Тошкент кимё – технология институти

2.8. Elastiklik modulini aniqlash 
Elastiklik moduli (E) materialning deformatsiyaga qanday QarShilik 
ko`rsata olishini ifodalaydi. Elastiklik moduli miqdori tajriba yo`li bilan 
aniqlanadi.
Bosim ostida quyilgan va ekstruziya usuli bilan olingan namunalarda 
elastiklik 
moduli 
cho`zilish 
deformatsiyasi 
yordamida, 
presslab 
olingan 
namunalarda esa egiliSh deformatsiyasi orqali aniqlanadi.
2.9. Qattiqlikni aniqlash 
Plastmassaning qattiqligi unga juda qattiq boshqa bir materialning botiSh 
chuqurligi bilan o`lchanadi.
Qattiqlikmaterialning mexanik xossalaridan biridir. Plastmassalar uchun bu 
ko`rsatkich metallarga haraganda bir necha marta kam.

---

30 
Termoreaktiv smolalar asosida tayyorlangan materiallar eng yuqori 
qattiqlikka ega materiallardir. Polietilen, eng kichik qattiqlik ko`rsatkichiga ega. 
Demak, polimerlarning qattiqligi va elastiklik moduli orasida ma`lum munosabat 
bor.
Qattiqlik Brinell tavsiya etgan usul bilan aniqlanadi va u quyidagi formula 
orqali topiladi (N/m
2
). 
Dh
P
H
B


bu erda:
P - bosuvchi kuch miqdori, N; 
D - Sharcha diametri, sm4 
h - Sharcha segmenti chuqurligi, sm. 
3. Plastmassalarning past haroratlarga chidamliligini egilish deformatsiyasi 
orqali sinash 
Bu usul bilan poleolefinlardan olingan plyonkalar, PVX smolasi asosida 
tayyorlangan yumSho? materiallar sinaladi.
Plastmassalarning past haroratga chidamliligini egiliSh orqali sinaShda 
ichida suyuqligi bo`lgan va issiqlikdan izolyatsiya xilingan rezervuardan 
foydalaniladi. 
Namunalar ma`lum haroratli sovutgich suyuqlik ichida aniq bir vaqt uShlab 
turiladi va ularning holati, ya`ni sinaSh o`tkazilayotgan namunalar sirtiga biror 
mexanik ShikastlaniSh ro`y bergan yoki bermaganligi kuzatiladi.