etmişdir:

حدثني روح بن الفرج قال : ، ثنا يحيى بن سليمان أبو سعيد الجعفي قال : ، ثنا عبد الكريم بن هلال الجعفي أنه سمع أسلم المكي قال : أخبرني أبو الطفيل عامر بن واثلة قال : سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول : « مثل أهل بيتي مثل سفينة نوح من ركبها نجا ومن تركها غرق »

“Sənəddə məchul ravi Əbdulkərim ibn Həllal vardır.Həmçinin Yəhya ibn Süleyman Nəsaiyə görə doğru danışan deyil.” (“Mizanul itidal” 4/382/№9532)

Hədisi həmçinin, Əbu Şeyx əl İsfəhani “Əmsalu hədis” (№333) kitabında da nəql etmişdir:

أخبرنا أبو يعلى ، ثنا عبد الله بن عمر بن أبان ، ثنا عبد الكريم بن هلال القرشي ، قال : أخبرني أسلم المكي ، ثنا أبو الطفيل ، أنه رأى أبا ذر قائما على هذا الباب وهو ينادي ، ألا من عرفني فقد عرفني ، ومن لم يعرفني فأنا جندب ، ألا وأنا أبو ذر ، سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول : « مثل أهل بيتي مثل سفينة نوح ، من ركب فيها نجا ومن تخلف عنها غرق »

İbn Həllaldan başqa sənəddə Abdullah ibn Ömər ibn Əbban da vardır.Müəllifə görə sənəd zəifdir. “Muraciət” kitabının müəllifi Əbdulhüseyn “Nuhun gəmisi haqqında hədis mütəvatirdir” deməklə yalan danışmışdır.

5) “Ulduzlar yer əhlinə nur saçdığı kimi, Əhli beytim də ümmətə (dində ixtilafdan qorumaq üçün) bir çıraqdır. Buna görə də ərəblərdən kim onlarla müxalif olsa, (Allah ehkamlarında ixtilaf salmı) və ixtilaf salsa, İblisin firqəsinə qoşulmuş olacaqlar.” (Məktub 8)

İbn Hacər rəvayyətin birinci hissəsini “Mətalibul aliyyə” (4/№4002) kitabında MuSəddada,Əbu Bəkr ibn Əbu Şeybə və Əbu Yəlaya istinad edərək nəql etmişdir.İmam Busiri dedi: “Bu rəvayyəti İbn Əbu Şeybə nəql etmiş,ondan da Əbu Yəla almışdır.Sənəddə Musa ibn Ubeydat adlı zəif ravi vardır.” (“Mətalibul aliyyə” 4/460)

Bənzər rəvayyəti Hakim “Müstədrək” kitabında da nəql etmişdir:

حدثنا أبو القاسم عبد الرحمن بن الحسن القاضي بهمدان من أصل كتابه ثنا محمد بن المغيرة اليشكري ثنا القاسم بن الحكم العرني ثنا عبد الله بن عمرو بن مرة حدثني محمد بن سوقة عن محمد بن المنكدر عن أبيه عن النبي صلى الله عليه وسلم النجوم أمان لأهل السماء فإن طمست النجوم أتى السماء ما يوعدون وأنا أمان لأصحابي فإذا قبضت أتى أصحابي ما يوعدون وأهل بيتي أمان لأمتي فإذا ذهب أهل بيتي أتى أمتي ما يوعدون

Muhəmməd ibn əl Muğira əl Yəşkuri adlı ravi zəifdir.Hafiz əs Süleymani bu ravinin sual altında olduğunu qeyd etmişdir.” (“Mizanul itidal” 4/46/№8196)

6) “Kim sevinclə mənim kimi yaşayıb,mənim kimi ölmək istəyir və əbədi cənnət bağlarına düşmək istəyirsə,Əlini məndən sonra özünə dost və əmir bilməlidir.Onu sevib və məndən sonra Əhli beytimə tabe olmalıdır.Çünki,onlar məndən yaranıb və mənim elmimi əxz etmişlər.Ümmətimdən onların fəzilətini ikar edib,onlarla mənim aramı ayıranlara yazıqlar olsun.Allah onlara şəfaət etməmə izn verməyəcəkdir.” (Məktub 10)

İmam Hakim “Müstədrək” (№4642)-də:

حدثنا بكر بن محمد الصيرفي بمرو ثنا إسحاق ثنا القاسم بن أبي شيبة ثنا يحيى بن يعلى الأسلمي ثنا عمار بن زريق عن أبي إسحاق عن زياد بن مطرف عن زيد بن أرقم رضى الله تعالى عنه قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم من يريد أن يحيى حياتي ويموت موتي ويسكن جنة الخلد التي وعدني ربي فليتول علي بن أبي طالب فإنه لن يخرجكم من هدى ولن يدخلكم في ضلالة

Peyğəmbər (s.a.s) buyurdu: “Kim mənim kimi yaşayıb,mənim kimi ölmək və vəd olunan əbədi cənnət bağlarında olmaq istəyirsə,o Əli ibn Əbu Talibin vilayətini qəbul etməlidir ki,o sizi heç vaxt Allahın itaətindən uzaqlaşdırıb,zəlalətə aparmaz.”

Zəhəbi “Təlxis”kitabında qeyd edir ki,bu rəvayyət uydurmaya bənzəyir.” هو إلى الوضع أقرب

Şeyx Albani yazır ki,”hədis təhrif olunub.” (“Silsilə əd daifə” №892)

Bu rəvayyəti Təbərani də nəql etmişdir.Hafiz Heysəmi yazır: “Təbərani nəql etmişdir ki,sənədində Yəhya ibn Yali Əsləmi vardır ki,o zəifdir.” (“Məcmau Zəvaid” №14639)

“Yəhya ibn Yali Əsləmi haqqında Buxari- “onun hədisləri dolaşıqdır”,Əbu Hatim isə “o zəifdir” demişdir.” (“Mizanul itidal” 4/415/№9657)

Oxşar rəvayyəti Əbu Nueym “Hilliyyətul əvliya” kitabında da nəql etmişdir.

عن زيد بن وهب، عن حذيفة، قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم من سره أن يحيا حياتي ويموت ميتتي، ويتمسك بالقصبة الياقوتة التي خلقها الله بيده ثم قال لها كوني فكانت، فليتول علي بن أبي طالب

Rəvayyətin sənədi olduqca zəifdir. “Muhəmməd ibn Zəkəriyyə əl Qələbi mətruk ravidir.Dəraqutni yazır ki,o hədislər uydurardı.İbn Məndəh onun tənqid olunduğunu,Zəhəbi isə zəif olduğunu qeyd etmişdir.” (“Mizanul itidal” 3/550/№7537)

“Əbu Hatim Bişr Ibn Mihranın hədislərini tərk etmişdir.” (həm.yer 1/325/№1224)

Şureyh ibn Abdullah olduqca zəif yaddaşı ilə seçilən siqa ravidir.Yəqub ibn Şeybə onun haqqında: “Siqadır,amma çox zəif yaddaşı vardır.”İbrahim ibn Yəqub Cuzədcani qeyd edir ki,onun yaddaşı zəifdir və rəvayyətləri dolaşıqdır.” (Mizzi “Təhzib əl kəmal” c.12, №2736)

əl Amaş Süleyman ibn Mihran siqa ravidir,amma hədisdə etdiyi tədlisə (təhrif) görə tanınır və bu rəvayyət ondan bu formada nəql olunmuşdur.

Tədlis kəlmə olaraq bir şeyin ayıb və qüsurunu gizləmək, açıq və bəlli olması lazım gələn bir şeyi gizli hala gətirmək; satıcının, satdığı malın qüsurunu alıcıya söyləməyib gizləməsi deməkdir. Hədis termini olaraq tədlis; ravinin bir hədisi almadığı kimSəddən almış kimi rəvayyət etməsi və ya hədisi aldığı adamı bilinməyən bir ad ya da ləqəb ilə anması, yaxud da isnadda yer alan zəif bir ravini zikr etməyib, buraxmasıdır.Bu şəkillərdə rəvayyət edilən hədisə müdəlləs deyilir.

Tədlisin tərifindən də başa düşüldüyü kimi hədis rəvayyətində tədlis üç cür olur:

1. 
   Ravinin bir hədisi özündən eşitmədiyi şeyxdən eşitmiş kimi rəvayyət etməsidir ki,buna “isnad tədlisi” deyilir.
   
2. 
   Tədlisin ikinci növü; bir şəxsin rəvayyət etdiyi hədisin ravilərini zikr edərkən,o hədisi aldığı şeyxini hər kəs tərəfindən tanınan adı ilə deyil,bilinməyən bir ləqəb və ya künyə ilə anmasıdır. Buna “şuyux tədlisi” deyilir.Ravinin bu cür davranmasının,yəni şeyxini hər kəs tərəfindən tanınan adı ilə deyil,bilinməyən bir ləqəb və ya künyə ilə anmasının əsаs səbəbi rəvayyət etdiyi hədisi qəbul etdirməkdir.Ravinin bu cür rəvayyət etdiyi hədis də müdəlləs qəbul edilir.
   
3. 
   Tədlisin üçüncü növü; bir şəxsin rəvayyət etdiyi hədisin isnadında olan siqa ravilər arasındakı zəif bir ravini qeyd etmədən hədisi tamam etibarlı ravilərdən almış kimi göstərməsidir. Buna da “təsviyyə tədlisi” deyilir.
   

Oxşar rəvayyəti Əbu Nueym “Hilliyyətul əvliya” kitabında da nəql etmişdir.

حدثنا محمد بن المظفر ثنا محمد بن جعفر بن عبدالرحيم ثنا أحمد بن محمد بن يزيد بن سليم ثنا عبدالرحمن بن عمران بن أبي ليلى أخو محمد بن عمران ثنا يعقوب بن موسى الهاشمي عن ابن أبي رواد عن اسماعيل بن أمية عن عكرمة عن ابن عباس قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم من سره أن يحيا حياتي ويموت مماتي ويسكن جنة عدن غرسها ربي فليوال عليا من بعدي وليوال وليه وليقتد بالأئمة من بعدي فانهم عترتي خلقوا من طينتي رزقوا فهما وعلما وويل للمكذبين بفضلهم من أمتي للقاطعين فيهم صلتي لا أنالهم الله شفاعتي

İbn Əsakir “Tarix” (42/240) kitabında Əbu Nueymin sənədi ilə:

اخبرنا أبو علي الحسن بن أحمد أنا أبو نعيم أحمد بن عبد الله نا محمد بن المظفر نا محمد بن جعفر بن عبد الرحيم نا أحمد بن محمد بن يزيد بن سليمان نا عبد الرحمن بن عمران بن أبي ليلى أنا محمد بن عمران نا يعقوب بن موسى الهاسمي عن ابن أبي رواد عن إسماعيل بن أمية عن عكرمة عن ابن عباس قال قال رسول الله (صلى الله عليه وسلم) من سره أن يحيا حياتي ويموت مماتي ويسكن جنة عدن غرسها ربي فليوال عليا من بعدي وليوال وليه وليقتد بالأئمة من بعدي فإنهم عترتي خلقوا من طينتي رزقوا فهما وعلما ويل للمكذبين بمفصلهم من أمتي القاطعين فيهم صلتي لا أنالهم الله شفاعتي

“Kim sevinclə mənim kimi yaşayıb,mənim kimi ölmək istəyir və əbədi cənnət bağlarına düşmək istəyirsə,Əlini məndən sonra özünə dost və əmir bilməlidir.Onu sevib və məndən sonra Əhli beytimə tabe olmalıdır.Çünki,onlar məndən yaranıb və mənim elmimi əxz etmişlər.Ümmətimdən onların fəzilətini ikar edib,onlarla mənim aramı ayıranlara yazıqlar olsun.Allah onlara şəfaət etməmə izn verməyəcəkdir.”

Bu rəvayyəti nəql edən İbn Əsakir yazır: “Bu rəvayyət münkərdir.Sənədində bir neçə məchul ravi vardır.”

“Şeyx Albani yazır ki,rəvayyət uydurmadır.” (“Silsilə əd daifə” №894)

7) “Mənə iman gətirən və məni təsdiq edənləri Əli ibn Əbu Talibin vilayətinə tapşırıram. Onu özünə vəli hesab edən şəxs məni özünə vəli hesab edib və məni özünə vəli bilən şəxs, Allahı da sevmişdir.Onu kim sevərsə,məni sevmiş olacaqdır.Məni sevən isə Allahı sevmişdir. Ona kin bəsləyən mənə kin bəsləmiş olar.Mənə kin bəsləyən şəxs isə Allaha kin bəsləmiş olar.” (Məktub 10)

Şeyx Albani yazır: “Rəvayyət olduqca zəifdir.” (“Silsilə əd daifə”№4882)

Bu rəvayyəti İbn Adiy “Kamil fi duafa” kitabında nəql etmişdir:

أخبرني محمد بن عبيد الله بن فضيل ثنا عبد الوهاب بن الضحاك ثنا بن عياش عن محمد بن عبيد الله بن أبي رافع عن أبي عبيدة بن محمد بن عمار بن ياسر عن أبيه عن جده قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم أوصي من آمن بي وصدقني بولاية علي فمن تولاه تولاني ومن تولاني تولى الله

Rəvayyətin sənədində üç ciddi qüsur vardır.Əbdulvahhab ibn Dəhhaq mətruk ravidir.”Əbu Hatim onu yalanda ittiham etmişdir.Nəsai və Dəraqutni isə onu tənqid etmişlər.” (“Mizanul itidal” 2/679/№5316)

İsmail ibn Əyaş da tənqid olunmuş ravidir. Muhəmməd ibn Ubeydullah ibn Əbu Rafinin zəif və mətruk olmasını Buxari,Əbu Hatim,Yəhya ibn Muin qeyd etmişlər.” (“Mizanul itidal” 3/634/№7904)

Muhəmməd ibn Əmmar ibn Yasir adlı ravi isə məchuldur.Şeyx Albani onun məchul olduğunu qeyd etmiş,İbn Hibban onu “Siqat” kitabında məchul ravilər sırasında zikr etmişdir.

8) Əmmar Yasir (r.a) Peyğəmbər (s.a.s)-in belə buyurduğunu rəvayyət edir: “Ey Rəbbim! O kəs ki, mənə iman gətirib və məni təsdiq edibdir, Əli ibn Əbu Talibin vilayətindən əl çəkməməlidir.Çünki, onun vilayəti mənim vilayətimdir və mənim vilayətim Allahın vilayətidir.”(Məktub 10)

İbn Əsakir “Tarix” (42/239) kitabında bu rəvayyəti Təbəraniyə istinad edərək nəql etmişdir.

سليمان بن أحمد الطبراني نا محمد بن عثمان بن أبي شيبة نا أحمد بن طارق الوابشي نا عمرو بن ثابت عن محمد بن أبي عبيدة بن محمد بن عمار بن ياسر عن أبيه أبي عبيدة عن محمد بن عمار بن ياسر عن أبيه قال قال رسول الله ( صلى الله عليه و سلم ) من امن بي وصدقني فليتول على بن أبي طالب فإن ولايته ولايتي وولايتي ولاية الله

Sənəddə Amr ibn Sabit və Muhəmməd ibn Əmmar ibn Yasir adlı ravilər vardır. Amr ibn Sabit rafizi və mətruk ravidir. İbn Muin onun “heçnə” olduğunu bildirmişdir. ”İbn Hibban onun uydurma rəvayyətlər nəql etdiyini qeyd edir.” (“Mizanul itidal” 3/249/№6340)

9) Peyğəmbər (s.a.s) xütbələrinin birində buyurur: “Ey camaat! Fəzilət, şərəf, məqam və vəlilik Allah Rəsulunun və onun zürriyyəsinindir. Buna görə də yersiz və batil sözlər sizi yolunuzdan azdırmasın.”

10) “Ümmətimin hər bir dövründə Əhli beytimdən olan adil və ədalətli adamlar olacaqdır ki, onlar yolunu azmış şəxslərin təhriflərini, təxribatçı adamların dində icad etdikləri puç məsələləri, cahil adamların din haqqındakı səhv təsəvvürlərini inkar və məhv edərlər. Bilin ki, imamlar və sizin rəhbərləriniz Allah dərgahında seçilmiş adamlardır. Belə isə Allah dərgahında özünüz üçün kimi rəhbər və öndər seçdiyinizə diqqət edin.” (Məktub 10)

İbn Hacər bu rəvayyəti “Səvaiq” kitabında Əbu Şeyx və Məlaiyə istinad edərək nəql etmişdir.Bu rəvayyəti sənədləri ilə birgə heç bir kitabda tapa bilmədim.