Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

GENİŞEL Hayriye
Tez Adı :Türkiye Florası’ndaki Acı Çiğdem (Colchicum L.) Yeni Tür Adaylarının Karakterizasyonunda ISSR Markörlerin Kullanımı

Danışman :Yard. Doç. Dr.Mine SARSAĞ GÜMÜŞ

Anabilim Dalı :Biyoloji

Programı :Botanik

Mezuniyet Yılı :2013

Tez Savunma Jürisi :Yard. Doç. Dr. Mine SARSAĞ GÜMÜŞ

Prof. Dr. Orhan KÜÇÜKER

Prof. Dr. Muammer ÜNAL

Prof. Dr. Gül CEVAHİR ÖZ

Prof. Dr. Meral ÜNAL

Türkiye Florası’ndaki Acı Çiğdem (Colchicum L.) Yeni Tür Adaylarının

Karakterizasyonunda ISSR Markörlerin Kullanımı
Colchicaceae geniş dağılım gösteren çiçekli bitkilerin bir ailesidir. Türkiye ve Balkanlar çok sayıda tür ve endemik bitkinin varlığı nedeniyle türleşmenin ve çeşitliliğin ana merkezidir. Colchicum spp. 3000 yıldan daha fazla süredir tıbbi bitki olarak kullanılmaktadır.

Colchicum türleri modern tıpta kullanılan, kolşinosinoid olarak adlandırılan terapotik olarak aktif olan alkoloidlerin kaynağıdır. Bunlar kolşisin gibi zehirli alkoloidlerdir. Kolşisin, Gut, FMF (Ailevi Akdeniz Ateşi) ve Behçet hastalıklarının tedavisinde ilaç olarak kullanılmaktadır.
Geofitler sadece tıpta değil süs bitkisi endüstrisinde de kullanılmaktadır ve birçoğu güzel çiçeklerinden dolayı süs bitkisi olarak parklarda ve bahçelerde yetiştirilmektedir.
Moleküler markörlerin, populasyonlar ile türlerin arasında veya içinde genetik çeşitliliğin belirlenmesi ve karakterizasyonunda yararlanılan kullanışlı araçlar olduğu kanıtlanmıştır. Özellikle, ISSR analizleri genetik çeşitliliği belirlemede, daha uzun baza sahip primer kullanımı ve yüksek bağlanma sıcaklığı gibi üstünlükleri ile daha belirgin ve tekrarlanabilir bant oluşumuna olanak sağlamaktadır. Bu nedenle ISSR analizi birçok bitki türünde genetik çeşitlilik çalışmalarında kullanılmıştır.
Bu çalışmada, acı çiğdem (Colchicum L.) yeni tür adayları ve bazı bilinen acı çiğdem (Colchicum L.) türleri arasındaki genetik çeşitliliği belirlemek için ISSR primerleri kullanılmıştır. Bu amaçla, 14 adet bilinen acı çiğdem türü ve 20 adet acı çiğdem yeni tür adayının genetik çeşitliliğinin belirlenmesi için 100 adet ISSR primeri kullanılmıştır. ISSR analizinde 23 primer, tümü polimorfik olan toplam 799 adet skorlanabilir bant sağlamıştır. Polimorfizm oranı %100’ dür. En yüksek bant sayısı UBC 827 primeri kullanılarak elde edilmiştir. Bu analiz ile 52 polimorfik bant meydana gelmiştir.
Polimorfik primerlerden elde edilen veriler "PHYLIP 3.69" ve "TreeView" bilgisayar programlarında analiz edilerek, türler arasındaki genetik ilişkiyi gösteren Maksimum parsimoni ve neighbour joining filogenetik ağaçları oluşturulmuştur.
Sonuçlar Colchicum türlerinin taksonomisinin tanımlanması için faydalı bir kaynak oluşturmaktadır. Ayrıca ISSR tekniğinin Colchicum türleri arasındaki ilişkilerin ve genetik çeşitliliğin değerlendirilmesi için faydalı bir yöntem olduğu gösterilmiştir.

Bu çalışma ISSR tekniği kullanılarak Colchicum türleri ile gerçekleştirilen ilk çalışmadır. Bu nedenle, ileride yürütülecek olan ıslah çalışmaları için bir temel oluşturacak potansiyele sahiptir.