TüRKÇe anlatim biÇİmleri

Medeni Yargıdaki Mahkemeler

Medeni Yargıdaki ilk derece (hüküm) mahkemeleri; sulh hukuk ve asliye hukuk (ve asliye ticaret) mahkemeleridir. Bunlar genel mahkeme niteliğindeki mahkemelerdir, yani "belirli kişi veya iş guruplarına göre sınırlandmlmamış olan, aksi yazılı olmadıkça medeni usul hukukuna giren her türlü işe bakan mahkemelerdir." Bunların yanında özel mahkemeler de vardır. Örneğin iş mahkemesi, tapulama mahkemesi ve yakında kurulması düşünülen aile mahkemesi gibi.

Sulh Hukuk Mahkemesi

Her ilçede bir Sulh Hukuk Mahkemesi vardır ve tek hakimlidir. İşi çok olan yerlerde birinci, ikinci, üçüncü Sulh Hukuk Mahkemesi gibi birden fazla Sulh Hukuk Mahkemesi kurulur.

Sulh Hukuk Mahkemesinin görevi kanunlarla belirtilmiş olup, istisnaidir. Örneğin vasi atanması, mirasçılık belgesi (veraset ilamı) verilmesi, evlenmeye ve evlat edinmeye izin verilmesi istekleri, kira bedelinin tespiti davası, taksim davası, tahliye davası, zilyetliğin korunmasıyla ilgili davalar, miktar ve değeri dört yüz milyon lirayı geçmeyen davalar Sulh Hukuk Mahkemesinde görülür.

Asliye Hukuk Mahkemesi

Her ilçede ve il merkezinde bir Asliye Hukuk Mahkemesi vardır. Asliye Hukuk Mahkemesinin bir başkan ve iki üyeden kurulu toplu mahkeme olması 469 sayılı Kanunun emri ise de, hakim azlığından dolayı aynı kanunun geçici maddesi uyarınca, halen ülkemizdeki bütün asliye hukuk mahkemeleri tek hakimlidir. İşi çok olan yerlerde aynen sulh hukuk mahkemeleri gibi birden fazla Asliye Hukuk

-TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ-

75

Mahkemesi kurulur. Sulh Hukuk Mahkemesinin görevi dışında kalan bütün davalara ve işlere Asliye Hukuk Mahkemesinde bakılır. Örneğin miktarı ve değeri dörtyüzmilyon lirayı geçen davalara, boşanma davalarına, kamulaştırma bedeline itiraz davalarına, evlenmenin iptali davasına, babalık davasına, derneklerin kapatılması davasına Asliye Hukuk Mahkemelerinde bakılır.

Asliye Ticaret Mahkemesi

Ankara, İstanbul, İzmir ve nüfusu çok büyük bazı il merkezlerinde ayrı asliye ticaret mahkemeleri vardır; bu mahkemeler bir başkan ve iki üyeden oluşur. Ticaret mahkemeleri yalnız ticari dava ve işlere bakarlar. Ayrı bir ticaret mahkemesi bulunmayan yerlerde, örneğin nüfusu az iller ile ilçelerde, o yerin Asliye Hukuk Mahkemesi aynı zamanda Asliye Ticaret Mahkemesidir ve ticari davalara bakar.

Yargıtay

Adli yargı alanındaki yüksek mahkeme Yargıtay'dır. Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla

ve son derece

gösteriien belli davalara mahkemesi olarak bakar.

Yargıtay'ın kuruluşu, işleyişi, başkan, başkan vekilleri, daire başkanları ve üyeleri ile Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet Başsavcı vekilinin nitelikleri ve seçim usulleri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir. Bu hükümle öngörülen kanun 2797 sayılı "Yargıtay Kanunu"dur. Yargıtay'da yirmi bir hukuk ve on bir ceza dairesi vardır. Her daire bir başkan ve dört üyenin katılmasıyla toplanarak salt çoğunlukla karar verir.

Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve Cumhuriyet Savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca üye tam sayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir.

Yargıtay Birinci Başkanı, birinci başkan vekilleri ve daire başkanları kendi üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca üye tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla dört yıl için seçilir; süresi bitenler yeniden seçilebilirler. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet Başsavcısı Vekili, Yargıtay Genel Kurulunu kendi üyeteri arasından belirleyeceği beşer aday arasından Cumhurbaşkanı tarafından dört yıl için seçilirler. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.

76-

-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-







ÇOZUMLU KAVRAMA

1. İdare ve vergi mahkemelerinin kurul halinde verdikleri kararlara karşı aşağıdakilerden hangisine temyiz istemiyle başvurulabilir?

1. 
   Uyuşmazlık Mahkemesi
   

1. 
   Yargıtay
   

1. 
   Askeri Yüksek idare Mahkemesi
   

1. 
   Bölge İdare Mahkemesi
   

E) Danıştay

1982 Anayasasına göre aşağıdakilerden hangisi hakimlik teminatının bir gereği olarak sayılmamıştır?

1. 
   Kadronun kaldınlması sebebiyle de olsa aylık
   ödenek ve öteki özlük haklarından yoksun
   bırakılamazlar.
   

1. 
   Hakimler idari görevleri yönünden Adalet
   Bakanlığına bağlı değildirler.
   

1. 
   Kendileri istemedikçe 65 yaşını bitirmeden
   emekliye ayrılamazlar.
   

1. 
   Bir mahkemenin kaldırılması sebebiyle aylık,
   ödenek ve öteki özlük haklarından yoksun
   bırakılmazlar.
   

E) Hakimler azlolunamazlar.


2. Kanunların şekil yönünden Anayasa'ya
uygunluğunun Anayasa Mahkemelerince
denetlenmesine ilişkin aşağıdaki ifadelerden
hangisi yanlıştır?

1. 
   Şekil yönünden Anayasa'ya aykırılık iddiası
   Cumhurbaşkanı tarafından ileri sürülebilir.
   

1. 
   Şekil yönünden Anayasa'ya aykırılık iddiası
   TBMM üyelerinin beşte biri tarafından ileri
   sürülebilir.
   

1. 
   Şekil yönünden Anayasa'ya aykırılık iddiası ile
   açılacak olan iptal davasının süresi, kanunun
   Resmi Gazetede yayımlandığı günden itibaren
   60 gündür.
   

1. 
   Kanunların şekil yönünden Anayasaya
   uygunluğunun denetlenmesi, son oylamanın
   öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı
   hususu ilesınırlıdır.
   

E) Şekil yönünden Anayasaya aykırılık ana
muhalefet partisi meclis grubunca ileri
sürülemez.

3. Aşağıdakilerden hangisi Anayasa Mahkemesinin
görev ve yetkilerinden biri değildir?

1. 
   Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz
   olarak 1 ay içinde toplam beş birleşim
   katılmayan bir milletvekitinin milletvekilliğinin
   düşmesine ilişkin TBMM kararının iptali istemini
   karara bağlamak
   

1. 
   Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanını seçmek
   

1. 
   TBMM içtüzüğünün Anayasaya şekil
   yapısından uygunluğunu denetlemek
   

1. 
   Siyasi partilerin mali denetimini yapmak
   

E) Bakanlar kurulunca ilan edilen olağanüstü halin
onaylanmasına ilişkin TBMM kararının
Anayasaya aykırılığı iddiasını karara bağlamak

Anayasa Mahkemesinin iptal kararları ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

1. 
   İptal kararları, gerekçesi yazılmadan
   açıklanamaz.
   

1. 
   İptal olunan kanun hükmü, kural olarak iptal
   kararının Resmi Gazetede yayımlandığı tarihte
   yürürlükten kalkar.
   

1. 
   İptal kararının yürürlüğe girdiği tarihte, iptal
   olunan kanun hükmü ile yürürlükten kaldırılmış
   kanun hükümleri kendiliğinden yürürlük kazanır.
   

1. 
   Anayasa Mahkemesi gereken hallerde iptal
   kararının yürürlük tarihini erteleyebilir.
   

E) Anayasa Mahkemesi, iptal kararıyla kanun
koyucu gibi hareketle yeni bir uygulamaya yol
açacak biçimde hüküm tesis edemez.

Aşağıdakilerden hangisi, Danıştayın görevidir?

1. 
   il merkezi olan beldelerde belediye meclisinin
   kesin kararlarına karşı belediye başkanının da
   ilgilerce yapılacak olan itirazları inceleyerek
   karara bağlamak.
   

1. 
   Vali tarafından tasdik edilmeyen il genei meclisi
   kararları hakkında itirazları incelemek ve karara
   bağlamak
   

1. 
   Bir demeğin kamu yararına dernekler statüsüne
   alınmasına karar vermek
   

1. 
   Belediyeler ile il özel idarelerinin seçilmiş
   organlarının organlık sıfatlarını kaybetmesine
   ilişkin istemleri karara bağlamak
   

E) Belediye kurulmasına karar vermek

-TEMEL YURTTAŞUK BİLGİSL

77







ÇIKMIŞ SORULAR ve ÇÖZÜMLERİ

7. Aşağıdakilerden hangisi göreviyle ilgili suçlardan dolayı yüce divanda yargılanamaz?

1. 
   Başbakan
   

1. 
   Maliye Bakanı
   

1. 
   Başbakan Yardımcısı
   

1. 
   Adalet Bakanlığı Müşteşarı
   

E) Cumhurbaşkanı

ÇÖZÜMLER

1. İHUK md.46 idare ve vergi mahkemelerinin nihai

kararları, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa
dahi Danıştay'da temyiz edebilir.

(Cevap E)

2. Şekil bakımından iptal davası açılmasında süre resmi
gazetede yayınlanmasından itibaren 10 gündür.

(Cevap C)

3. Anayasa Mahkemesi parlamento kararlarının
Anayasa'ya aykırılığını inceleyemez. İçtüzük, TBMM
üyeliğinin düşürülmesi ve yasama dokunulmazlığının
kaldırılması ise bu kuralın istisnasıdır. Olağanüstü
halin Meclisce onaylanması parlamento kararıdır.

(Cevap E)

4. Anayasa md. 140/6 gereğince hakim ve savcılar idari
görevleri yönünden Adalet Bakanlığı'na bağlıdırlar.

(Cevap B)

5. İptal davası geriye yürümez. Bu nedenle C seçeneği
doğrudur.

(Cevap C)

6. Anayasa 127 gereğince mahalli idarelerin seçilmiş
organlarmın sıfatını kazanmalarına ilişkin itirazların
çözümü ve kaybetmeleri konusundaki denetim yargı
yolu ile olur.

(Cevap D)

7. Cumhurbaşkanı göreviyle ilgili suçlardan sorumsuzdur. Sadece vatana ihanetten Yüce Divanda yargılanabilir.

(Cevap E)

1. Cumhurbaşkanı, TBMM tarafından vatana ihanetle suçlanması durumunda aşağıdakilerden hangisi tarafından yargılanır? (99 DMS OÖ)

1. 
   Devlet Güvenlik Mahkemesi
   

1. 
   Yüce Divan sıfatıyla Anayasa Mahkemesi
   

1. 
   Yargıtay Genel Kurulu
   

1. 
   Ağır Ceza Mahkemesi
   

E) Askeri Yargıtay

Anayasa md.148.'e göre Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanını Yüce Divan sıfatıyla yargılar.

(Cevap B)

1982 Anayasasfna göre, aşağıdakilerden hangisi yüksek mahkemelerden biridir? (99 DMS OÖ)

1. 
   Bölge İdare Mahkemesi
   

1. 
   Yüksek Hakem Kurulu
   

1. 
   Deviet Güvenlik Mahkemesi
   

1. 
   Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
   

E) Uyuşmazlık Mahkemesi

Anayasaya göre Yüksek Mahkemeler; Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek Mahkemeleri ve Uyuşmazlık Mahkemesidir.

(Cevap E)

3.

B) Miras D) Yaralama

Aşağıdakilerden hangisi nedeniyle açılacak davalara ceza mahkemeleri bakmaz? (99 DMS OÖ)

A) Dolandırıcılık C) Hırsızlık E) Cinayet

Miras Hukuku, Medeni Hukukun bir dalıdır ve mirasa ilişkin uyuşmazlıklar hukuk mahkemelerinde görülür.

(Cevap B)

78-

-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-


4.

5.

Görev yerinin kanunlara aykırı bir şekilde değiştirildiğini düşünen bir öğretmen, bu işlemin iptali için hangi mahkemeye başvurabilir? (99 DMS ÖL)

1. 
   Sulh Ceza Mahkemesi'ne
   

1. 
   Asliye Hukuk Mahkemesi'ne
   

1. 
   Yargıtay'a
   

1. 
   Uyuşmazlık Mahkemesi'ne
   

E) !dare Mahkemesi'ne

İdari işlemler hakkında menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları idari davalardır ve İdari Mahkemelerince görülür.

(Cevap E)

Aşağıdakilerden hangisi Bakanlar Kurulu tarafından gönderilen kanun tasarıları hakkında görüş bildirmekle yükümlüdür? (99 DMS ÖL)

Aşağıdakilerden hangisi, hakim ve savcı güvencesiyle ilgili olarak 1982 Anayasası'nda yer alan kurallardan biri degildir? (99 DMS L)

1. 
   Hakim ve savcıların azledilememesi
   

1. 
   Hakim ve savcıların özlük işlerinde Hakim ve
   Savcılar Yüksek Kurulunun yetkili olması
   

1. 
   Yüksek mahkemelerin hakimlerinin ancak
   cumhurbaşkanınca görevden alınabilmesi
   

1. 
   Hakim ve savcıların 65 yaşından önce istekleri
   dışında emekli edilememesi
   

E) Hakimlerin görevlerinden bağımsız olması

Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri Anayasamızda sayılmıştır. Bunlar içinde yüksek mahkeme üyelerinin görevden alınması bulunmamaktadır.

(Cevap C)

Aşağıdakilerden hangisi, Anayasa Mahkemesi'nin görev ve yetkilerinden biri degildir? (99 DMS L)

A)	Yargıtay
B)	Danıştay
C)	Askeri Yargıtay	2:
D)	Uyuşmazlık Mahkemesi	w >-
E)	Askeri Yüksek İdare Mahkemesi	EDİ

Danıştay Kanunu md. 23/c gereğince Danıştay, başbakanlık ve bakanlar kurulunca gönderilen kanun tasarı ve teklifleri hakkında görüşünü bildirir.

(Cevap B)

1. 
   Kanunların Anayasa'ya uygunluğunu
   denetlemek
   

1. 
   Siyasai partileri kapatma davalarına bakmak
   

1. 
   Siyasal partilerin mali denetimini yapmak
   

D) Tüzüklerin Anayasa ve kanunlara uygunluğunu
_ denetlemek

ü E) TBMM İçtüzüğünün Anayasa'ya uygunluğunu

S denetlemek

Tüzüklerin, hukuka uygunluğunu Danıştay ilk derece mahkemesi olarak inceler.

(Cevap D)

6.

Sayıştay, genel ve katma bütçeli dairelerin gelir, gider ve maltarını aşağıdakilerden hangisi adına denetler? (99 DMS ÖL)

1. 
   Cumhurbaşkanı
   

1. 
   TBMM
   

1. 
   Bakanlar Kurulu
   

1. 
   Maliye Bakanı
   

E) Başbakan

ÇÖZÜM:

Anayasamıza göre Sayıştay genel ve katma bütçeli dairelerin gelir-giderlerini TBMM adına denetler.

(Cevap B)

9. Bir devlet okulunda çalışan ve yasalara aykırı şekilde görev yeri değiştirilen bir öğretmen, bu işlemin iptali için aşağıdaki mahkemelerden hangisine başvurabilir? (2000 DMS)

1. 
   İdare Mahkemesi
   

1. 
   Danıştay
   

1. 
   Anayasa Mahkemesi
   

1. 
   Uyuşmazlık Mahkemesi
   

E) Sayıştay

Soruda öğretmenin görev yerinin değiştirilmesi bir idari işlemdir. İdari işlemlerin iptali için açılan davalar idare mahkemesinde görülür.

(Cevap A)

-TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ-

79

10. Aşağıdakilerden hangisi "doğal yargıç (kanuni hakim)" güvencesinin bir sonucudur? (2001 KMS)

1. 
   Hiç kimsenin kanunen tabi olduğu
   mahkemeden başka bir merci önünde
   yargılanmaması
   

1. 
   Görülecek davaya göre olağanüstü yargılama
   mercilerinin kurulabilmesi
   

1. 
   Herkesin dilediği kişiye karşı dava açabilmesi
   

1. 
   Herkesin her konuda dava açabilmesi
   

E) Herkesin dilediği yerde dava açabilmesi

Anayasa md.37 gereğince (ki maddenin başlığı kanuni hakim güvencesidir.) hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkamaz.

(Cevap A)

11.1982 Anayasası'na göre, aşağıdakilerden hangisi Anayasa Mahkemesi'nin siyasi partilerle ilgili görevlerinden biri değildir? (2003/2 KPSS)

1. 
   Siyasi partilerin mal edinimlerinin kanuna
   uygunluğunu denetlemek
   

1. 
   Kapatılan bir siyasi partinin yeniden
   kurulmasına izin vermek
   

1. 
   Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığfnca açılan,
   siyasi partilerin kapatılmasıyla ilgili davaları
   kesin karara bağlamak
   

1. 
   Bir siyasi partiyi kapatma yerine, onun devlet
   yardımından tamamen yoksun bırakılmasına
   karar vermek
   

E) Anayasa'ya aykırı eylemlerin odağı haline gelen
bir siyasi partinin devlet yardımından kısmen
yoksun bırakılmasına karar vermek

tn

(5