Umumiy pedagogika

Ta’limning ma’ruza – seminar tizimi
Birinchi universitetlar paydo boʻlishi bilan ta’limning ma’ruza – seminar tizimi yuzaga kela boshlaydi. U yaratilgan paytdan beri hali deyarli hech bir katta oʻzgarishlarga ega emas. Ma’ruza, seminar, amaliy va laboratoriya ishlari, konsultatsiya va tanlagan kasbi boʻyicha amaliyot hozirgacha leksion – seminar tizim sifatida oʻqishning asosiy shakllaridan biri boʻlib kelmoqda. Ma’ruza – seminar tizimi oʻzining sof koʻrinishida oliy va oliy maktabdan keyingi ta’lim amaliyotida qoʻllaniladi. Oʻzbekistonda uch yillik oʻrta maxsus, kasb-hunar ta’limini tatbiq etilishi bilan ma’ruza – seminar tizimidan akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida foydalanila boshlandi.
MA’RUZA VA UNING OʻZIGA XOSLIKLARI
Ma’ruza – oliy ta’limda oʻqitishning asosiy shakli hisoblanib, quyidagi vazifalarni amalga oshirishga imkon beradi:
1) yoʻnaltiruvchi: talabalarni oʻquv materialining asosiy jihatlariga e’tibor qaratishga imkon beradi;
2) axborot: oʻqituvchi ma’ruza vaqtida muammoni, muammo bilan bog‘liq asosiy dalil va xulosalar mohiyatini ochib beradi;
3) metodologik: ma’ruza jarayonida muammoning falsafiy – nazariy asoslari namoyon etiladi.
4) tarbiyalovchi: talabalarda tinglash, idrok etish, munozarada ishtirok etish madaniyatini shakllantirish;
5) rivojlantiruvchi: talabalarda mantiqiy fikrlash, xulosalar chiqara olish qobiliyatini rivojlantirish.


MA’RUZA TURLARI VA UNING OʻZIGA XOS XUSUSIYATLARI

Ma’ruza turlari	Oʻziga xos xususiyatlari
Kirish ma’ruzasi	Talabalarda oʻquv fani toʻg‘risidagi umumiy tasavvurlarni shakllantirish
Ma’lumotli ma’ruza	Talabalarda muammoga doir ma’lumotlarni axboriy-retseptli tarzda taqdim etish
Anjuman-ma’ruza	Talabalar tomonidan oʻquv materialining izlanishli tarzda oʻzlashtirilishiga erishish
Muammoli-ma’ruza	Talabalarga muammoli savol, muammoli vaziyat va muammoli topshiriqlarni taqdim etish orqali oʻquv birliklarini bayon etish
Ma’ruza-munozara	Fikrlar almashinuvini tashkil etish asosida ma’ruza qismlarini oʻzlashtirishga erishish
Vizual-ma’ruza	Vizual-materiallarni taqdim etish orqali talabalar tomonidan materialni oʻzlashtirishga erishish
Konspektli-ma’ruza	Talabalar tomonidan oʻquv materialini oʻzlashtirishga erishish maqsadida tushuntirish bilan birga eng asosiy qismlarini yozdirib borish
Maslahatli-ma’ruza	Savol va javoblar tarzida ma’ruza mashg‘ulotini tashkil etish
Binar-ma’ruza	Muammo yuzasidan tadqiqot olib borgan mutaxassis-olim bilan birgalikda ma’ruzani tashkil etish