TüRKÇe anlatim biÇİmleri
Yüklə 1,36 Mb.
|
Bölgenin önemli ovaları; Adapazarı, Balıkesir, Bursa, İnegöl, Karacabey, Yenişehir, Orhaneli ve Trakya'da ise Ergene'dir. Yerşekillerinin sade olması nedeniyle ulaşımın en kolay yapılan, tarım arazisi oranı en fazla olan bölgemizdir. Coğrafi konum olarak kıtaları birbirine bağlayan kara ve deniz yolları üzerinde bulunan bu bölgemiz Türkiye'nin jeopolitik ve stratejik açıdan en önemli bölgesidir. BilgiNohı/ |Bölgenin Türkiye'nin en gelişmiş bölgesi olmasının| jbaşlıca nedenleri coğrafi konumu, iklimi ve yüzey| |ş9kilİ9ridir. -COĞRAFYA- 45  AKARSULARIVEGOLLERI
Sakarya, Susurluk, Meriç ve Ergene akarsularıdır. Ulubat, Manyas, Sapanca, Terkos, Büyük ve Küçük Çekmece gölleridir. İKLİM ve BİTKİ ÖRTÜSÜ İklim Akdeniz, Karadeniz ve karasal iklim tiplerinin bütününün genel özellikleriyle görüldüğü tek bölgemiz Marmara'dır. Karadeniz kıyıları dışındaki kıyılarda kışlar ılıman ve yağışlıdır. Yazlar ise Akdeniz iklimindeki gibi kurak olmayıp yağışlıdır. Kıyı kesimlerden içlere doğru iklim karasallaşmaktadır. Buralarda yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlıdır. Bitki Örtüsü Bol yağış alan yerler ormanlarla kaplı iken, yağış miktannın azaldığı alçak yerlerde stepler görülür. Kuzey Marmara'da ormanlar, Trakya'da stepler, güney Marmara'da maki bitki örtüsü görülür. Türkiye'de iklim, tarım ürünleri ve bitki örtüsü çeşitliliğinin en fazla olduğu bölgemizdir. Türkiye'de görülen iklim tiplerinin tamamını tanıtıcı ürünler bölgede yetişir.
Marmara Bölgesi, nüfusu en fazla olan bölgedir. 2000 nüfus sayımında nüfusu 17.4 milyondur. Aynı zamanda nüfus yoğunluğu da en fazla olan bölgedir. Çünkü nüfusun fazlalığına karşılık bölgenin yüz ölçümü fazla geniş değildir. Marmara Bölgesin nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasmın üç katına yakındır. Bu yoğunluğun başlıca nedeni sanayi kuruluşlarının çokluğu nedeniyle göçler sonucu bölge nüfusunun artışıdır. Marmara Bölgesi'nde Anadolu kesimi Avrupa kesimine göre daha sık nüfusludur. Bölgenin en yoğun nüfuslu ili İstanbul'dur. İstanbul'dan sonra bölgede en yoğun nüfuslu iller, Kocaeli, Bursa, Sakarya ve Balıkesir'dir, Güney ve Doğu Marmara'daki verimli ovalar da bölgenin en sık nüfuslu yerlerindendir. Trakya'da genellikle yoğunluk fazla değildir. En tenha yerler Yıldız Dağları'nın Karadeniz'e bakan yamaçlarıdır. Trakya'nın en sık nüfuslu yeri verimli tarım topraklarının bulunduğu Ergene Havzası'dır. EKONOMİKÖZELLİKLERİ Tarım Ekili dikili toprak oranının en yüksek olduğu bölgemizdir. İklimin çeşitliliği nedeniyle tarım ürünleri çok Ç9şitlidir. Bu tarım ürünleri, ayçiçeği, mısır, zeytin, buğday, tütün, pirinç, fındık, şeker pancarı, sebze ve meyvedir. C3 tc UJ Q
Hayvancılık Türkiye'de modern çiftlik ve ahır hayvancılığının en yaygın olduğu bölgedir. Türkiye'nin başlıca ipek böcekçiliği alanı Marmara Bölgesi'dir. Yer altı Kaynakları; Bursa, Bilecik, ve Marmara adaları-^Mermer Uludağ->Volfram Susurluk, Bigadiç (Balıkesir) ->Bor minaralleri Hamitabat->Doğalgaz.
Ülkemizin en büyük sanayi kuşağı bu bölgemizde bulunmaktadır. Türkiye'nin en gelişmiş endüstri bölgesi buradadır. Edirne, Kırklareli—> Ayçiçeği yağı fabrikası Tekirdağ—> Şarap Çanakkale-> Seramik ve konserve Bursa, İstanbul—> Otomotiv Bilecik, Gemlik-> Mermer Adapazarı-» Vagon İzmit—> Petro-kimya, Kağıt İzmit, İstanbul-» Tersane (Î1I9İ Notu ! İEndüstri gelişmiş ve nüfus fazla olduğundan enerjiyi en |az üreten buna karşılık en çok tüketen bölgemizdir. T  urizm
Doğal güzellikleri ve tarihsel değerleriyle İstanbul Bursa, Marmara kıyıları önemli turistik merkezleridir. BÖLGENİN BÖLÜMLERİ Yıldız Dağları Bölümü
Ergene Bölümü - Bu bölüm Ergene Irmağı'nın havzasını içine almıştır. 46- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ- Bölgenin en soğuk, en az yağışlı ve bitki örtüsünün en seyrek olduğu bölümdür. Karasal iklim Bu bölüm yeryüzü şekillerinin elverişliliğine bağlı olarak önemli bir tarım merkezi haline gelmiştir. Bölümde tarıma dayalı sanayi gelişmiştir. Güney Marmara Bölümü Bu bölüm Gelibolu yarımadası ile Gökçe Ada ve Bozcaada'yı da içine alarak Bilecik'in doğusuna kadar uzanır.
Bölgenin en geniş bölümüdür. Bölgenin en geniş ve en önemli tarım alanları bu bölümdedir. Verimli tarım alanlarının bulunması sanayi ile birlikte tarımın da gelişmesine neden olmuştur. Güney Marmara'nın 9n önemli ovaları, Bursa, Balıkesir, İnegöl ve Yenişehir ovalarıdır. Nüfus yoğunluğu fazladır. Bölümde nüfus daha çok ovalarda toplanmıştır. Çatalca- Kocaeli Bölümü Bu bölüm, batıda ergene havzasından başlayarak doğuda Adapazarı Ovası'na kadar uzanır. Türkiye'de nüfusun ve aritmetik nüfus yoğunluğunun en fazla, en çok göç alan endüstri ve kgntleşmenin 9n çok geliştiği enerjinin en çok tüketildiği bölümdür. o ÇO Ck UJ -COGRAFYA- 47
  EGE BOLGESI
"\.. ^ı. I Ç <\ M f> Ü O L U b O 1 G ı ^  Ege Bölgesi'nin Tanıtıcı Ozellikleri
Doğu-batı uzanışlı dağ sıraları ve bunlar arasında verimli çöküntü ovalarının yer alması Dağların kıyıya dik uzanması D Kıyının çok girintili- çıkıntılı olması Yüzölçüm olarak ülkemizin üçüncü küçük bölgesidir. Marmara Bölgesinden sonra 9n fazla göç alan 2. bölgemizdir. Bölgenin nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasından fazladır. • Bölge sanayi bakımından gelişmiştir. ■ Termik santrallerden elektrik üretimi açısından ilk sırada yer alır. Seracılıkta Akdeniz'den sonra 2. sıradadır. Tek Jeotermik santralimiz olan Denizli- Sarayköy bu bölgemizdedir. En uzun kıyıya sahip ilimiz Muğla'dır.
Ege Bölgesi, Türkiye'nin Ege Denizi'ne açılan tarafıdır. Kıyı boyunda, Biga Yarımadasrnın güneyinden Marmaris yarımadası güneyine kadar uzanır. Üçgen biçimindeki bölgenin tabanı Ege Denizi'ne dayanır. Bölge doğuya doğru daralarak Afyon-Karahisar'a kadar uzanır. YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ Ege bölgesinin yerşekilleri, diğer kıyı bölgelerinin yer şekillerinden farklı bir görünüme sahiptir. Eg9 Bölgesi'nde dağlar kıyıya dik uzanır. Dağların kıyıya dik uzanması sonucunda; - Ulaşım kolaylığı sağlanmıştır. Bu yüzden kıyı şehirleri
-Enine kıyı tipi oluşmuştur. -Kıta sahanlığı daha geniştir. -Kıyıda koy, körf9z,ada, yarımada çoktur.
-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-
Doğu-Batı istikametinde denize dik olarak uzanmakta olan dağlar, 3. zaman sonunda ve 4. zaman başlarında meydana gelen faylanma sonucu oluşmuşlardır. Ülkemizin en önemli horst ve graben sahaları bu bölgemizde bulunur. Bölgede bulunan Kaz Dağı, Kozak Dağı, Boz Dağlar, Aydın Dağları ve Yunt Dağları birer horst iken, Gediz, Bakırçay, Büyük Menderes Ovalar da birer graben sahasıdır. fîİlgiNotu/ lYerkabuğunun faylanması sonucu yükselen kısmına jhorst, alçakta kalan kısmına ise graben adı verilir.
AKARSU VE GÖLLERİ Bölgenin önemli akarsuları Bakırçay, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes'tir. Akarsu vadilerinde eğim az olduğundan akarsular menderesler yaparak denize ulaşır Rejimleri düzensizdir.. Akarsuların bol alüvyon taşıması, kıyının sığ olması, kıyıda akıntı ve gelgitin güçlü olması akarsu ağızlarında delta ovalarına yol açar. Bölgede doğal göller azdır. Bölgenin en önemli gölü Büyük Menderes'in oluşturduğu Bafa alüvyon set gölüdür.Marmara gölü de bölgede yer alan diğer göldür.
Ege Bölgesi Akdeniz ikliminin etkisi altında bulunmaktadır. Dağların denize dik uzanması nedeniyle Akdeniz ikliminin yayılma alanı genişler. Dağların arasındaki vadi ve oluklar yoluyla deniz iklimi iç kısımlara kadar sokulabilmektedir. Akdeniz ikliminin görüldüğü kıyı ve çevresinde kışlar ılık ve yağışlı yazlar sıcak ve kurak geçer. Kıyıdan iç kısımlara gidildikçe sıcaklıklar düşer. Bölgedeki iklim koşulları; -Ürün çeşidinin fazla olmasında -Yıl içerisinde tarım yapabilme süresinin gelişmesinde -Deniz turizminin gelişmesinde etkili olmuştur. Bitki Örtüsü Doğal bitki örtüsü kıyıda ve alçak yerlerde maki yüksek yerlerde orman, içerlere doğru ise bozkırdır. NÜFUSVEYERLEŞME 2000 sayımına göre yaklaşık 9 milyon nüfusa sahip olan Ege Bölgesi, nüfus yoğunluğu bakımından üçüncü sırada gelir. Bölgedeki en kalabalık iller İzmir ve Manisa'dır. Ege Bölgesi'nde nüfus yoğunluğu bakımından farklı özellik gösteren iki kesim vardır. Kıyı Ege, Bölge nüfusunun % 80'nini barındırırken, yüzölçümü olarak daha büyük olan İç Batı Anadolu Bölümü, seyrek nüfuslu olduğu için burası, bölge nüfusunun % 20'sini barındırır. Nüfus dağılışındaki bu büyük farklılık klimatik ve topoğrafik kökenlidir. Ege Bölümü'nde verimli tarım alanlarının bulunması, denizel iklim nedeniyle buralarda fazla tarım ürünü alınabilmesi, istihdam olanaklarının fazla olması nüfusun yoğun olmasına neden olmuştur. İç Batı Anadolu eşiğinde ise verimli tarım alanlarının bulunmaması ve karasal iklimin etkili olması sonucu tarımsal üretimin azlığı nüfusun kıyı ege bölümüne nazaran daha seyrek olmasına yol açmıştır.. Ege Bölümü Türkiye'nin sık nüfuslu yerlerindendir. Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes çöküntü hendeklerindeki verimli ovalar bölgenin en sık nüfuslu yerlerindendir. Bu ovalar arasında bulunan sıradağlar ise çok seyrek nüfuslu yerlerdir.
Bölge, tarımsal şartlar bakımından oldukça elverişli ve tarımsal üretim açısından da oldukça çeşitli ve zengindir. Bunda verimli alüvyal ovaların geniş yer tutması ve iklim şartlarının büyük etkisi vardır. Asıl Ege Bölümü'nde kumsal ovalarda tütün, Menderes vadisinde pamuk, Edremit, Ayvalık, Kırkağaç, Bergama ve Aydın çevresinde zeytin, Gediz ve Menderes ovalarında incir ve üzüm, sulanmayan araziİ9rde ise buğday ve arpa yetiştirilir. İç Batı Anadolu'da karasal iklim görüldüğünden, Uşak çevresinde şekerpancarı, Afyon dolaylarında haşhaş üretimi ve tahıl tarımı yapılır.
-COĞRAFYA- 49  Hayvancılık
Asıl Eg9'd9 ahır hayvancılığı, İç Batı Anadolu'da ise mera hayvancılığı yapılır. İç kısımlarda iklim ve bitki örtüsü m^ra hayvancılığının gelişmesinde etkendir. Yer altı Kaynakları Bölge maden bakımından zengindir. Bölged9 çıkarılan başlıca mad9nİ9r şunlardır. Kütahya(Tavşanlı, Tunceli) Ment9şe yöresinde ve Kütahya çevresinde ->• Krom Kazdağı eteklerinde—> Demir Manisa (Soma) -> Linyit İzmir ç9vresind9-> Civa Kütahya çevresinde-> Boraks Asya'da M^rmer
Bölge Marmara Bölgesi'nden sonra yurdumuzun 9n gelişmiş bölgesidir. Endüstri faaliyetlerinin yapıldığı yerlerin başında İzmir ve çevresi gelmektedir. Bölgenin başlıca endüstri kolları; Yatağan, Tunçbilek, Soma-^ Termik santral İzmir-> Petrokimya, dokuma, zeytinyağı, sigara ;ş otomotiv, içki Edremit, Ayvalık-» Zeytinyağı Aydın, Nazilli, Uşak-» Dokuma Uşak, Gördes, Demirci, Simav-» Halıcılık Kütahya-» Çinicilik Afyon-* M^rmer Uşak-> Şeker Afyon (Çay) -> Kağıt
Eg9 kıyılarından 150-200 km iç kesimlere kadar devam eden bölümdür. Bölüm doğuda Soma ve Denizli doğusuna kadar uzanır. Bölümün yerşekillerinin oluşumunda çöküntüler önemli rol oynamıştır. Bölümün önemli özellikleri şunlardır;
migiNotuf İMenteş9 yöresi asıl Ege Bölümü'nde yer almasınal irağmen daha dağlık olması, daha çok yağış alması, dahaj |az nüfus V9 daha az tarım alanları ile Asıl Egei [Bölümü'nden ayrılır. j İ  ç Batı Anadolu Bölümü
Asıl Ege Bölümü ile İç Anadolu Bölgesi arasında yer alır. Gediz ve Büyük Mencteres oluklarının sona erdiği y^rden başlayarak doğuya doğru yükselerek devam eder. Bölümün önemli özellikleri şunlardır:
eilgiliotu/ İç Batı Anadolu ve Asıl Ege Bölümü çok farklı özellikte olmalarına rağmen aynı bölge içinde yer alır Bunun n^deni; - İki bölüm arasındaki sıkı bağıntıların olmasıdır. - İç Batı Anadolu bölümünün sosyal V9 ekonomik nedenlerle Ege Bölgesi'nde yer almasıdır. 50- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ- AKDENİZ BÖLGESİ  
(-,,/ D 0 vî U A N A D O l. U B Ö i. Cî r ii i r yfy^ts Oağiar fc'GE S ö t. G I? S    YERI
Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
eniz etkilerinin içerilere kadar sokulabilmesi
kdeniz ikliminin iç kısımlara sokulmasını sağlamıştır.
ıyıdan içlere doğru gidildikçe yükselti artar.