TürklüK ÇAĞDAŞliq

Qarışıq və ümumi təmayüllü

ideologiyalar
Müasir dövrdə mövcud olan və tarixən yaranmış elə ideologiyalar vardır ki, onları hansısa bir təmayülə aid etmək olmaz. Belə ki, onlar bir yox, bir neçə təmayül (milli-iqtisadi, iqtisadi-hüquqi, dini-milli və s.) üzərində formalaşır. Bu ideologiyaları məhz qarışıq təmayüllü ideologiyalara aid etmək olar. Məsələn, yuxarıda hüquq təmayüllü ideologiyalara aid etdiyimiz Anarxizmdə hüquqi təmayüllə yanaşı iqtisadi təmayül də kifayət qədər geniş yer tutduğundan onu hüquqi-iqtisadi təmayüllü ideologiya da adlandırmaq olar.

Elə ideologiyalar da vardır ki, onlar üçün ümumiyyətlə hansısa təmayül müəyyən etmək mümkün deyil və bütün sahələrlə bağlı məsələlərə eyni dərəcədə əhəmiyyət verir. Məhz belə ideologiyaları ümumi təmayüllü ideologiyalara aid etmək olar. Bu ideologiyalara konservatizmi (mühafizəkar-lığı), kosmopolitizmi və son dövrlər beynəlxalq aləmdə daha çox müzakirə edilən qlobalizmi misal göstərmək olar.

Avropa dillərində işlədilən konservatizm termini latınca “konservo” sözündəndir, mənası “qoruyuram”, “mühafizə edi-rəm” deməkdir. Müsəlman aləmində həmin sözün ərəb mənşəli qarşılığı kimi “mühafizəkarlıq” termini də işlədilir.

Ümumiyyətlə, siyasi ədəbiyyatda mühafizəkarlıq termini iki mənada – dar və geniş mənalarda işlədilir.