TüRKÇe anlatim biÇİmleri

10. Akdeniz bölgesinde yer alan aşağıdaki endüstri
kuruluşlarının hangisinde kullanılan

hammaddenin büyük bir kısmı yurtdışından gelmektedir? (2000 DMS)

1. 
   Ferro Krom
   

1. 
   Alüminyum
   

1. 
   Kükürt
   

1. 
   Kağıt
   

E) Rafineri

Rafineri'de kullanılan petrolün büyük bir kısmı yurtdışından ithal edilmektedir.

(Cevap E)

o

UJ

12.1. Dağ

2. 
   Ova
   

2. 
   Plato
   

2. 
   Tektonik göl
   

Karadeniz Bölgesi'nde yukarıdaki yer şekillerinden hangileri diğerlerinden daha az yer kaplar? (2000 KMS)

B) Ivel D) II ve

A) I ve II C) I ve IV E) III ve IV

Karadeniz Bölgesi'nde plato ve tektonik göl daha az yer kaplar. Tektonik göller daha çok Marmara Bölgesi'nde bulunur. Platolar ise daha çok İç Anadolu Bölgesi ve Güney Doğu Anadolu Bölgesinde bulunmaktadır.

(Cevap E)

60-

-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-


13. Yurdumuzun yedi coğrafi bölgesi farklı özellikler gösterir. Buna göre yurdumuzun diğerlerine göre ortalama yükseltisi daha az, tarım alanlarının payı daha yüksek ve sulama olanakları daha çok olan bölgesi aşağıdakilerden hangisidir? (2001 KMS)

1. 
   Karadeniz
   

1. 
   Marmara
   

1. 
   Doğu Anadolu
   

1. 
   İç Anadolu
   

E) Akdeniz

16. Çay ve fındık fabrikaları ile orman ürünleri işletmeleri Doğu Karadeniz Bölümünde yaygındır. Bu durum, endüstri tesislerinin kuruluş yeri ile aşağıdakilerden hangisi arasındaki ilişkiye örnektir? (2001 KMS)

1. 
   Su kaynaklarının fazlalığı
   

1. 
   Hammadde sağlama kolaylığı
   

1. 
   Enerji kaynaklarının varlığı
   

1. 
   Kara ve deniz ulaşımının gelişmişliği
   

E) Tüketim alanlarına yakınlığı


Marmara Bölgesi ortalama yükseltisi en az olan, iklim, tarım ürünleri ve bitki örtüsü çeşitliliğinin en fazla olduğu, ekili dikili toprak oranının en yüksek olduğu bölgemizdir.

(Cevap B)

14. Kimi ürünler farklı ovalarda yetişir. Buna göre Gediz Ovasının iklim ve toprak koşullarında yetiştirilebilen bir tarım ürününü, aşağıdaki ovaların hangisinde yetiştirilebilmesi gerekir? (2001 KMS)

A) B) C) D) E)

Çarşamba Ovası Erene Ovası Çukurova Malatya Ovası Elazığ Ovası

Gediz Ovası Ege Bölgesinde yer alır ve burada Akdeniz iklimi görülür. Aynı iklim özelliği Akdeniz Bölgesinde bulunan Çukur ova'da da görüldüğünden bu iki ovada yetişen tarım ürünleri birbirine benzer.

(Cevap C)

15. Yurdumuzda denize kıyısı olan bölgelerimizin ortak özelliği hangisidir? (2001 KMS)

1. 
   Dağların kıyıya paralel uzanması
   

1. 
   Kıyı kesiminde nüfusun iç kesimden fazla
   olması
   

1. 
   Tarım gelirinin endüstri gelirinden fazla olması
   

1. 
   Halkın temel geçim kaynağının balıkçılık olması
   

E) Kıyı boyunca geniş kumsalların bulunması

Denize kıyısı olan Marmara, Karadeniz, Ege ve Akdeniz Bölgesi'nde nüfus iç kesimlerden daha fazladır.

(Cevap B)

z. o

m

'o

UJ

Endüstri tesisleri genelde hammaddeye yakın yerlerde kurulmuştur.

(Cevap B)

17. Türkiye'de seracılık en çok Akdeniz Bölgesi ve Ege Bölgesi'nin kıyı kesimlerinde yapılmaktadır.

Aşağıdakilerden hangisi bunun nedenlerinden biridir? (2002 KPSS)

1. 
   Isıtma giderinin düşük olması
   

1. 
   Sulama olanaklarının yeterli olması
   

1. 
   Yağış miktarının fazla olması
   

1. 
   Toprak türlerinin çeşitli olması
   

E) Düzlüklerin çok yer tutması

Seracılık, güneşleme süresinin uzun olduğu, kış mevsiminin oldukça ılık geçtiği Akdeniz ve Ege Bölgelerinde gelişmiştir.

(Cevap A)

18. Aşağıdaki tarım ürünlerinden hangisinin Türkiye'deki toplam üre-timde, Ege Bölgesi'nin payı yaklaşık %80'den fazladır? (2002 KPSS)

B) Turunçgil D) Elma

A) Pamuk C) İncir E) Mısır

İncir; Soğuğa dayanaklı olmadığından Akdeniz İkliminin görüldüğü alanlarda yetiştirilir. Türkiye incir üretiminin % 80'i Ege Bölgesi'nde (Küçük ve Büyük Menderes vadilerinde Aydın ve İzmir'de) yetiştirilir. Akdeniz, Marmara ve Güney Doğu Anadolu'nun kuytu kesimlerinde de yetişir. Dünya incir üretiminde Türkiye birinci sıradadır.

(Cevap C)

-COĞRAFYA-

61


19.



Yukarıdaki haritada numaralanmış yerlerden hangisi, yerşekillerinin sade olması nedeniyle tarıma diğerlerinden daha uygundur?(2003 KPSS)

A)l B)ll 0) III D) IV E)V

i numara ile gösterilen Ergene Havzası düzlük iken diğer verilenler dağlık yörelerdir.

(Cevap A)

20. Marmara Bölgesi'nde, aşağıdaki tarım ürünlerinden hangisinin üretimi en azdır?(2003 KPSS)

22. Aşağıdaki grafik, üç tarım ürününde, Karadeniz Bölgesi'nin 1997 yılı Türkiye üretimi içindeki paylarını göstermektedir.

100-80-60-40-20-0-

_II

ürünler olarak

Grafikte I, II, II numarayla gösterilen aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?(2003/2 KPSS)

I II III

1. 
   Fındık Mısır Tütün
   

1. 
   Çay Pirinç Buğday
   

1. 
   Kenevir Tütün Buğday
   

1. 
   Çay Fındık Mısır
   

E) Mısır Kenevir Pirinç

B) Fındık D) Pirinç

A) Mısır C) Ayçiçeği E) Zeytin

Fındık tarımı Marmara bölgesinin en doğusunda, kıyıda küçük bir yörede yapılmaktadır.

(Cevap B)

C5

er

UJ

Q

m

ü

Grafiği incelediğimizde

1. 
   Çay -> % 100'ü Karadeniz Bölgesinde üretilir.
   

1. 
   Fındık -» % 80'i Karadeniz Bölgesinde üretilir.
   Ill-Mısır -^- % 30'u Karadeniz Bölgesinde üretilir.
   

(Cevap D)

21. Kıyı kesiminde, dağların denize bakan yamaçlarında gür ve sık bitki örtüsü görülür. Kıyının hemen gerisindeki dağ yamaçlarında yükseldikçe geniş yapraklı ağaçlar arasında iğne yapraklılara, çok yükseklerde de alpin çayırlara rastlanır.

B) Doğu Karadeniz D)Ege

Bitki örtüsü özellikleri bu şekilde olan bölüm aşağıdakilerden hangisidir? (2003 KPSS)

A) Ergene

C) Güney Marmara

E) Adana

Doğu Karadeniz'de dağların denize bakan yamaçlarında bitki örtüsü gür ormanlardır. Yalnız alt yamaçlar geniş yapraklı, üst yamaçlar ise iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlarla kaplıdır. Ağaç çeşitlerinin değişmesinin nedeni sıcaklıkla ilgilidir.

(Cevap B)

23. Türkiye'de pamuk ve tütün üretiminin ikisinde de en büyük paya sahip olan bölge aşağıdakilerden hangisidir?(2004 KPSS)

1. 
   Doğu Anadolu Bölgesi
   

1. 
   Güneydoğu Anadolu Bölgesi
   

1. 
   Akdeniz Bölgesi
   

1. 
   Ege Bölgesi
   

E) Karadeniz Bölgesi

Tütün ve pamuk, Türkiye'de en çok Ege bölgesinde yetiştirilmektedir.

(Cevap D)

62-

-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-


24. Aşağıdaki alanlardan hangisinde Marmara
Bölgesi'nin Türkiye ekonomisine katkısı en
azdır?(2004 KPSS)

1. 
   Besin Endüstrisi
   

1. 
   Hidroelektrik enerji üretimi
   

1. 
   Seramik endüstrisi
   

1. 
   Bankacılık hizmeti
   

E) Turizm

9

Marmara Bölgesi'nd9 buiunan akarsuların eğimi az olduğundan hidroelektrik enerji üretimi bakımından fakirdir.

(Cevap B)

25. Eg9 bölgesinin kıyı kesimi ile iç kesimind9 ürünler

benzerlik gösterirken Doğu Karadeniz bölümünde kıyı
k9siminde yetişen bir çok ürün 75-1 OOkm içeride
rastlanmaz.

Ege ve Doğu Karadeniz bölgeleri arasında görülen bu farkın temel nedeni nedir? (2004 KPSS)

1. 
   Dağların uzanışı
   

1. 
   Tarımsal nüfus yoğunluğu
   

1. 
   Denîz akıntıları
   

1. 
   Hakim rüzgar yönü
   

E) Toprak türü

o

UJ

«3

Karadeniz Bölgesi'nde dağlar kıyıya paralel uzanır. Bunun sonucu olarak;

65535. 
       Falezli kıyı tipi oluşmuştur.
       

65535. 
       Kıyı kesimler ile iç kesimler arasında ulaşım
       zorlukları görülmektedir.
       

65535. 
       Kuzeye bakan yamaçlarda yamaç yağışları
       artmıştır.
       

65535. 
       Kıyı kesim ve iç k9sim arasında önemli iklim
       farklılıkları vardır.
       

65535. 
       Doğal liman özelliğine sahip olan girintiler sınırlı
       kalmıştır.
       

Ege Bölgesi'nde dağlar kıyıya dik uzanır. Bunun sonucu olarak;

65535. 
       Ulaşım kolaylığı sağlanmıştır.
       

65535. 
       Kıyıların girintili çıkıntılı olması sağlanmış doğal
       liman sayısı artmıştır.
       

65535. 
       Nüfus kıyı ovalarında toplanmıştır.
       

65535. 
       Akdeniz ikliminin iç kısımlara kadar girmesi
       sağlanmıştır. Bu da kıyıdan 100-150 km içeride
       turunçgil ve zeytinin yetişmesini sağlamıştır.
       

65535. 
       Akarsu ağızlarında delta ovaları oluşmuştur.
       

(C9vap A)

-TEMEL YURTTAŞUK BİLGİSl

63

TEMELYURTTAŞLIKBILGISI | Hukukun Temel Kavramlan 3

YARGI

Anayasamızda yer alan üç yetkiden birisi, "yargı yetkisi"dir. Yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır.

Yargı veya yargısal faaliyet, biri şekli, diğeri maddi olmak üzere iki anlamda kullanılır.

Şekli anlamda yargı, faaliyeti yürütmekte olan makama göre tanımlandığı içindir ki, mahkemelerin her türlü faaliyetini kapsar.

Maddi anlamda yargı ise, hukuk kurallarının bağımsız mahkemeler tarafından belli olaya uygulanmasıdır.

Yargı Türleri

Ülkemizde varolan yargı türleri; anayasa yargısı, idari yargı, askeri yargı ve adli yargı olmak üzere dört grupta toplanabilir:

ANAYASAYARGISI

Anayasa yargısı, Anayasa Mahkemesinin bu sıfatla baktığı işler ile Yüce Divan sıfatıyla gördüğü işlerdeki faaliyetleri kapsayan yargı türü veya koludur.

Anayasa Mahkemesi

Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde

karamamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi
İçtüzüğünün şekil ve esas bakımlarından; Anayasa
değişikliklerinin ise, sadece şekil bakımından
Anayasaya uygunluğunu denetleyen,

Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcı vekilini, Hakimler ve savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılayan ve

tn

O

.1

UJ

Anayasa ile verilen diğer görevleri yerine getiren bir yüksek yargı organıdır.

Kuruluşu

Anayasa Mahkemesi'nin kuruluşu, Anayasa'nın 146. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre Anayasa Mahkemesi, on bir asıl ve dört yedek olmak üzere on beş üyeden oluşur. On beş üyenin hepsinin seçiminde Cumhurbaşkanı'nın rolü vardır. Cumhurbaşkanı sekiz asıl ve üç yedek üyeyi, yüksek yargı organları ve Yüksek Öğretim Kurulu'nun kontenjanlarına göre yetkili kurullarca her boş yer için gösterilen üçer aday arasından seçer. Buna göre Cumhurbaşkanı;

65535. 
       Yargıtay'dan iki asıl ve iki yedek,
       

65535. 
       Danıştay'dan iki asıl ve bir yedek,
       

65535. 
       Askeri Yargıtay'dan bir asıl,
       

65535. 
       Askeri Yüksek İdari Mahkemesi'nden bir asıl,
       

65535. 
       Sayıştan Genel Kurulu'ndan bir asıl,
       

65535. 
       Yüksek Öğretim Kurulu'ndan bir asıl
       

olmak üzere sekiz asıl ve üç yedek üyeyi yetkili kurullarca her boş yer için gösterilen üçer aday arasından seçer.

Cumhurbaşkanı diğer üç asıl ve bir yedek üyeyi de üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından doğrudan kendisi seçer.

ASIL ÜYELER
1.	Yargıtay
2.	Yargıtay
3.	Danıştay
4.	Danıştay
5.	Askeri Yargıtay
6.	Askeri Yüksek İdari Mahkemesi
7.	Sayıştay Genel Kurulu
8.	Yüksek Öğretim Kurulu
9-10-11. Üst kademe Yöneticileri veya Avukatlar

64-

-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-


YEDEKUYELER

1. 
   Yargıtay
   

1. 
   Yargıtay
   

1. 
   Danıştay
   

1. 
   Üst kademe yöneticileri veya avukatlar
   

Yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri ile üst kademe yöneticileri ve avukatların Anayasa mahkemesine asıl ve yedek üye seçilebilmeleri için, kırk yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim görmüş veya öğretim kurumlarından en az on beş yıl hukuk iktisat veya siyasal bilimler dalında öğretim üyeliği veya hizmetinde Yükseköğretim Kurulu başkan ve üyesi, rektör, dekan, müsteşar, müsteşar yardımcısı, general, amiral, büyükelçi veya vali olarak en az on beş yıl fiilen çalışmış veya en az on beş yıl avukatlık yapmış olmaları şarttır. Anayasa Mahkemesi üyeleri, asli görevleri dışında resmi veya özel hiç görev alamazlar.

Anayasa Mahkemesi, asıl üyeleri arasından gizli oyla ve üye tamsayısının salt çoğunluğuyla dört yıl için bir başkan ve bir Başkanvekili seçer. Süresi bitenler yeniden seçilebilir.

Anayasa Mahkemesi üyeleri altmış beş yaşını doldurunca emekliye ayrılırlar. Üyelik bir üyenin hakimlik mesleğinden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymesi halinde kendiliğinden; görevini sağlık bakımından yerine getiremeyeceğinin kesin olarak anlaşılması halinde de, Anayasa Mahkemesi üye tamsayısının salt çoğunluğunun kararı ile sona erer.

Anayasa Mahkemesinin kuruluş ve yargılama usulleri, kanunla düzenlenir ki, bu hükümle öngörülen kanun 2949 sayılı "Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"dur.

Anayasa Mahkemesi, Başkan ve on üye ile toplanır, salt çoğunluk ile karar verir. Anayasa

değişikliklerinde ve siyasi partilerin kapatılmasına

3 beşte üç çokluğu aranır. 11— = 6.6'bulunur. Yarım

5

oy olmayacağı için sayı 7'dir. Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara bağlanır.

Görevleri

Anayasa Mahkemesinin görev ve yetkileri gerek Anayasamızda, gerekse Anayasa Mahkemesinin

Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunda belirlenmiştir.

Mahkemenin en başta gelen görevi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anaysa'ya esas ve şekil bakımından uygunluğunu denetlemektir. Mahkeme Anayasada yapılan değişiklikleri ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler. Kanunların şekil bakımından denetlenmesi, son oylamanın öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı; Anayasa değişikliklerinde ise, teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle görüşülemeyeceği koşuluna uyulup uyulmadığı konuları ile sınırlıdır. Şekil bakımından denetleme, Cumhurbaşkanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beşte biri tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz; defi yoluyla da ileri sürülemez.

Olağanüstü durumlarda, sıkıyönetim ve savaş

durumlarında çıkarılan kanun hükmünde

kararnamelerin şekil ve esas bakımından

Anayasa'ya aykırılığı iddiasıyla Anayasa

Mahkemesinde dava açılamaz.

Anayasa Mahkemesinin diğer görevlerini şu şekilde belirtebiliriz:

65535. 
       Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini,
       Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri
       Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi
       Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Başsavcı
       vekilini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve
       Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili
       suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla
       yargılamak.
       

65535. 
       Siyasi partilerin kapatılması hakkındaki davalara
       bakmak.
       

65535. 
       Siyasi partilerin mali denetimini yapmak.
       

65535. 
       Türkiye Büyük Millet Meciisi üyelerinin yasama
       dokunulmazlığının kaldırılmasına veya üyeliğinin
       düştüğüne ilişkin kararların iptal istemlerini
       karara bağlamak.
       

65535. 
       Kendi üyeleri arasından Uyuşmazlık
       Mahkemesine Başkan ve Başkan vekili seçmek.
       

Yüce Divanda savcılık görevini Cumhuriyet Başsavcısı veya Başsavcı vekili yapar. Yüce Divanın kararları kesindir.

-TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ-

65