TüRKİYE’de interneti İncelemek konulu

İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden e-sintiler

İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2001-2002 akademik yılı başında sanal eğitim sayfalarını (online.bilgi.edu.tr) akademik kadrosunun ve öğrencilerinin hizmetine sunmuştur. Akademik kadroya e-posta aracılığıyla Nisan 2003’te ulaştırdığım anket, bu sayfaların kullanımını ve genel olarak sanal eğitime bakışı sorgulamayı amaçlamıştır. 102 kişiden geri dönüş sağladığım bu çalışmanın sonuçlarına göre:

58 kişi sanal eğitimi savunuyor (%56,8), 38 kişi karşı çıkıyor(%37,2), 6 kişi ise fikir sahibi değil (%4). Karşı çıkanların çoğunluğu klasik anlayışla yüz yüze iletişimin etkili olacağını savunurken, uygulamalı derslerde mekanda bulunma zorunluluğu üzerinde duran 38 kişi içinde 6 kişi. Hukukçular için daha ivedi olan telif hakları sorunu internette kaynak sınırlandırmasına yol açıyor. Burada ilginç olarak öne çıkan nokta, psikoloji bölümünün internet üzerinde farklı amaçlara yönelik yazışmanın (chat gibi) yazmayı fakirleştirdiğini düşünmesi. Buna karşılık yazma becerilerini geliştirmeye yönelik dersler yapanlar arasında internetin işleri kolaylaştıracağını düşünenler var. Uzaktan eğitimi destekleyenler arasında önemli çoğunluğu (%83), teorik ve master/doktora dersleri verenler, tez-proje danışmanlığı yapanlar ve online journalism gibi elektronik okur-yazarlık gerektiren dersler verenler oluşturuyor. İnternet üzerinden eğitime sıcak bakan 58 kişiden 10'u ise (%17), interneti, online kaynak kullanımı ve pratik tartışma ortamı sağlaması açısından kayda değer buluyor. Destekleyenlerin çoğunluğunun (master/doktora ve tez/proje dersleri verenler hariç) toplam öğrenci sayısı 150'nin üzerinde. Bu da akademik kadronun, kalabalık sınıflarda ders işleme sırasında doğacak verimsizliğin, sanal ortamdan destek alınarak giderilebileceği görüşünde olduğunu gösteriyor. Böylece geriye dönük anıştırma teknikleri internet üzerinden yapılıyor.

Yine aynı anketten edinilen sonuçlara göre, internet üzerinden vaka çalışmaları, quiz ve benzeri egzersizler, gazete takibi ve simülasyonlar tercih edilen uygulamalar arasında yer alıyor. Bunun yanında, YÖK onaylı e-mba programının, lisans bölümlerinden farklı olarak, ayrı bir sanal eğitim portalı bulunuyor. Bu sayfalarda, lisans programlarında proje ve tez gibi ek danışmanlık gerektiren derslerde kullanılan forum özelliği, daha yaygın ve verimli biçimde kullanılıyor. Bu noktada belirtmek gerekir ki, moderatör gereksinimi olmadan, konu başlatma esasıyla çalışan forum özelliği, yalnız öğretim elemanıyla öğrenci arasında değil, öğrenciler arasında da bilgi paylaşımını sağladığından, özellikle araştırma gerektiren derslerde motivasyonu artırıyor.

Türkiye’de Sanal Ufuklar

Teknolojide yaşanan hızlı gelişmeler, uluslararası pazarın globalleşmesi, iletişimin artması, dünya çapında bilgi alış verişinin ve ulaşımın kolaylaşması, serbest ticaret engellerinin kaldırılması yönündeki girişimler ülkelerin ekonomilerini büyük oranda etkilemiştir. Bilgi toplumu, bilgi ekonomisi, bilgi yönetimi gibi kavramların ortaya çıktığı yeni çağ “Bilgi çağı” olarak adlandırılmaktadır.

Gazi Üniversitesi’nin 58 üniversitede yaklaşık 40 bin öğrenciye ulaşarak, yaptığı araştırmaⁱ sonuçlarına göre, nüfusun yarısını oluşturan 20 yaş ve altındaki gençlerin ancak %8,6’sı boş zamanlarını internetle ilgilenerek geçirmekte; aynı grup, Türkiye’nin en önemli sorununu eğitim olarak görmektedir.
Yine aynı üniversitede yapılan bir başka araştırma, bilgisayar ve Internet’in üniversite öğrencileri tarafından etkin olarak kullanılıp kullanılmadığını ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Araştırma sonuçlarına göre; erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre bilgisayar ve internet’i, okul dışındaki yaşantılarında daha fazla kullandıkları belirlenmiştir. Öğrenciler; bilgisayar derslerinin hayatta kullanabilecekleri bilgileri içermesini, uygulama ve pratik yapmaya yönelik olmasını ve interneti kullanabilecek bilgi ve uygulamaların ders içeriklerinde yer almasını istemişlerdir. Öğrencilerin okul dışında bilgisayar kullanma nedenlerinin başında internet bağlantısı sağlamak gelirken; okul dışında internet kullanma nedenlerinin başında e-posta gönderip almak gelmektedir (Arlı & Gölge, 2002). İnternet kullanmada ikinci neden; tez / ödev yazmak, üçüncü neden ise müzik dinlemektir.
E-öğrenimdeki en önemli kilometre taşlarından biri, YÖK’ün çıkardığı Üniversitelerarası İletişim ve Bilgi Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Yüksek Öğrenim Yönetmeliğidir. Sözü edilen yönetmelik, bu alanda yapılacak uygulamaları kurallara bağlamıştır ve kurumsallaşma açısından büyük önem taşımaktadır. Türkiye’de e-öğrenim uygulamalarının; yaygınlaşamama, kalite ve standardizasyon yetersizliği, kurumsallaşamama ve marka olamama gibi ana sorunları vardır.
Bu noktada elbette, internet kullanımında yaşanan sayısal uçurum da etkendir. Sayısal uçurum, etkin bir şekilde bilişim teknolojilerini kullanabilen ve erişim eksikliği ya da eğitimsel yokluktan dolayı bu teknolojilere erişemeyen kitleler arasındaki boşluğu ifade eder. Peki ne yapılabilir? Tedbir alınması gereken dört farklı alan bulunmaktadır. Bunlar: Alt yapının kuvvetlendirilmesi çeşitlendirilmesi ve genişletilmesi, iletişim teknolojilerine yönelik halkın bilinç ve eğitim seviyesinin artırılması, cihaz fiyatlarının ucuzlatılması, erişim ücretlerinin düşürülmesidir. Sayısal uçurumun önlenmesi amacıyla uygulanacak projelerde kullanılabilecek finans kaynakları olarak; devlet sübvansiyonları, destek ve teşvikleri, uluslararası kuruluşlardan sağlanan fonlar ile özel sektör yatırımlarını saymak mümkündür (Alkan, Arasıl, Güngör ve Evren, 2002)
Türkiye’de Yükseköğretim Kurulu’nun sanal eğitime bakışı ikirciklidir. Anadolu Üniversitesi bünyesinde başlatılan Açıköğretim Fakültesi’nin birçok yönden uzaktan eğitim prensiplerine uyduğu doğrudur. Ancak özellikle yurt dışından alınan lisans ve lisans sonrası sanal/uzaktan eğitimler konusunda, pek de olumlu düşünüldüğü söylenemez. İlgili komisyonların bu konu üzerinde çalışarak, yurt dışında bulunan farklı programları değerlendirmeleri ve uluslararası nitelikte akreditasyon alan programlar üzerinden standart koymaları uygun olacaktır.
Değerlendirme
Günümüz iletişiminde teknoloji sınırlarını zorlayan tek güç olan internet, eğitim protokollerini de kapsayarak eğitim ve öğretime yeni bir boyut kazandırmıştır. İnternet bir çok öğrenme modeli oluştururken bireylerin öğrenme stratejilerine ve motivasyonlarına farklı bakış açıları getirmiştir. İnternetin eğitim ortamları ile bütünlük sağlaması sonucunda ortaya çıkan internet tabanlı uzaktan eğitim, 1800’lü yıllarda başlayan uzaktan eğitim kavramındaki tek yönlü iletişim modelini interaktif çift yönlü iletişim modeline çevirmiştir (Gürol & Sevindik, 2001)
Üniversitelerin dönüşüm zorunluluğunun tartışıldığı günümüzde, internet üzerinden eğitim; ulusal ve uluslararası alanda yüksek öğrenimin geniş kitlelere kişisel tercihlerine uyan zaman-mekan ve biçimde ulaşmasını sağlamaktadır. Böylece bireyler, farklı dil, din ve ırklardan insanlarla bir arada fikir yürütme, sorunları çözme becerilerine sahip olabilmekte, aynı zamanda farkında olmadan internet nüfusunu oluşturmakta ve dünya vatandaşı kimliğine bürünmektedirler. Türkiye’de bir yandan sayısal uçurum aşılmaya çalışılırken, internet okur-yazarlığı konusunda pragmatik projeler uygulanmalıdır. Sosyal ilişkilerin, yalnız yüz-yüze iletişimle sağlanmadığı bir gerçektir. Yakın gelecekte internetin topografik mantığını çözen e-bilinci gelişmiş bireyler, bu ortamda entelektüel birikimlerini artırmayı bir yaşam biçimi olarak göreceklerdir.

Kaynakça

Acker, Stephen (2000) Space, Collaboration and the Credible City: Academic Work in the Virtual University. Center for the Advanced Study of Telecommunications
The Ohio State University. Ohio, USA.

Alkan, M., Arasıl, Güngör ve Evren (2002) İnternet Kullanımında Sayısal Uçurumun Daraltılması ve Türkiye Önerileri. VIII. "Türkiye'de Internet" Konferansı. “E-türkiye+: Türkiye'yi İnternete Taşımak”. İstanbul [http://inet-tr.org.tr/inetconf8/program/30.html]

Arlı, M. & Gölge, E. (2002) Üniversite Öğrencilerinin Okul dışında İnternet Kullanma Durumları. VIII. "Türkiye'de Internet" Konferansı. “E-türkiye+: Türkiye'yi İnternete Taşımak”. İstanbul [http://inet-tr.org.tr/inetconf8/bildiri/135.doc]
Bourdieu, P. & Passeron, J-C. (1977) Reproduction in Education, Society and Culture. Sage Pub. London.

Carey, J.M. (2002) Effective Student Outcomes: A Comparison of Online and Face-to-face Delivery Modes DEOSNEWS cilt 11 no.9 ISSN 1062-9415

[http://www.ed.psu.edu/ascde/deos/deosnews/deosarchives.asp]
Carnevale,C. (2002) What Matters in Judging Distance Teaching? Not How Much It's Like a Classroom Course. The Chronicle of Higher Education. An interview with Barbara B. Lockee. The Chronicle. USA [http://chronicle.com/chronicle/archive/2002.htm]

Carroll, J.M. (1990) The Nurnberg Funnel: designing minimalist instruction for practical computer skill (Cambridge, MA, MIT Press)

Çakırer, M.A. (2002) Bilgi Toplumunda E- Öğrenim ve Türkiye de Uygulaması. VIII. "Türkiye'de Internet" Konferansı. “E-türkiye+: Türkiye'yi İnternete Taşımak”. İstanbul [http://inet-tr.org.tr/inetconf8/bildiri/65.doc]

Deleuze, Gilles ve Guattari, Felix (1987) A thousand Plateaux: Capitalism and Schizophrenia, University of Minnesota Press. USA sy.15-18

Derrida, Jacques (1976) “Ou comence et coment finit un corps enseignant”, in Politiques de la Philosophie, ed. Dominique Grisoni. Paris. sy.30-32

Drucker, Peter (1997) (röportaj) Forbes Magazine, March 10, 1997. sy.126-127.

“E Learning Nedir?”, http://enocta.com/tr/kaynaklar-makale [15.10.2002]

Feenberg, Andrew (1999) Questioning Technology, Routledge, London, sy. 67

Ferre, Frederick (1988) Philosopy of Technology, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

Gilbert, Steven W. And Green, Kenneth (2001) Information technology: A road to the future. Monograph. Washington DC: NEA

Gürol, M. & Sevindik, T. (2001) İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitim Uygulamaları VII. "Türkiye'de Internet" Konferansı. “E-türkiye+: Türkiye'yi İnternete Taşımak”. İstanbul [http://inet-tr.org.tr/inetconf7/bildiriler/37.doc]

Johnson, S. D., Aragon, S. R., Shaik, N. & Palma-Rivas (2000) Comparative Analysis of Learner Satisfaction and Learning Outcomes in Online and Face-to-Face Learning Environments. Journal of Interactive Research 11 (1) 29-49

Harasim, L., Hiltz, S. R., Teles, L., and Turoff, M. (1995). Learning Networks: A Field Guide to Teaching and Learning. Cambridge, MA: MIT Press.

Haythornthwaite, C., Kazmer, M. & Robins, J. (2000) Community Development Among Distance Learners: Temporal and Technological Dimensions. Journal of Computer Mediated Communication cilt 6 no.1 [http://www.ascusc.org/jcmc/vol6/issue1/haythornthwaite.html]