Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı 2

Orman Kaynaklarının Ekoturizm Amaçlı Kullanımı

Her geçen gün artan turist sayısıyla birlikte turizm sektörü de gelişme göstermektedir. Turizm gelir ve istihdam sağlaması nedeniyle gelişmekte olan ülkeler için, oldukça önemli bir sektör konumundadır. Bu önemden dolayı ülkeler turizm olanaklarını geliştirmek ve turist sayılarını arttırmak için bu konudaki çabalarını ve faaliyetlerini daha etkin bir hale getirmektedirler. Diğer yandan, dünyanın birçok bölgesinde kitle turizmi odaklı turizm gelişimi doğal kaynaklar üzerinde olumsuz etkiler oluşturmaktadır.

Belirtilen turizm tipinin yaygın olarak gerçekleştirilmeye başlanmasıyla doğal alanlarda önemli düzeyde baskı oluşmuştur. Orman alanlarının turizm tesisleri kurulması için tahsisi, yerleşme baskısı, artan altyapı ve enerji ihtiyacı, çevre kirliliği bu baskının nedenlerinden birkaçıdır. Doğal alanlarda görülen kitle turizminden kaynaklanan çevre sorunlarına bir tepki olarak ortaya yeni turizm türleri çıkmış, bunlar arasından da ekoturizm başı çekmiştir. Ekoturizm; doğayı korumanın sağlanması, insanların bilgilendirilmesi-eğitilmesi ve orman köylerinde kırsal kalkınma sağlaması açısından önemli bir turizm türüdür. Ekoturizm genel olarak doğal alanlarda gerçekleştirilmekle birlikte, korunan alanlar bu turizm türü için en fazla ve ilk sırada tercih edilen yerlerdir.

Bu çalışmanın öncelikli amacı, orman kaynaklarının ekoturizm amaçlı kullanımıyla ilgili genel esasları ortaya koymak, bu doğrultuda Avrupa’da ekoturizm uygulama örneklerini incelemek ve Türkiye’deki uygulamalarla ilgili değerlendirme ve öneriler yapmaktır.

Çalışma kapsamında ekoturizmle ilgili temel kavramlar ve genel esaslar ortaya konulmuş, Avrupa ülkelerindeki korunan alanlarda gerçekleştirilen ekoturizm etkinlikleri incelenmiştir. En çok milli parklarda ekoturizm yapıldığı görülmüş ve İspanya, İtalya, Fransa, Almanya ve İngiltere’deki milli parklardan ve İspanya’daki bir tabiat parkından uygulama örnekleri ele alınmıştır. Çalışmanın Türkiye kısmında Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğündeki uzman kişilerle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler sonucunda, ekoturizm ile ilgili uygulamalar konusunda bilgiler toplanmış ve değerlendirmeler yapılmıştır.

Avrupa ülkelerindeki örnek alanlar incelendiğinde park görevlilerine, ziyaretçi merkezlerine ve doğa eğitimine önem verdikleri görülmüştür. Bu parklarda ziyaretçi merkezleri parka gelenlerin ilk uğrayacakları nokta olarak belirlenmiştir. Tüm aktiviteler, eğitim programları, rehberli turlar bu merkezden ayarlanmaktadır. Böylece, gelen ziyaretçilerin bilgilerine sağlıklı kayıtlarla ulaşılabilmektedir. Ayrıca bu ziyaretçi merkezlerinin çoğunda alanı tanıtan sergiler bulunmakta ve ziyaretçilere sunumlar yapılmaktadır. Çocukların, gençlerin, ailelerin ve yerel halkın bu parkın kaynak özellikleriyle ilgili eğitilmeleri sağlanmaktadır. Ayrıca, engellilerin de milli parklara gelebilmesi için alanlarındaki bazı güzergâhlarda düzenleme yapmışlardır. Özellikle tekerlekli sandalyelerin geçebileceği yollar ve görme engellilerin de okuyabileceği bilgi panoları bu düzenlemeler içinden dikkati çekmektedir.

Ülkemizdeki genel durum incelendiğinde ise ekoturizmle ilgili adımların yeni atılmaya başlandığı görülmektedir. Milli parklarda ilk kez ekoturizm planının yapılması, taşıma kapasitelerinin belirlenmeye başlanması, ziyaretçi istatistiklerinin düzenli tutulmasıyla ilgili girişimlerin ortaya konulması önemli adımlardır. Bununla birlikte, eğitim ve bilgilendirme çalışmalarının yukarıda değindiğimiz örneklerde olduğu kadar kapsamlı olmayışı, alanların giriş çıkış kontrolündeki aksaklıklar, planlama çalışmalarındaki eksiklikler, madencilik ve turizm başta olmak üzere korunan alanlar üzerindeki kullanım baskılarının artması, personel araç-gereç yetersizlikleri dikkat çeken sorunlar olarak öne çıkmaktadır.

Turizm etkinliklerinin gerçekleştirilmesinde bu derece öneme sahip orman kaynaklarının niteliklerinin, kullanım özelliklerinin ve bu süreçte yaşanan sorunların ortaya konması büyük önem taşımaktadır. Orman alanlarının turizm amaçlı kullanımıyla ilgili uluslararası ve kavramsal gelişmelerin ortaya konulması, Avrupa’daki uygulama örneklerinin analiz edilmesi, Türkiye’deki uygulamaların gözden geçirilmesi ve ortaya çıkan sorunlara ormancılık politikası açısından çözümler üretilmesi gibi konuları içeren bu çalışma uygulama açısından yol gösterici bir işlev gösterecek ve bilimsel literatüre katkı yapacaktır.