Tarbiya – ijtimoiy hodisa. U kishilik jamiyati paydo boʻlgan davrdan beri mavjud. Ingliz olimi Herbert Spencer “Tarbiya – bolaning shaxs sifatida har tomonlama rivojlanishini ta’minlashning amaliy jarayonlarini oʻz ichiga olishi kerak”, – deb yozadi. Bolaning yashash sharoitlari uning shaxs sifatida ulg‘ayishiga bog‘liqligi, ta’siriga misollar keltiradi. Oʻzining "Butun shaxsni rivojlantirish" kitobida tarbiyaning aqliy, axloqiy va jismoniy turlarini koʻrsatib oʻtib, ulardan eng asosiysi axloqiy tarbiyadir deb ta’kidlaydi28.
Oila tarbiyasi koʻp qirrali boʻlib, uning bir-biri bilan bog‘liq tarkibiy qismlari mavjud. Mazkur tarkibiy qismlar yaxlit tarzda bola shaxsida shakllantiriladi. Ularni quyidagicha tasnif etish mumkin.
“Tarbiya – muayyan, aniq maqsad hamda ijtimoiy-tarixiy tajriba asosida bolaning ongi, xulq-atvori va dunyoqarashini tarkib toptirish jarayoni. Tarbiya yosh avlodni muayyan maqsad yo‘lida har tomonlama voyaga yetkazish, unda ijtimoiy ong va xulq-atvorni tarkib toptirishga yo‘naltirilgan faoliyat jarayonidir.
Rag‘batlantirish, ma’qullash, ko‘ngilni ko‘tarish, dalda berish, ishonch bildirish, qayd qilish, og‘zaki yoki yozma tashakkur bildirish, mukofotlash, jazolash, tanbeh.
Pedagogik talab, o‘rgatish, mashq, tarbiyalovchi vazifalar, musobaqa, jamoatchilik fikri, namuna ko‘rsatish
Mavzu boʻyicha savollar 1. Tarbiya nazariyasi nimani oʻrganadi?
2. Tarbiya jarayonining maqsadi nimadan iborat?
3. Tarbiyaning oʻziga xos xususiyatlari nimalarda koʻrinadi?
4. Tarbiyaning asosiy tamoyillari va turlarini tavsiflang.
5. Tarbiya tamoyillarga qanday talablar qoʻyiladi?
6. Tarbiya jarayonining oʻzaro bog‘liq qanday tarkibiy qismlari bor?
7. Shaxsga qanday omillar ta’sir koʻrsatadi?
. AMALIY MASHG‘ULOT TOPSHIRIQLARI Tarbiyaning mazmunini toʻliq anglash, uning tarkibiy qismlarini tahlil qilish, tarbiya turlarining oʻzaro farqlari hamda oʻxshash jihatlarini aniq misollar yordamida yoritib berish.
