Ünden bugüN

Osman

Cemal

Kaygılı

Gözlem

Yayıncılık

Arşivi

KAYGUSUZ TEKKESİ

500

501

KAYIKÇILIK

İskeleler genel olarak devlet tarafından yaptırılır fakat semtin zengin kişileri de hayır olarak iskele yaptırabilirdi.

Kayıkların ücreti kürek sayısına göre tespit edilmekteydi. 1587'de İstanbul kadısına gönderilen hükümde İstanbul'un değişik iskelelerine gidiş ve dönüşlerde a-lınacak ücretler belirtilmiştir. 19. yy'ın ortalarında Eminönü'nden Üsküdar'a 3 kuruşa, Kâğıthane'ye 5 kuruşa gidildiği bilinmektedir.

İstanbul'da bulunan kayık ve kayıkçı sayısı kaynaklarda farklı olarak belirtilmiştir. 16. yy'ın sonlarında Haliç, Boğaziçi ve Üsküdar'da 21 iskele olduğu bilinmektedir. Evliya Çelebi, Seyahatnamede peremeci esnafının 8.000, kayıklarının sayısının ise 4.614 olduğunu bildirmektedir. 1680'de bu hususta bilgi veren bir kaynakta İstanbul'da 779 adet reayaya, 646 adet de askerlere ait pereme ve 1.142 peremeci olduğu kaydedilmiştir. 18. yy'da kayık ve kayıkçı sayısında büyük bir artış görülmektedir. Buna göre 3.996 adet kayık ve 6.572 kayıtlı kayıkçı tespit edilmiştir.

Kayıkçıların en önemli özelliklerinden biri de kıyafetleridir. Piyade hamlacılarının kıyafetleri, diğer kayıkçılarmkinden kalite itibariyle ayrılırdı. Hamlacılara biri çuha, diğeri kalikot patiskasından birer dizlik, çuhadan ipek fermene işlemeli yelek ve salta, bürümcük hilali gömlek, uzun konç-lu sakız beyazı çorap, rugan gül fiyonk-

Kaygdı'nın doğup büyüdüğü istanbul kenar mahallelerini ve buralarda yaşayan insanların hikâyelerini anlatmadaki içtenlik ve gerçekçiliği eserlerindeki sanat değerini ikinci plana itmiş, yaşadığı dönemin tanınmış şair ve yazarlarının Batılı tarz ve tavırlarını bir yana bırakmasına, kendine özgü bir halk yazarlığını tercih etmesine sebep olmuştur. Hikâye ve romanlarında Ahmed Midhat Efendi(-») ile Hüseyin Rahmi Gürpınar(~»), gazete ve dergilerde yayımlanan diğer yazılarıyla da Ahmed Ra-sim'in(-») yolundan gitmiştir.

Eserlerindeki çevre (Haliç, Kâğıthane, Topkapıve Edirnekapinın sur dipleri, Bayrampaşa, Topçular ve Lonca...) ve bu çevre insanları (alt tabakadan insanlar; Yahudi, Rum, Ermeni azınlıklarının yoksul kesimi, taşralı köy insanları ve Çingeneler) kendi doğal ortamlarında canlandırılmıştır. Özellikle Topçular'ın harmana Çingene-leriyle Sulukule ve Ayvansaray'ın çalgıcı, o-yuncu, falcı Çingenelerini başarıyla canlandıran Kaygılı, bunların günlük hayatlarından çarpıcı örnekler sergilemiştir.

Bibi. (Bayrı), İstanbul Argosu; R. F. Yüzüncü, Osman Cemal Kaygılı, ist., (1947); Y. Z. Ortaç, Bizim Yokuş, ist., 1966; Ö. F. Toprak, Duman ve Alev, ist., 1968; C. Kudret, Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman, II, Ankara, 1970, s. 221-240; T. Alangu, Cumhuriyet'ten Sonra Hikâye ve Roman, I, İst., 1959, s. 94-122; ay, 100 Ünlü Türk Eseri, ist., 1974, s. 1212-1227; M. Kutlu, "Kaygılı, Osman Cemal", TDEA, V, 232-233; H. Dizdaroğlu, "Ölümünün 35. Yıldönümünde Osman Cemal Kaygılı", Nesin Vakfı Yıllığı, 1981, ist., 1982; "Osman Cemal Özel Bölümü", Yazılı Günler, S. 16 (Tem-muz-Ağustos 1992), s. 13-36.

M. SABRI KOZ