Tillar va adabiyot kafedrasi


Tarixiy–an’anaviy prinsip



Yüklə 2,17 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/206
tarix11.11.2023
ölçüsü2,17 Mb.
#132016
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   206
902a44cc-6c37-484c-93e1-fe2daa60b528

Tarixiy–an’anaviy prinsip
. Bu prinsipga ko‘ra so‘z va uning qismlari tarixda 
qanday yozib kelingan bo‘lsa, hozir ham shunday yoziladi. So‘zlarning tarixiy 
an’anaviy printsipda yozilishidan ko‘proq uslubiy maqsadlarda foydalaniladi: 
kelgin||kelgil, kelar||kelur, kelarmi||kelarmu, u||ul, bilan||ila
kabi. 
Etimologik yoki grafik prinsip
.
Bu prinsipga ko‘ra o‘zlashma so‘zlar qaysi 
xalqning tilidan yoki grafiksidan olingan bo‘lsa, o‘sha qadimgi etimologik yoki grafik 
holatni saqlagan holda yoziladi: 
ma’no, she’r, a’lo, muammo, mojaro, fabrika, 
aeroport, stansiya, telegramma, fotoelement
kabi. 
 
Mashq
. Matnni o‘qing. Ajratib ko‘rsatilgan. so‘zlarning orfografiyaning qaysi 
prinsipiga ko‘ra yozilganligini tushuntirib bering.
-
Janob ustod, - 
murojaat etdi
Behzod. Sherning 
bo‘ynidan
zanjirlar uzildimi? 
Navoiy “yalt” etib qaradi. Keyin kulimsirab dedi: - Haydar 
aytdimi 
sizga? U 
yigitning 
ko‘ngli
g‘oyat beg‘ubordir. 
- Haydar 
ishontirdiki
, - dedi Behzod, - u yolg‘iz menga so‘zlangan. Men u rasmni 
ko‘rmoqqa mushtoqmen
. Qachon 
ko‘rsatursiz

-
Meniki bamisoli bolalarning chizmakashligidek bir narsa... – dedi Navoiy 
qo‘lini silkib. 
-
Zanjirband sher o‘z asoratchilariga qarshi yana ham 
qo‘rqinchliroq
bo‘lur

- dedi sekingina Behzod, - Sherning 
bo‘yni
zanjirga 
itoat 
qilsa ham, 
yuragi
aslo 
bo‘ysunmas
, afsuski, bu oddiy haqiqatni idrok etmaydilar... (Oybek). 
Mashq

Berilgan so‘zlarni lotin yozuviga asoslangan yangi o‘zbek alifbosida 
ko‘chirib yozing. 
E, ё, ю, я
harflarining yangi alifboda yozilishiga e’tibor bering. 
Абонент, авлиё, агглютинация, амалиёт, археолог, ашёвий, аямо³, баён, 
ба²оят, беайб, беэга, беэтибор, бояги, брильянт, брокер, бюджет, бюро, бюст, 
гиёµ, губерня, девон, дунё, дюжина, дюем, жюри, елвизак, елка, етти, ёдгорлик, 
ёру²севар, зеµн, зиёда, иллюзия, костюм, ноябрь, октябрь, сентябрь, шлюз, 
шляпа, этюд, сюжет, режиссёр, суфлёр. 

Yüklə 2,17 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   206




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin