Ünden bugüN

İSMET EFENDİ TEKKESİ

Fatih Ilçesi'nde, Çarşamba'da Kâtip Mus-lihittin Mahallesi'nde, ismail Ağa Caddesi, Mercimek Sokağı ve Kara Davut Sokağı' nın kuşattığı arsada yer almaktadır.

Nakşibendî tarikatının Halidî koluna bağlı Şeyh Mustafa ismet Efendi (ö. 1872) tarafından 1270/1853-54'te tesis edilmiştir. Şeyh ismet Efendi, Halidîliğin kurucusu Mevlânâ Halid Bağdadî'nin (ö. 1826) halifelerinden Abdullah Mekkî'ye intisap etmiş, Mekke'de 20 yıl kadar mürşidi ile birlikte kalıp kendisinden hilafet aldıktan

Diğer taraftan t. Gündüz'ün, ismet Efendi' nin mensupları arasında gösterdiği, ulemadan Ahıskalı Ali Haydar Efendi de (ö. 1960) şeyh efendinin vefatında ancak 2 yaşında bulunduğundan doğrudan kendisine intisap etmiş olamaz. Ancak ismet Efendi'nin halifelerinden birine intisap ederek hilafet aldığı muhakkaktır. Zira 19l4'te ismet Efendi Tekkesi'nin mensupları tarafından şeyhliğe seçilmiş, ancak ittihatçıların engellemesi sonucunda 1919'da fiilen meşihat görevini üstlenebilmiş, tekkelerin kapatılmasından vefatına kadar tekkenin harem dairesinde ikamet etmiştir. Cumhuriyet döneminde bakımsızlıktan harap düşen tevhidhane 1960'ta halkın yardımları ile onarılmış ve cami olarak kullanılmaya başlamıştır.

Halic'e doğru alçalan bir yamaç üzerinde yer almasına rağmen, Kara Davut ve Mercimek sokakları boyunca istinat duvarları ile kuşatılarak bir set şeklinde değerlendirilmiş, Kara Davut Sokağı ile ismail Ağa Caddesi'ne açılan birer kapı ile donatılmıştır. Kara Davut Sokağı üzerindeki tevhidhane, geniş bir kemerle birbirine bağlanan, dikdörtgen planlı ve aynalı tonozlarla örtülü iki birimden meydana gelmektedir. Yapıya, kuzeyde yer alan ve nispeten küçük boyutlu olan, kapalı son cemaat yeri niteliğindeki birimden giri-

Şeyh ismet Efendi Tekkesi, mescit-semahane planı.

M. Baha Tanman

lir. Moloz taş örgülü duvarlarda kesme taş söveli pencereler sıralanmakta, yarım daire planlı mihrap cepheden hafifçe dışarı taşmaktadır. Yapının kuzeybatı köşesine 1965'te bir minare eklenmiştir, ismail Ağa Caddesi'ne açılan kapının karşısında, harem ve selamlık bölümlerini barındıran iki kadı ahşap bina yer almakta, Şeyh ismet Efendi ile halefleri, ayrıca mensuplarından eski dahiliye nazırı I. Memduh Paşa (ö. 1925) tekkenin bahçesinde gömülü bulunmaktadır.

Bibi. S. Albayrak, Son Devir Osmanlı Uleması, I, ist., 1980, s. 260-261; 1. Gündüz, Osmanlılarda Devlet-Tekke Münasebetleri, İst., 1984, s. 248-249; Fatih Camileri, 138, 282.

M. BAHA TANMAN