Ünden bugüN

KASIM AĞA CAMÜ

Eski bir Bizans kalıntısından çevrilmiş o-lan Kasım Ağa Camii veya Mescidi, Edirne-kapı'da, Karagümrük semtinde, şimdi stadyum olan eski su haznesinin Haliç tarafında komşusu bulunmaktadır (bak. Aetios Sarnıcı).

Mimarisi ve yapı tekniğinden hiçbir şüpheye yer vermeyecek surette bir Bizans eseri olduğu anlaşılan Kasım Ağa Mescidi' nin, bu semtte varlığı bilmen Bizans manastırlarından birinin kalıntıları olduğu bellidir. Ancak mevcut bina bir kilise planına sahip olmadığından, bunun manastırın mekânlarından biri olduğu tahmin edilir. Kuzeyde pek az ilerisindeki, esasında yine bir Bizans kilisesi, olan Odalar Camii (veya Kemankeş Mustafa Paşa Camii) ile aynı komplekse ait olduğuna ihtimal verilir. Bunların Bizans kaynaklarında adı geçen Petra Manastırı'nın parçalan olması mümkündür.

Hadîka, mescidin kurucusunun Sek-banbaşı Kasım Ağa olduğunu ve mezarının bilinmediğini bildirir. Herhalde çok harap bir halde fetih dönemine erişen Bizans kalıntısı, erken Osmanlı döneminin "viraneleri şenlendirme" politikasının sonucu olarak mescide dönüştürülmüştür. 953/1546 tarihli istanbul Vakıftan Tahrir Defteri'nde "Mescid-i Kasım Beğ bin Abdullah" başlığı ile kayıtlı olup, vakfiyesinin 912 Ce-maziyülevvel evâili/Eylül 1506 tarihli olduğu da belirtilmiştir.

Bu belgeye göre Kasım Ağa Mescidi'nin oldukça zengin evkafı vardır. Bunlar arasında çevresindeki bir bahçeden başka, az ötesinde yer alan yine bir Bizans eseri olan su sarnıcının da "Bodrum der nezd-i bahçe be-kurb-i mescid-i şerif' ifadesiyle gelir kaynağı olarak gösterildiği dikkati çe-